Tíminn - 04.10.1972, Síða 7

Miðvikudagur 4. október 1972.
TÍMINN
7

Útgefandi: Frá4nsóknarflokkurinn
Framkvæmdastjóri: Kristján Benediktsson. Ritstjórar: Þór-:j:
: arinn Þórarinsson (ábm.l. Jón Helgason, Tómas Karlsson;
: Andrés Kristjánsson (ritstjóri Sunnudagsblaös Tlmánsii
•: Auglýsingastjóri: Steingrlmur. GIslaso*ii, • Ritstjórnarskrif^:
:| stofur i Edduhúsinu viö Lindargötu, simar 18300-18306^
:j Skrifstofur i Bankastræti 7 —- afgreiöslusfmi 12323 — auglýsrj:
:■ ingasimi 19523. Aörar skrifstofur:simi 18300..Askriftargjaldjj:
■ 225 krónur á mánuöi innan iands, i lausasöiu 15 krónur einí:
takiö. Blaðaprent b.f.
Við komu brezku
samningamannanna
Þegar samningamenn Breta koma hingað til
lands i dag til viðræðna um landhelgismálið,
blasir við allt annað viðhorf i fiskveiðamálum
en i ágúst i fyrra, þegar viðræður þessar hófust
með för Einars Ágústssonar til London og
Bonn. Þá litu fiskifræðingar ekki eins dökkum
augum á veiðihorfur og þeir gera nú eftir að
hafa dregið ályktanir af siðustu athugun á
veiðiþoli fiskstofnanna. Reynsla íslendinga
sjálfra er svo ótviræð sönnun um ástand og
horfur i þessum efnum. Hún er i stuttu máli á
þessa leið:
Sumarmánuðina fjóra á þessu ári, eða frá 1.
mai til 31. ágúst hefur þorskafli landsmanna
numið samtals 48.749 lestum, en var sömu
mánuði i fyrra 81.741 lest. Þorskaflinn hefur
þvi minnkað um meira en 30 þúsund lestir frá i
fyrra þessa fjóra mánuði. Sé litið á heildar-
þorskaflann frá áramótum til ágústloka þessa
árs kemur i ljós, að hann hefur orðið 196.636
lestir, en var á sama timabili i fyrra 227.712
lestir og árið 1970 var hann 277.791 lest til
ágústloka það ár. Þannig hefur þorskaflinn
farið minnkandi ár frá ári. Aflarýrnunin frá
1970 miðað við fyrstu 8 mánuði ársins er hvorki
meira né minna en rúmlega 80 þúsund lestir og
munar um minna i þjóðarbúskap íslendinga.
Aflarýrnun frá 1970 er nærri 30%.
Þessi mikla rýrnun þorskaflans, ásamt áliti
fiskifræðinga á veiðiþoli fiskstofnanna, leiðir
óhjákvæmilega til þess, að útilokað er fyrir ís-
lendinga að semja við Breta um þessi mál,
nema þeir fallist á mjög verulegan samdrátt á
veiðum sinum hér við land. Bretar verða að
gera sér ljóst, að ástandið er miklu alvarlegra
en haldið var, þegar viðræðurnar hófust, og til
þess verða þeir að taka eðlilegt tillit.
Jafnhliða þessU hefur það svo gerzt á al-
þjóðavettvangi, eins og umræður i Hafsbotns-
nefnd S. Þ. hafa bezt sýnt, að það má nú heita
almennt viðurkennt, að strandriki eigi að hafa
einkarétt eða a.m.k. mjög viðtækan forgangs-
rétt á heimamiðum sinum. Lagaþróunin i
heiminum er þannig með íslendingum.
Þó að það sé vitanlega fyrst og fremst mál
íslendinga, geta Bretar þó einnig haft hliðsjón
af þvi, að aflabresturinn,sem orðinn er á þessu
ári, er á góðum vegi að stöðva islenzkan sjá-
varútveg og fiskiðnað, og íslendingar verða þvi
brátt að taka á sig sérstakar byrðar til að
tryggja rekstur þessara undirstöðuatvinnu-
vega sinna. Frá sjónarmiði Breta þarf þetta
ekki að þykja neitt undarlegt þar sem sjávar-
útvegur þeirra nýtur mikilla rikisstyrkja. En
þótt þau framlög séu ekki þungbær fyrir Breta,
geta þau orðið þungbær fyrir fámenna þjóð
eins og íslendinga, sem ekki geta sótt aðstoð-
ina til annarra atvinnuvega.
Ef Bretar vilja þannig lita með skilningi á
aðstöðu íslendinga, hlýtur þeim að verða ljóst,
að íslendingar geta ekki samið við þá, nema
mjög verulega verði dregið úr veiðum brezkra
skipa, miðað við meðalveiðina undanfarin ár.
Þ.Þ.
FRLENT YFIRLIT
Er brezk flokkaskipun
að riðlast?
Frjálslynd millistefna virðist eiga mest fylgi
Jcrcmy Torpe, lciötogi Frjálslynda flokksins
ÞESSA dagana stendur yfir
i Blackpool ársþing brezka
Verkamannaflokksins og
bendir margt til aö það geti
oröið sögulegt. Vinstri menn i
flokknum, sem eru undir for-
ustu Anthony Wedgewood
Benn, beita sér mjög ákveðiö
fyrir þvi, að flokkurinn marki
miklu sósialiskari stefnu en
áöur og láti sérstaklega kné
fylgja kviði i skiptum við þá
þingmenn flokksins, er
greiddu atkvæði meö aðild
Breta að Efnahagsbandalag-
inu, en þeir eru undir forustu
Roy Jenkins, fyrrverandi fjár-
málaráðherra. Harold Wilson,
sem er formaður Þingflokks-
ins, mun reyna að miðla mál-
um, en óvist er hvernig honum
tekst. Þetta þing Verka-
mannaflokksins getur þvi orð-
ið hið sögulegasta.
Nokkru eftir að þingi Verka-
mannaflokksins lýkur, mun
thaldsflokkurinn halda árs-
þing sitt og þykir ekki óliklegt,
að það geti orðið alltiöinda-
samt. Margt hefur verið and-
stætt rikisstjórn flokksins að
undanförnu, enda hún haldið
óhyggilega á málum. Einkum
er búizt við, að Enoch Powell,
sem er leiðtogi hægri manna
i flokknum, reyni að láta þar
til sin heyra.
Frjálslyndi flokkurinn neiur
nýlega lokið þingi sinu. Þaö
var óvenjulega vel sótt og mun
friðsamara en þing flokksins
hafa yfirleitt verið undanfarin
ár. Astæðan var m.a. sú, að
ungir menn héldu nú uppi
minni ágreiningi en oftast áö-
ur. Þá gerir flokkurinn sér
vonir um að auka verulega
fylgi sitt i aukakosningunum,
sem eru framundan.M.a. er
ekki talið útilokað, að hann
vinni þingsæti af Verka-
mannaflokknum i Rochdale,
þar sem vagga brezku kaup-
félaganna stóð.
SÍÐASTLIÐINN laugardag
birti enska stórblaðið ,,The
Times” niðurstöður skoðana-
könnunar, sem það lét opinion
Research Centre annast fyrir
sig. Skoðanakönnun þessi,
sem fjallaði um afstöðu til
brezkrarflokkaskipunar, hefur
vakið verulega athygli. Rétt
er að geta þess, aöOpinion Re-
search Centre var eina
skoðanakönnunarstofnunin,
sem spáði nokkurnveginn rétt,
hver yrðu úrslit siðustu þing-
kosninga i Bretlandi. Allar
aðrar spáðu sigri Verka-
mannaflokksins.
Tilefni þessarar skoðana-
könnunar „The Times” var
það, að sá orðrómur hefur
verið uppi, að hægri armur
Verkamannaflokksins kynni
að sameinast Frjálslynda
flokknum, ef vinstri armurinn
gerði honum ólift i Verka-
mannaflokknum. Engar við-
ræður hafa þó verið um þetta,
enda stefnir Jenkinsað þvi, að
halda Verkamannaflokknum
óklofnum, ef hægt er.
Fyrsta spurning, sem lögð
var fyrir þá, sem spurðir voru,
var um afstöðu þeirra til nýs
flokks, sem væri myndaður af
Frjálslynda flokknum og
hægri jafnaðarmönnum.
Niðurstaðan var sú, að 35%
svöruðu, að þeir myndu skipa
sér undir merki sliks flokks, ef
til kæmi. Af fylgismönnum
Verkamannaflokksins svör-
uðu 44% þvi, að þeir myndu
fylgja slikum flokki, en af
fylgismönnum Ihaldsflokksins
20%. Niðurstaða könnunarinn-
ar bendir til þess, aö væri slik-
ur flokkur nú til i Bretlandi
myndi hann hafa stuðning 35%
kjósenda, lhaldsflokkurinn
27%, Verkamannaflokkurinn
23,5% og óráönir væru 14,5%.
ÖNNUR spurningin, sem
menn voru beðnir um að
svara, hljóðaði um, hver af-
staða þeirra yrði til flokks,
sem væri myndaður af Frjáls-
lynda flokknum og frjálslynd-
ari armi thaldsflokksins. Rétt
40% þeirra.sem spurðir voru,
svöruðu á þá leið, að þeir
myndu skipa sér undir merki
sliks flokks. Af Ihaldsmönn-
um, sem spurðir voru, svör-
uðu 55% þvi, að þeir myndu
fylgja slikum flokki, en 25% af
fylgismönnum Verkamanna-
flokksins.
Þá var borin fram sú spurn-
ing, hvort menn myndu styöja
Frjálslynda flokkinn, ef hann
hefði möguleika til að fá völd-
in. Rétt 40% svöruðu þvi, að
þeirmyndu fylgja Frjálslynda
flokknum undir þessum
kringumstæðum. Af fylgis-
mönnum Ihaldsflokksins svör-
uðu 34% þessu játandi, og
einnig 34% af fylgismönnum
Verkamannaflokksins.
Niðurstaða þessi gefur til
kynna, að Frjálslyndi flokkur-
inn gæti orðiö stærsti flokkur-
inn i Bretlandi, ef þar væru
hlutfallskosningar, en ein-
menningskjördæmafyrir-
komulagið virðist nú standa
mest i vegi hans.
ÞA var spurt um, hvort
menn teldu, aö núverandi
flokkaskipun væri lengur
starfhæf. Rétt 53% þeirra,
sem svöruðu, töldu hana úr-
elta og óstarfhæfa, 27% töldu
hana starfhæfa, en 20% létu
enga skoðun i ljós.
Niðurstaöa þessi bendir
ótvirætt til þess, að vantrú rik-
ir á núverandi tveggja flokka
kerfi i Bretlandi. Almenningur
er bersýnilega óánægður meö
báða stóru flokkana. Margar
ástæður valda þvi, en þó ræður
þar sennilega mestu, að báð-
um flokkum hefur mistekizt
að stjórna. Stjórn Wilson á ár-
unum l9(i4-’7() reyndist ekki
vandanum vaxin og sama
gildir um núverandi rikis-
stjórn Ihaldsflokksins. Meiri-
hluti kjósenda vill þvi bersýni-
lega einhverja breytingu, en
það er vafalaust hægara sagt,
en gert að ætla að breyta rót-
gróinni flokkaskipun i Bret-
landuSvo fastheldnir eru Bret-
ar, þegar á reynir. Slikt má
heita óhugsandi, nema meiri-
háttar klofningur yröi I öðrum
stóru flokkanna eða kosninga-
fyrirkomulaginu yrði breytt.
Til þess siðarnefnda virðast
litlar likur, þvi að það er hag-
ur beggja stóru flokkanna að
halda i það.
ÞVl ER hinsvegarekki hægt
að neita, að sú upplausn, sem
nú er innan beggja stóru
flokkanna og vaxandi óánægja
með forustu þeirra beggja, er
óvenjulega mikil og sennilega
miklu meiri en hún hefur
nokkurn tima áður veriö. Ef til
vill getur hún oröið nokkurt
vatn á myllu Frjálslynda
flokksins, a.m.k. i bili, og
munu næstu aukakosningar i
Bretlandi leiöa það i ljós. Þaö
gæti einnig orðiö honum til
styrktar, ef vinstri armurinn
tekur öll völd i Verkamanna-
flokknum og hrektu Roy Jen-
kins og félaga hans úr flokkn-
um. Það gæti jafnvel valdið
byltingu i brezkri flokkaskip-
un, eins og niðurstöður
framangreindrar skoðana-
könnunar bendir til.
Skoðanakönnun „The
Times” virðist leiða það i ljós,
að brezkir kjósendur hallast
helzt aö hófsamri umbóta-
stefnu, eða millistefnu, en eru
andvigir öfgum til beggja
hliða. Vafalaust mun þessi
niðurstaða hafa veruleg áhrif
á þá stefnumótun, sem veröur
á flokksþingum Verkamanna-
flokksins og Ihaldsflokksins,
ef róttæku öflunum þar tekst
ekki að hrifsa til sin völdin.
Þ.Þ.