Tíminn - 22.10.1972, Blaðsíða 11

Sunnudagur 22. október 1972
TÍMINN
11
— En hvernig búnast Gauki
bónda i Stöng?
— Það er allt sæmilegt þaðan að
frétta, en reyndar þurfum við nú
bráðum að gera talsverðar lag-
færingar i Stöng. Þangað kemur
lika svo margt fólk, að nemur
mörgum þúsundum árlega.
— Það hefur þá væntanlega verið
meiri gestagangur þar i sumar,
en þegar Gaukur bjó þar búi sinu
fyrir hartnær þúsund árum?
— Já, það held ég að megi
fullyrða.
— Halda menn ekki áfram að
gefa Gauki?
— Jú, sá góði siður er enn við
lýði, og er að visu kominn nokkuð
til ára sinna. Svo er mál með
vexti að ferðamenn, sem fóru um
Gaukshöfða, tóku upp þann sið að
kasta smásteinum, spýtum eða
öðru lauslegu að kletti sem þar
var og hét Gaukur. Þetta hét að
gefa Gauki. Siðan flutti Matthias
Þórðarson siðinn heim i Stöng,
kom þar upp samskotabauk, þar
sem menn gátu haldið áfram að
gefa Gauki. Og nú kom það að
miklu meiri notum, en þótt kastað
væri spýtukubb eða steinvölu að
kletti niðri i dal.
— Varla mun þó vera hallalaus
búskapurinn hjá Gauki?
— Það er nú tæplega að þetta
dugi til, þegar ráðast þarf i meiri-
háttar framkvæmdir i Stöng, en
þeir peningar, sem safnast með
þessu móti, létta samt verulega
undir.
— En hvað um Fornleifafélagið?
Maður heyrir sjaldan minnzt á
starfsemi þess.
— Já, það er alveg rétt. Við
höldum ekki nema einn fund á
ári, sem jafnframt er aðalfundur.
En þá er lika reynt að hafa fyrir-
lestur, myndasýningu og annað
þvi likt, til skemmtunar og fróð-
leiks, þannig að þar fer miklu
meira fram en hin hefðbundnu
aðalfundarstörf.
Upphaflega var Fornleifa-
félagið stofnað sem eins konar
styrktarfélag Þjóðminjasafnsins,
það er að segja, það átti að stuðla
að fornleifarannsóknum á Is-
landi, einkum þó á Þingvöllum.
Nú, svo hefur þetta nú þróazt
þannig, að aðalstarf félagsins
hefur orðið að gefa út
Árbók Fornleifafélagsins, sem
Drykkjarhornin frá Skálholti. Hann hefur verið tignariegur i lifanda
Iifi, hrúturinn, sem var svona faiiega hringhyrndur. Og mörgum mun
hafa hlýnað fyrir brjósti af þvi sem seinna var i hornin látið.
?inns biskups i Skálholti, — yfir tvö hundruð ára.
Tímamyndir:
Gunnar
komið hefur út svo að segja sam-
fleytt siðan árið 1880 og er eina rit
sinnar tegundar um fornleifa-
fræði og islenzka menningarsögu.
Og eins og aðalstarf félagsins
hefur orðið að gefa út Árbókina,
þannig hefur lika reyndin orðið
sú, að félagsmennirnir eru fyrst
og fremst aðeins áskrifendur
hennar, sem sagt fá bókina fyrir
félagsgjaldið. Þvi er ekki að
leyna,að félög, sem fyrst og
fremst eru borin uppi af áhuga
þess fólks, sem innan þeirra er,
eiga miklu erfiðara uppdráttar nú
en fyrir nokkrum áratugum. Nú
er svo margt sem truflar og
flestir hafa meira en nóg með
sinar tómstundir að gera.
— Nú er það áreiðanlegt, að sjón-
varpsátturinn Munir og minjar
var með allra vinsælasta efni,
sem þar var flutt.
Verður ekki haldið áfram með
þá þætti?
— Ég hef verið beðinn um að sjá
um einn þátt i nóvember. Um
framhaldið veit ég ekki. Það má
vel vera, að þættirnir verði fleiri,
en mér skilst, að það fari eftir
ákvörðun dagskrárstjórnar
hverju sinni, hvort slikir þættir
verða fluttir, og eins hverjir
verða fengnir til þess að annast
þá.
— En hvað er helzt að frétta af
fornleifafundum upp á siðkastið?
— Það markverðasta, sem komið
hefur i ljós á þessu ári, er vafa-
laust fornbæjarrústin i Álftaveri,
sem Gisli Gestsson var að grafa
upp i sumar. Ég held, að það
verði varla annar fundur talinn
merkilegri á þessu ári, þvi þarna
virðist ætla að koma fram mjög
skýr og greinileg rúst af
miðaldabæ, og eins og komið
hefur fram i fréttum, þá fannst
þareinnig dálitið af timburleifum
sem skýra ýmsa þætti i inn-
réttingu hússins, en það er
einmitt sérlega mikilsvert, vegna
þess, að slikir fundir eru mjög
fágætir hér á landi.
Það er nú þegar búið að rann-
saka býsna mikið af fornbæjum
hér á landi, það er að segja, frá
landnáms- og söguöld, en miklu
minna frá miðöldum og siðari
timum. En þarna virðist ætla að
koma fram mjög merkilegur
kapituli i þá sögu.
— Er ekki á hverju ári unnið að
viðhaldi gamalla húsa?
— Það er sjáfgefið verkefni, sem
alltaf þarf að hafa i huga. Stærsta
verkefnið af þvi tagi, var að
þessu sinni viðhald húsanna i
Viðey. Það verk er að visu búið að
standa yfir i nokkur ár, og það
sem gert var i sumar var aðeins
einn þáttur starfsins. Þetta er
geysilega mikið verk og erfitt,
einkum vegna þess, að aðstaða
þarna úti i Viðey er mjög slæm.
Svo hefur maður ekki heldur þá
peninga, sem til þarf, þvi að
verkið er dýrt, ekki sizt vegna
þeirrar óhægu aðstöðu, sem ég
nefndi áðan.
— Ég mætti kannski að lokum
spyrja, hvort þú sért ekki
ánægður og litir björtum augum
til framtiðarinnar?
— Jú, vissulega er ég bjartsýnn.
Þessu þokar öllu i áttina og manni
tekst alltaf að gera eitthvað af þvi
i ár, sem maður kom ekki i verk i
fyrra. Það bætast alltaf við ný
og ný verkefni sem ekki voru
fyrir, og alltaf er verið aö ljúka
einhverjum áfanga, smáum eða
stórum eftir atvikum.
En að öllu saman lögðu og
miðað við þær aðstæður, sem
fyrir hendi eru, þá held ég, að við
megum vera nokkuð ánægö.
-VS.
öxi og höggstokkur — tákn grimmdar og skammsýni. Þeir, sem þessa
mynd skoða, ættu að lesa um leið hið ógleymanlega kvæði Guðmundar
Köðvarssonar, öxin.
(pilllf
Höfuðkúpa Grásfðumanns. Það vantar hægri miðframtönn i efra góm.
Og þegar fingurgómi er drepið i skarðið, kemur i ljós, að beinið er heilt
og slétt aö neðan, þar sem tönnin hefði átt að vera, ef allt hefði verið
með felldu. Það er þvi bersýnilegt, að hann hefur verið svo frá fæðingu,
eins og frændur hans sumir eru enn i dag. „Memcnto vivere, — mundu
að þú átt að lifa.”