Tíminn - 25.10.1972, Side 7

Miðvikudagur 25. október 1972

Útgefandi: Framsóknarflokkurinn
: Framkvæmdastjóri: Kristján Benediktsson. Ritstjórar: Þór
: arinn Þórarinsson (ábm.), Jón Helgason, Tómas Karlsson
Andrés Kristjánsson (ritstjóri Sunnudagsblaðs Timans)
Auglýsingastjóri: Steingrimur Gislasoni. Ritstjórnarskril
stofur i Edduhúsinu við Lindargötu, simar 18300-18306
Skrifstofur i Bankastræti 7 —afgreiðslusimi 12323 — auglýs
ingasimi 19523. Aðrar skrifstofurtsimi 18300. Askriftargjalí
225 krónur á mánuði innan lands, i lausasölu 15 krónur ein
takið. Blaðaprent h.f.
Skattabreytingarnar
í fjárlagaræðunni ræddi Halldór E. Sigurðs-
son m.a. nokkuð um skattabreytingarnar og
áhrif þeirra. Hann benti m.a. á eftirfarandi at-
i*iði *
• Að óbreyttu kerfi hefðu náms-
menn orðiö að greiða 14-16 þúsund krónur án
tillits til tekna. Nú greiðir einhleypur stúdent
engan skatt þótt hann hafi allt að 93 þúsund kr.
1 tekjur.
• Með breytingunum á almanna-
tryggingakerfinu og síórhækku.n trygginga-
bóta hefði sveitarfélögunum orðið ókleift að
standa undir þeim útgjöldum, sem þeim
fylgdu, eins og fjárhag þeirra var komið á sl.
ári.
• Að óbreyttum viðreisnarskatta-
lögum á sl. vetri hefðu hiutafjáreigendur feng-
ið sérstök hlunnindi, sem gátu numið allt að 60
þúsund króna skattfrjálsan frádrátt.
• Óbreytt viðreisnarskattalög
hefðu einnig þýtt, að fyrirtækin i landinu, sem
nú greiða 8-10 hundruð milljónir i tekjuskatta,
hefðu að verulegu leyti orðið skattlaus með þvi
að notfæra sér heimild til flýtifyrningar.
• Ef viðreisnarskattalögin hefðu
komiö til framkvæmda hefði eignarskatts-
greiðendum verið fækkað úr 32 þúsund í aðeins
2 þúsund. Skv. gildandi lögum urðu þeir 18 þús-
und á þesu ári.
• Með skattalagabreytingunum
var 15-25% af beinum útgjöldum sveitarfélag-
anna létt af þeim og tekin á rikissjóð. Vonazt
var til, að þetta myndi verða til þess að
sveitarfélögin næðu nógum tekjum án þess að
notfæra sér hækkunarheimildir.
• Reykjavikurborg reið á vaðið og
beitti sér fyrir þvi að hækkunarheimildir yrðu
notaðar upp i topp. Til þess að skapa sér
ástæðu til þess var ákveðið að hækka útgjalda-
hlið fjárhagsáætlunar Reykjavikurborgar um
200 milljónir.
• Sömu menn og beittu sér fyrir
þessum hækkunum býsnuðust á sama tima yfir
þvi, hve framkvæmdir væru miklar i þjóð-
félaginu, og of mikil spenna i efnahagslifinu.
Þeir ákváðu, samhliða þessum málflutningi,
að verja meira fé til framkvæmda en nokkru
sinni fyrr.
• Þessi ákvörðun Reykjavikur-
borgar og þeirra sveitarfélaga, sem ákváðu að
notfæra sér hækkunarheimildir, gerðu það að
verkum, að álögur á almenning i heild hækk-
uðu um 340-360 milljónir króna.
• Sömu menn og mest hrópa um of
háa skatta á almenning gengu þannig fram
fyrir skjöldu á sinum heimavigstöðvum og
komu á gjaldendur þar öllum þeim skatta-
hækkunum, sem þeir framast gátu.
• Ef ekki hefði átt sér stað
umræddur tilflutningur á útgjöldum frá
sveitarfélögum yfir á rikið og sveitarfélögin
hefðu ætlað sér að leggja i alla þá fjárfestingu
og útgjöld, sem þau ákváðu, hefðu þau i heild
orðið að hækka álögur sinar á gjaldendur um
rúm 50%, en rikissjóður hefði þá ekki þurft að
hækka sinar álögur nema um 30%.
• í sambandi við skattamálin
mega menn þvi ekki missa sjónir af þvi, að
með tekjuskattinum eru þeir að greiða hlut af
þeim gjöldum, sem þeir áður greiddu til sins
sveitarfélags. — TK.
TÍMINN
7
FRLENT YFIRLIT
101 utanríkisráðherra
hefur sótt allsherjarþingið
Kynningin er mikilvægari en ræðurnar
Wuldhcim uöalfrainkvænidustjóri S.Þ.
SAMKVÆMT venju hófst
allsherjarþing Sameinuðu
þjóðanna með eins konar yfir-
litsumræðu, þar sem fulltrúar
hinna ýmsu rikja fluttu ræður
og greindu frá afstöðu sinni til
alþjóðamála og ræddu sérmál,
sem varða riki þeirra sérstak-
lega. Þessar umræður stóðu i
þrjár vikur. Þeim lauk 12.
október, en þingið var sett að
vanda 19. september. Saman-
lagt tóku þessar umræður 80
klukkustundir, en ræðurnar
voru nokkuð á annað hundrað.
Yfirleitt eru ræðurnar nú
styttri en á fyrstu þingunum,
'þvi aö reynslan er sú, að verr
er hiustáð á iangar ræður.
það eru helzt fulltr'ÖSr stór-
þjóðanna, sem mega leyfa sér
slikt, þvi að oft er búizt við, að
þær hafi eitthvað nýtt til mála
að leggja, t.d. varðandi þau
dægurmál sem efst eru á
baugi.
OFT hefur þeirri hugmynd
verið varpað fram, hvort þessi
ræðuhöld þjóni tilg. sinum.
Yfirleitt eru áheyrendur held-
ur fáir og blöð eða fjölmiðlar
segja mjög litið frá ræðum,
nema þá i heimalandi viðkom-
andi ræðumanns. Helzt er
þeim veitt athygli, ef eitthvað
óvænt kemur fram. En ræð-
urnar eru yfirleitt mjög
varkárlega orðaðar og oft þarf
að lesa á milli linanna, ef
skilja á það til fulls, sem fyrir
ræðumanni vakir. Það má þvi
með vissum hætti segja, að
ræðurnar séu meira ætlaðar
sérfræðingum i utanrikismál-
um en almenningi. Það eru ei
nema sárafáir ræðumenn,
sem taka stórt til orða. Það
samrýmist illa þeirri hefð,
sem hefur myndazt varðandi
þessar umræður á allsherjar-
þinginu.
En þótt ræðurnar séu
varkárlega orðaðar og fjöl-
miðlar sniðgangi þær, hafa
þær eigi að siður verulegt gildi
fyrir sérfræðinga á sviði
utanrikismála. Þær sýna
breytingar, sem eru að verða
á afstöðu ýmissa rikja. Þetta
sést m.a. á samanburði við
ræður, sem fluttar hafa verið
á fyrri þingum. Siðar meir
geta þessar umræður svo orð-
ið gagnlegar fyrir sagnfræð-
inga, sem kynna sér þróun og
framvindu alþjóðamála.
ÞAÐ ERU annars ekki ræð-
urnar, sem eru fluttar i þess-
um yfirlitsumræðum, sem
hafa mesta þýðingu i sam-
bandi við þær. Meginþýðingin
er fólgin i þvi, að langoftast
koma utanrikisráðherrarnir á
þingið til að flytja þær og nota
það tækifæri svo til að ræða til
starfsbræður sina um þau sér-
stöku mál, sem lönd þeirra
varða. Það eru þessar leyni-
legu viðræður, sem fara fram
bak við tjöldin, sem gefa
yfirlitsumræðunum á alls-
herjarþinginu mest gildi. Þær
hafa stuðlað að þvi fyrr og sið-
ar, að fjöldamörg mál hafa
verið leyst, ágreiningi útrýmt
og hindrunum i vegi verzlunar
og viðskipta rutt úr vegi.
AÐ ÞESSU sinni heimsótti
101 utanrikisráðherra alls-
herjarþingið meðan yfirlits-
umræðurnar stóðu yfir. Flest-
ir þeirra fluttu ræður, en það
var yfirieitt ekki aðaltilgang-
urinn með för þeirra þangað,
heldur að hitta aðra utanrikis-
ráðherra og ræða við þá um
lausn ýmissa ágreiningsefna i
samskiptum landanna. Þann-
ig ræddu norrænir utanrikis-
ráðherrar við utanrikisráð-
herra Nigeriu um skreiðarsölu
þangað, svo að aðeins eitt
dæmi sé nefnt. Annað dæmi er
það, að utanrikisráðherra Ir-
lands ræddi sérstaklega um
það við utanrikisráðherra
Bandarikjanna að bandarisk-
ar farþegaþotur héldu áfram
að lenda á Shannonflugvelli,
en þær hafa dregið úr komum
sinum þangað og veldur það
Irum áhyggjum, en þeir hafa
byggt þennan flugvöll upp
með ærnum kostnaði, sem
alþjóðlegan flugvöll með
stórri frihöfn og yrði það mik-
ið áfall l'yrir viðkomandi
landshluta, ef hann legðist
niður að mestu eða öllu...
Ótvirætt hefur allsherjar-
þingið þannig ómetanlega
þýðingu, að þar geta utan-
rikisráðherrar og aðrir
áhrifamenn hitzt og leyst ýms
vandamál, sem örðugra gæti
verið að fást við að öðrum
kosti... Þótt Sameinuðu þjóð-
irnar fullnægðu ekki öðrum
tilgangi en þessum, réttlætti
það tilveru þeirra.
*
AÐ ÞESSU sinni hefur sér-
stök athygli beinzt að Kinverj-
um á allsherjarþinginu, enda
er þetta fyrsta þingið, þar sem
Pekingstjórnin á fulltrúa frá
upphafi. Fleiri hlustuðu á mál
kinverska fulltrúans en nokk-
urs annars og kinversku full-
trúarnir vekja enn tiltölulega
mesta eftirtekt. í málflutningi
sinum leggja Kinverjar
áherzlu á, að Kina sé ekki i
hópi stórvelda, likt og Banda-
rikin og Sovétrikin, heldur sé
Kina eitt af rikjum þriðja
heimsins, eða eitt vanþróuðu
rikjanna og vilja vera i félags-
skap þeirra. Bersýnilega
stefna Kinverjar að þvi að
vera forusturiki i þeirri sveit
gegn þeirri „heimsvelda-
stefnu” Bandarikjanna og
Sovétrikjanna, sem þeir gera
sér tiðrætt um.
ANNAÐ RIKI Austur-Asiu
lætur einnig til sin taka i vax-
andi mæli á vettvangi Samein
uðu þjóðanna og hefur gert
það sérstaklega á allsherjar-
þinginu nú. Það er Japan.
Japanir vinna að þvi bak við
tjöldin að fá fast sæti i
öryggisráðinu við hlið Banda-
rikjanna,Kina, Sovétrikjanna,
Frakklands og Bretlands.
Margt mælir vissulega með
þvi, að Japanir hafi ekki minni
rétt i öryggisráðinu en t.d.
Bretar og Frakkar. En fleiri
þykjast geta komið til jafns
við Breta og Frakka eins og
t.d. Indverjar, Brasiliumenn
og Italir og ekki er óliklegt að
Vestur-Þjóðverjar eigi eftir að
bætast i þann hóp
Endurskipulagning
öryggisráðsins verður
vafalitið eitt helzta viðfangs-
efni Sameinuðu þjóðanna i
framtiðinni og kemur þar
jafnt til athugunar skipun þess
og valdasvið, t.d. hvort
neitunarvald eigi að haldast. I
þessum efnum geta Afriku-
menn haft mikil áhrif sökum
þess, hve mörg atkvæði þeir
hafa á allsherjarþinginu.
Margir þeirra vilja ekki binda
ný föst sæti i öryggisráðinu
við ákveðin riki, heldur verði
þeim skipt milli heimsálfa,
t.d. fái Afrika tvo, Asia tvo og
Suður-Amerika einn. Sumir
Afrikumenn hafa iika gerzt
andsnúnari neitunarvaldi sið-
an Bretar beittu þvl i
Rhodesiumálinu.
— Þ.Þ.