Tíminn - 05.12.1972, Blaðsíða 3

Þri&judagur 5. desember 1972
TÍMINN
3
Stórsigur í landhelgismálinu
Samþykkt yfirráð ríkja yfir auðæfum hafsins á þingi Sþ
Kinkaskeyti frá New
York
Klnahagsnefnd als-
herjarþings Sameinuðu
þjóðanna samþykkti i
gær tillögu íslands, Perú
og fleiri landa um
varanleg yfirráð rikja
vfir náttúruauðlindum
sinuin, þar á meðal
halsbotninum, og sjón-
nin yfir honum. Miklar
umræður urðu um ýms
ákvæði þessarar tillögu
og voru itrekaðar til-
raunir geröar til þess að
hrevta orðalagi fyrstu
greinar, þar sem kveðið
var á uin auöæfi hafsins
yl'ir landgrunninu. Þar á
meðal báru Bandarikin
Iram breytingatillögu
um þessi ákvæði. Þessar
breytingatillögur voru
þó allar lelldar og i gær-
kvöldi var tillagan i
heild sainþykkt með 82
sainhljóöa atkvæðum. 24
riki sátu hjá, þar á
ineðal öll riki Vestur-
Pvrópu, irland þó
undanskiliö, en Norður-
lönd meðtalin.
skyldu að sinna. Er þetta lif sam-
boðið henni sem manneskju”.
Þessi spurning virðist vera
grunntónninn i mörgum bókanna,
sem þarna eru kynntar. Meðal
þeirra dönsku höfunda, sem
kynntir verða má nefna Klaus
Rifbjerg, og Leif Panduro, sem
Islendingar kannast vel við. Þá
má nefna bókina „Sæt verden er
til” eftir Sven Age Madsen, en
hann hlaut verðlaun dönsku aka-
demiunnar fyrir þessa bók. Um
hana sagði danski sendikennar-
inn Peter Rasmussen, að hún
væri ein merkilegasta tilraun i
danskri sagnagerð, sem lengi
hefði komið fram. Fimm
einstaklingar lýsa afstöðu sinni til
raunveruleikans og það kemur i
ljós, að hver og einn skynjar hann
á sinn hátt, — viðhorfin eru jafn-
mörg einstaklingunum.
Norski sendikennarinn Eire
Storstein benti einkum á ljóð Stig
Holmas „Tenke pð i morgen”,
sem hún sagði yrkja félagslega
ádeilu á einfaldan og ljósan hátt,
sem hver og einn gæti skilið, og
SAUDA STREIK skáldsögu eftir
Tor Obrestad, sem fjallar um
verkfall i iðnaðarbænum Sauda
sumarið 1970, en höfundur var
meðal verkfallsmanna. Storstein
sagði, að ungir höfundar i Noregi
skrifuðu gjarna um verkafólk og
vildu höfða til þess, enda væri
góður jarðvegur fyrir slikt i Nor-
egi nú, þar sem allmikil pólilisk
vakning hefði átt sér stað i Noregi
þegar EBE var þar á dagskrá.
Af sænskum bókum má nefna
„Nils Bilbo alkoholist'eftir ' Nills
Balbo, þar sem áfengissjúklingur
lýsir baráttu sinni við sjúkdóm
sinn, og endurminningar njósnar
ans fræga Stig Wennesström.
Annars eru sænsku bækurnar
pólitisks eða félagslegs eðlis i enn
rikari mæli, en bækur frá hinum
löndunum. Finnsku bækurnar eru
flestar á sænsku, enda má búast
við,að annars gætu fáir Islending-
ar notið þeirra. Þar má geta bók-
Norræmi semlikeiiiiararnir. F.v.
I’ekka Kailiiimn frá Kinnlandi.
Ingiiil Weslin frá Sviþjóð, Eire
Klnrslein frá Nnregi og Pcter
Itasniiissen Irá Daninörku.
ar eltir Tilo Colliander, sem er
sjötta bindi ævisögu hans, en
Collander er rithöfundur og mál-
ari, sem m.a. hefur skrifað um
listamannalif i Paris, og viðar,
eins og það kemur honum fyrir
sjónir. „Belraktelser kring en
grSns" heitir bók eftir sænsku-
madandi konu Marianne Alopeus,
en þar lýsir hún stöðu sænsku-
mælandi Finna og jafnframt
stöðu Finna gagnvarl öðrum
Norðurlöndum annars vegar og
Rússlands hins vegar. Þess
skal að lokijrn getið, að allar bæk-
urnar verða til útláns i bókasafni
norræna hússins. Kynningin i
kvöld hefst klukkan tuttugu.
BÓKAKYNNING
J(«K—Itcykjavík.
Það er full ástæða til að hvetja
þá, scni áliuga liafa á bókmennt-
uiii eða auknuni kynnum nor-
rænna frændþjóða, að lita við i
Norræna húsinu ikvöld og hlýða á
norrænu sendikennarana kynna
nýjar liækur á Noröurlöndum.
Þarna verða kynntar um sextiu
bækur Irá öllum Norðurlöndunum
ncma Færeyjum, bæði ljóð,
skáldsögur og bækur um stjórn-
mál og menningarmál.
1 gær var haldinn blaðamanna-
fundur, þar sem bækurnar voru
kynntar fréttamönnum, það vek-
ur athygli, þegar bókalistinn er
skoðaður, hve félagsleg umræða
virðist vera ráðandi. Ljóðskáld og
sagnaskáld virðast i rikum mæli
taka til meðferðar stöðu einstakl-
ingsins i þjóðfélaginu, einkum
hinn venjulega mann i atvinnulif-
inu. í umsögn um eina bókina
segir um aðalpersónuna: „Hún
vinnur i verksmiðju stundum á
daginn stundum á nóttunni og auk
þess hefur hún heimili og fjöl-
NORRÆN
„íslenzk landsvæði verði ekki nýtt
í þágu hernaðarbandalaga”a:*S
Krl-Reykjavik
Um siðustu helgi héldu Samtök
herstöövaandstæðina, stúdenta-
félágið Verðandi og 1. des.-nefnd
slúdenta tvcggja daga ráðstefnu
um herstöðvamálið og stööu is-
lands i samfélagi þjóðanna. Ráö-
stefnan var fjölsótt og var hús-
fyllir liáöa dagana i hinuni stóra
f u n d a r s a I f é I a g s h e i m i 1 i s
stúdenta. Mörg erindi voru flutt
um liina ýmsu þætti máls þess, er
fyrir ráðstefnunni lá og urðu al-
inennar umræður hinar
fjörugustu. Mikill einhugur ríkti
ineðaí fundarmanna um að vinna
sem ötullegast að bröttför hers-
ins.
Már Pétursson setti ráð-
stefnuna fyrir hönd fundarboð-
enda, en Inga Birna Jónsdóttir,
sleit henni. Umræðustjórar voru
Njörður P. Njarðvik og Sveinn
Skorri Höskuldsson.
Fyrri daginn hófst ráðstefnan
með stuttri ræðu Cecils Haralds-
sonar formanns SUJ, sem hann
nefndi: Vettvangur baráttunnar.
Þar ræddi hann nokkuð um
hugsanlegar niðurstöður endur-
skoðunar varnarsamningsins, og
hvernig þyrfti að bregðast við
hverri þeirra.
Þá voru flutt þrjú framsöguer-
indi: Vésteinn Lúðviksson rit-
höfundur ræddi um heimsvalda-
stefnuna og forsendu hennar,
auðvaldsskipulagið, Vésteinn
Ölason, lektor um stöðu íslands
með tilliti til stórveldablokkanna
og þróun stjórnmála i Evrópu og
Einar Karl Haraldsson frétta-
maður um almannaviðnám og
nauðsyn þess/ að lslendingar
brygðust rétt við þróun
alþjóðamála.
A sunnudeginum voru flutt
erindi um samskipti herliðsins og
Islendinga. Þá ræddi Sigurður
Lindal prófessorum lögmæti fjöl-
miðla hersins, sem hann eftir
Útvarpslögunum frá 1971, telur
tvimælalaust ólöglega, og Hjör-
leifur Guttormsson náttúru-
fræðingur flutti erindi, er hann
nefndi: Herlaust og hlutlaust Is-
land 1974. Þá skýrðu Már Péturs-
son og Steinunn Jóhannesdóttir,
starfsmaður samtakanna frá
starfi samtakanna, eða hinnar ó-
formlegu hreyfingar, sem stofnuð
var sl. vor.
Samþykktir ráðstefn-
umiar.
1 lok ráðstefnunnar voru gerðar
nokkrar samþykktir, sem m.a.
fela i séi tilmæli til rikisstjórnar-
innar, og hefur þeim hinum sömu
verið komið á framfæri við utan-
rikisráðuneytið.
Hin fyrsta visar til væntanlegra
viðræðna i jan. n.k. um
endurskoðun varnarsamningsins
og er þar visað til málefna-
samnings rikisstjórnarinnar.
Siðan segir: „Ráðstefnan telur,
að væntanlegar viðræður milli
rikisstjórnar Islands og Banda-
rikjanna hafi af hálfu tslendinga
þann einn tilgang, að greiða fyrir
þvi, að brottflutningur banda-
riska liðsins frá tslandi geti átt
sér stað innan þeirra timamarka,
er i málefnasáttmálanum greinir.
Fallist Bandarikjastjórn ekki á
það að leggja niður herstöðvar á
Islandi með samkomulagi við Is-
lendinga, ber islenzku rikis-
stjórninni að segja upp her-
stöðvarsamningnum frá 1951 og
knýja þannig fram brottför
hersins i samræmi við 7. grein
samningsins.”
I annarri samþykkt er skorað á
islenzk stjórnvöld að undirbúa
sem bezt sjálfstæða þátttöku Is-
lands i væntanlegri öryggismála-
ráðstefnu Evrópu. 'A henni ættum
við að leita málefnalegs sam-
starfs án tillits til stórvelda-
sjónarmiða og aðildar okkar að
NATO. „tslendingar eiga að beita
sér fyrir þvi, að dregið verði úr
her- og vopnabúnaði hjá ráð-
stefnurikum og allt erlent herlið
flutt á brott úr Evrópulöndum.”
Þá var gerð samþykkt varðandi
irumvarp Alþýðuflokksins á
Alþingi, um borttflutning hersins,
en gæzlu Islendinga i þágu NATO.
Þar leggur ráðstefnan á það
áherzlu, að ekki komi til mála,að
islenzk landsvæði verði áfram
hagnýtt i þágu hernaðarbanda-
laga.
Einnig var gerð samþykkt þess
efnis, að jafnframt þvi sem unnið
sé að brottför hersins, verði
aðildin að NATO tekin til ræki-
legrar endurskoðunar.
Að lokum var svo samþykkt til-
laga, þar sem ráðstefnan „bendir
á að fjölmiðlun Bandarikjahers
frá Keflavikurflugvelli sé lög-
leysa og skorar á rikisstjórn ls-
lands að taka þegar fyrir út-
sendingar hljóðvarps og sjón-
varps þaðan.”
Leiðrétting
I frétt i sunnudagsblaðinu um
snyrti- og hárgreiðslustofuna
GRESIKU, féll niður lina úr
handriti með þeim afleiðingum,
að GRESIKA var sögð fyrir
unglinga. Það er ekki rétt, þvi
þarna er veitt öll snyrti- og hár-
greiðsluþjónusta, hvers konar
nudd og auk þess sérstök andlits-
böð fyrir unglinga.
Athyglisverðar fréttir
frá Bandaríkjunum
Blað i Nýja Englandi,
Standard Times i New Bed-
ford i Massachussetts, liefur
skýrt frá þvi, að bandariska
stjúrnin liafi undirbúið tillögu,
sem lögð vcrður fyrir N-Vest-
ur Atlantshafsnefndina um
fiskveiðar, scm kemur saman
i Róinaborg i byrjun næsta
árs. Skv. fregnum blaðsins,
sem enn liafa ekki verið stað-
fcslar af opinberum aðiluin,
fela tillögur Bandarikja-
stjúrnar i sér verulega tak-
inörkun á veiðum erlendra
þjúða við austurstrendur
Bandarikjanna og Kanada, en
ekki er gert ráð fyrir þvi( að
veiðifloti Bandarikjamanna
og Kanadanianna dragi ncitt
úr súkn sinni á fiskiiniöin.
Standard-Times segir, að i
greinargcrð með tillögu
Bandarikjainanna sé það fuli-
yrt, að mjög bafi gengið á fisk-
slofnana á landgrunni Ame-
riku Irá Nova Scotia til Mary-
land og ekki megi draga lcng-
ur að gera viðlilitandi ráð-
stafanir til verndar þeim.
Spurning um viðhald
fiskistofna
Þá liefur hlaöiö cftirfarandi
eftir William P. Rogcrs, utan-
rikisráðherra Bandarikjanna:
llér er ekki lengur um það að
ra'ða, að þýðingarmesta
spurningin sé, bvernig skipta
eigi þcssum sjávargæðum
milli þjúða, lieldur er þetta
orðin spurning um, hvort hægt
sé að liulda fiskstofnunum
uaigjanlega við til þess að þcir
tryggi þýðingarmiklum at-
vinnuvcgum afkomu.
Skv. frásiign Standard-Tim-
es i New Bedford fela tillögur
Bandarikjastjórnar i sér, að
setlar verði takmarkanir um
fjölda veiðidaga fyrir ýmsar
slairðir logara, scm stunda
vciöar á þessuni slúðurn,
þ.e.a.s. segja, að þcssar tak-
markanir taki aðeins til þeirra
erlendu þjúða, sem mcst veiöa
nú á þessuin miðuin. Athafna-
samastir við vciðar á þcssum
iniðuni eru Rússar, Pólvcrjar
og Austur-Þjúðvcrjar.
Þá segir Standard-Times,
að lalning á erlcndum fiski-
skipuin á þessuni miðum sýni,
að þeim liefur fjiilgað um 20%
á fyrstu 7 mánuðum ársins
1972 ntiöaö við sama timabil á
árinu 1971, en áætlað er,, að
þessi aukning veiðiskipa hafi
raunvcrulcga i för með sér
enn meiri aukningu súknar i
fiskstofnana, þar sem stærri
og lullkomnari skipum fari
fjölgandi. Er súknaraukningin
á þessu ári talin :i:i% frá þvi i
fyrra.
Ef þetta reynist
rétthermi....
Ef l'regnir þessa bandariska
hlaðs reynast réttar og tillögu-
flutniiigur Bandarikjastjúrnar
i Rúmaborg verður i samræmi
við þær, mun það verða is-
lcndingum mjög til styrktar á
alþjúöavettvangi i baráttunni
lyrir viðurkenningunni á
nauðsyn útfærslu fiskveiöilög-
sögunnar við island. Höfuð-
atriði i þvi sambandi er, ef til-
lögur Bandarikjastjórnar fela
cingöngu i sér takmarkanir
i'yrir aðkomuskip, en engar
fyrir strandrikið — og enn-
fremur, ef rétt er að tak-
markanirnar eiga að miðast
við gerð veiöiskipa og fjölda
veiðidaga, en ekki aflakvúta.
Tilboð islenzku rikis-
stjúrnarinnar um bráða-
birgðasamkomulag við Breta,
er brczka rikisstjúrnin hafn-
aði, grundvallaöist einmitt á
þvi að takmarka fjölda veiði-
daga fyrir ákveðna gerð veiði-
skipa.
—TK