Tíminn - 12.04.1973, Blaðsíða 4

4
TÍMINN
Fimmtudagur 12. april 1973.
Hömlur haldbetri
en fræðsla
Rannsóknir á
hljóði rækjunnar
Rækjuiönaður hefur ekki getað
þróazt sem skyldi þar sem ekki
hefur verið fundin enn áhrifarik
leitaraðferð rækju. Það er vitað
að rækjan heldur sig ekki i þétt-
um torfum, og þess vegna hefur
verið erfiðleikum bundið að
nota dýptarmæla við leitina. Þá
var farið að rannsaka hljóð,
sem þessi krabbadýr gefa frá
sér, til þess að athuga mögu-
leika á rækjuleit með hjálp
hljóðnema. Mörg krabbadýr
gefa frá sér mismunandi hljóð
með þvi að núa saman kjálkun-
um eða fálmurunum. Þessi
hljóð koma aðallega fram þegar
þau taka til sin fæðu eöa færa
sig til. Iskurrækjur Alpheidae
framleiða iskur með stóru
fálmurunum, með þvi að senda
frá sér vatnsstrók. Rannsóknir
sem höfundur greinar þessarar
gerði i Svartahafi, sýndu að
hávaði, sem rækjurnar gefa frá
sér er mjög reglulegur og hefur
breið tiðnismörk frá 1 uppi 100
kilóherz. Bezt heyrist hann á
bilinu frá 16 til 30 kilóherz.
Nokkrar tegundir ættbálksins
Penaeidae hafa sérstakt tæki á
höfðinu til að framleiða hljóð. 1
Asovskhafinu lifa tvær rækju-
tegundir sem eru minni en út-
hafsrækjur. Upptaka á hávaða.
sem þær gefa frá sér er nytsöm
til samanburðar við hljóð rækja
annarra tegunda, sem eru
veiddar. I Temrjúkskflóa
Asovshafsins tók hljóðnemi á 2
metra dýpi upp sérkennileg
hátiðnihljóö með sveiflu likri
hljóði iskurrækjunnar, en hafði
annan hljóm. Uppúr miðnætti
dró úr hátiðniiskrinu, en alla
nóttina heyrðist hávaðinn með
mismunandi styrk. Mælingar
hljóðanna voru gerðar með mis-
munandi tækjum bæði i
Temrjúksk flóa og eins á rækj-
um i fiskabúri, þar til sannað
þótti að það voru rækjurnar sem
framleiddu hljóðin.
Auk iskursins framleiddu
rækjurnar sérkennilegt óreglu-
bundið suð, i hálfa sekúndu i
senn. Tiðni iskurhljóðanna
eykst með aldri rækjanna. Að
lokum skal tekið fram að
áhrifarikasta aðferðin við
rækjuleit i framtiöinni verður
hljóðupptaka.
Ástvinirnir láta
vita af sér
Um það bil helmingur allra
ekkna og ekkla fá einhvers
konar skilaboð, eða verða vör
við látna maka sina mörgum
árum eftir dauða þeirra. Það
segir dr. Dewi Rees að minnsta
kosti, en hann er læknir i
Llanidloes, i Montgomeryshire. ■
„Sumt þetta fólk hefur ofskynj-
anir, og finnst þvi þá, að það
heyri i hinum látnu vinum
sinum, eða finni þá snerta sig,
enn öðrum finnst fólkið stöðugt
vera i nálægð sinni”, segir dr.
Rees. Dr. Rees hefur skrifað um
þessar rannsóknir sinar i
Þekktur sænskur geð- og félags-
læknir, Niels Bejeret að nafni,
hefir nýlega skrifað handbók
um fikniefni og fikniefnaneyzlu.
Mjög eftirtektarvert er, að
Bejerot er eindregið fylgjandi
ströngum dreifingarhömlum til
að draga úr skaðlegum af-
leiðingum fikniefnaneyzlu, og er
áfengi þar ekki undan skilið.
Bejerot álitur fræðslu um áhrif
efnanna gagnlega, en hann
bætir við, að það séu aðrir þætt-
ir, sem gegna mikilvægara hlut-
verki i þessu sambandi, — þ.e.
hversu auðvelt er að ná i efnið.
Hann sannar þetta tölfræðilega
og skýrt i grein, sem hann
nefnir: „Hvaða ályktanir má
draga af fikniefnanotkun
lækna?” Þar kemur fram, að
um það bil einn hundraðshluti
læknastéttaninnar i Bandarikj-
unum er háður fikniefnum, —
þ.e.a .s. 30-100 sinnum fleiri
eiturefnasjúklingar eru meðal
þeirra en nokkurrar annarrar
þjóðfélagsstéttar þar vestra. Af
þessu m.a. dregur hann eftir-
farandi ályktanir: „Menntun og
þekking virðist vera veik vörn,
ef auðvelt er að afla efnanna.
Jafnvel læknismenntun veitir
þannig enga vernd gegn fikni-
efnaneyzlú”. Samanburður,
sem Bejerot læknir gerir á
lögum margra landa um fikni-
efnamál, leiðir afar skýrt i ljós,
að verst er ástandið, þar sem
löggjöfin er frjálsust. Minnst er
um skaðlegar afleiðingar fikni-
efnanna, þar sem löggjöf er
ströng og dreifingarhömlum
beitt.
brezka læknablaðinu. Þar segist
hann hafa rannsakað sérstak-
lega um 300 ekkjur og ekkla, og
140 úr þessum hópi hafi orðið
fyrir þvi, sem hefur verið nefnt
hér á undan. Einn af hverjum
sex segist meira að segja hafa
séð látinn ástvin sinn. Flest
varð fólkið fyrir þessu fyrstu tiu
árin eftir lát mannsins eða kon-
unnar, en siðan fór þessum til-
fellum að fækka.
400 ára afmæli
sjálfboða -
liðssveitanna
Hér eru nokkrir óbreyttir borg-
arar i London, sem tilheyra sér-
stökum sjálfboðaliðssveitum,
sem hafa gefið kost á sér til þess
að aðstoða við að verja borgina,
ef þörf krefur. Þeir eru að reyna
að koma á loft loftbelg einum
miklum, en þegar allt kom til
alls urðu þeir að hætta þvi, þar
sem allt of mikill vindur var, og
ekki gekk að koma belgnum
upp. Þetta loftbelgsskot átti að
vera i tilefni þess, að 400 ár eru
nú liðin siðan þessar sjálfboða-
liðs varnarsveitir voru
stofnaðar i London. í baksýn má
sjá Tower kastalann.
„Gjörið svo vel að taka verðmið-
ann af, þetta á að vera gjöf.”
„Ég hrinti ekki, ég var að anda”.
DENNI
DÆMALAUSI
Hr. VVilson segir, að ég skuli
ekki æfa mig of mikið, þvi þá
verði ég flatmynntur.