Tíminn - 12.04.1973, Blaðsíða 7

Fimmtudagur 12. aprll 1973.
TÍMINN
7
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Hitstjórar: Þór-
arinn Þórarinsson (ábm.), Jón Helgason, Tómas Karlsson,
Andrés Kristjánsson (ritstjóri Sunnudagsblaðs Timans).
Auglýsingastjóri: Steingrimur Gislason. Ritstjórnarskrif-
stofur í Edduhúsinu við Lindargötu, simar 18300-18306. Skrif-
stofur I Aðalstræti 7, simi 26500 — afgreiðslusimi 12323 — aug-
lýsingasími 19523. Áskriftagjald 300 kr. á mánuði innan lands,
i lausasölu 18 kr. eintakið.
Blaðaprent h.f
-
Stofnlánadeildin
Halldór E. Sigurðsson, landbúnaðarráð-
herra, hefur lagt fram á Alþingi frumvarp um
eflingu Stofnlánadeildar landbúnaðarins.
Höfuðatriði frumvarpsins eru þessi:
1. Fast árlegt framlag rikissjóðs er hækkað úr
4 milljónum i 25 milljónir.
2. 1% álag á söluvörur landbúnaðarins skal
renna til deildarinnar svo sem verið hefur
allt til ársins 1980 en gjaldið átti að lækka um
0.25% árið 1976.
3. Gjald á útsöluverð mjólkur og rjóma og
heldsöluverð annarra landbúnaðarafurða
hækkar úrO.75% i 1% og skal haldast til 1980.
4. Rikissjóður skal leggja til deildarinnar til
jafns við tekjur af báðum gjöldunum á land-
búnaðarvörur, en hefur fram til þessa aðeins
lagt á móti 1% af gjaldi þvi, sem bændur
hafa greitt.
5. Nýjar lánareglur verða teknar upp og sam-
ræmdar annarri stefnumörkun i land-
búnaðarmálum, þannig að reglurnar miði að
þeirri þróun, sem æskilegust er talin fyrir
landbúnaðinn og þjóðarbúið i heild, en
bændasamtökin sjáíf eiga þátt i mótun þeirr-
ar stefnu og bera ábyrgð á framkvæmd
hennar.
6. Bændasamtökin fá stjómaraðild að Stofn-
lánadeild landbúnaðarins. Þegar bankaráð
Búnaðarbankans tekur til meðferðar og
ákvörðunar málefni, er varða Stofnlánadeild
landbúnaðarins,skal kveðja til tvo fulltrúa
bændasamtakanna, sem skulu hafa full rétt-
indi sem bankaráðsmenn.
Áætlanagerð
Stjórn Læknafélags Islands hefur á fundi
með formönnum allra læknafélaganna i land-
inu gert skynsamlega ályktun um áætlanagerð
i heilbrigðismálum. í ályktuninni er bent á, að
um 6% af þjóðartekjunum sé varið til heil-
brigðismála, en nægi hvergi nærri til að full-
nægja brýnustu þörfum. Óskum um fé til hús-
næðis og tækjabúnaðar og heilsugæzlu hefur
ekki verið unnt að sinna nema að takmörkuðu
leyti og áætlaðar fjárhæðir til þeirra fram-
kvæmda skornar niður af fjárveitingavaldinu.
Meðan svo sé ástatt sé það háskaleg stefna
að leggja i óhófs fjárfestingar á einstökum
sviðum heilbrigðisþjónustunnar og vanrækja
samtimis aðra þætti hennar, ekki siður nauð-
synlega og þess vegna eigi að taka upp
áætlanagerð i heilbrigðismálum, sem byggist á
ýtrustu hagsýni og heildarsýn yfir allar þarfir
heilbrigðisþjónustu og er varað við að stjórn-
völd velji sér ráðgjafa i þessum málum, sem
eigi beinna persónulegra hagsmuna að gæta.
Telur stjórn Læknafélagsins og formenn
læknafélaganna að þessi sjónarmið hafi verið
gróflega sniðgengin við skipulagningu fyrir-
hugaðrar geðdeildar Landspitalans.
—TK
ERLENT YFIRLIT
Mannfall hjá norska
Verkamannaflokknum
Fylgismönnum aðildar að EBE bægt frá þingmennsku
Tryggve Bratteli
KOSNINGAR til norska
þingsins eiga að fara fram i
septembermánuði næst-
komandi. Undanfarna mánuði
hafa verið mikil fundarhöld
hjá flokkunum i sambandi við
skipan manna á framboðslista
þeirra. Fundarhöld þessi hafa
verið allsöguleg hjá Verka-
mannaflokkunum, þvi þar
hefur mjög gætt átakanna
innan flokksins i sambandi við
aðild Noregs að Efnahags-
bandalaginu. Tólf af þeim
þingmönnum flokksins, sem
voru fylgjandi aðild að Efna-
hagsbandalaginu hafa verið
felldir eða færöir þannig til á
framboðslistunum, að þeir
munu ekki eiga sæti á þingi
næsta kjörtimabil. And-
stæðingum aðildar hefur verið
skipað I fyrri sæti þessara
þingmana. Sumir af yngstu og
efnilegustu þingmönnum
flokksins verða að vikja af
þingi að sinni af þessum
ástæðum. Þá þykir flokknum
stafa nokkur hætta af þessum
ágreiningi i sjálfum þing-
kosningunum eða þannig, að
hörðustu andstæðingar
aöildar kjósi flokkinn alls
ekki.
Af hálfu ýmissa þeirra, sem
fylgzt hafa með kosningahorf-
unum i Noregi, þykir ekki
ósennilegt, að Verkamanna-
flokkurinn hefði fengið
hreinan meirihluta á þingi, ef
deilan um aðild hefði ekki
komið til sögunnar. Flokkinn
vantar nú ekki nema tvö
þingsæti til að hafa hreinan
meirihluta á þingi. Aðildar-
deilan hefur hins vegar lyft
Sosialistaflokknum það mikið,
að spáö er, að hann muni nú fá
2-5 þingmenn kjörna, en hann
hefur engan þingmann nú.
Liklegt þykir, að þetta gangi á
hlut Verkamannaflokksins og
hann nái þvi ekki meiri-
hlutanum.
SEX flokkar eiga nú fulltrúa
á norska þinginu. Elztir eru
thaldsflokkurinn og Vinstri
flokkurinn, sem báðir voru
stofnaðir 1884 og skiptust á
um að fara með rikisstjórn til
1935. Þá tók Verkamanna-
flokkurinn, sem hafði verið
stofnaður 1887, við stjórnar-
forustunni og hélt henni
næstum óslitiö til 1965. 1
kosningunum þá um haustið
missti hann meirihluta á
þingi, og var þá mynduð stjórn
fjögurra borgaralegra flokka
þ.e. Ihaldsflokksins, Vinstri
flokksins, Miðflokksins og
Kristilega flokksins. Mið-
flokkurinn hét upphaflega
Bændaflokkur og kom til sögu
eftir fyrri heimsstyrjöldina.
Kristilegi flokkurinn var
stofnaður 1933, en fékk ekki
fótfestu á þingi fyrr en eftir
siðari heimsstyrjöldina.
Forsætisráðherra rikis-
stjórnar borgaralegu flokk-
anna var Per Borten, foringi
Miðflokksins. Stuðnings-
flokkar hennar héldu meiri-
hluta i þingkosningunum 1969,
en samstarf þeirra fór versn-
andi eftir að Efnahagsbanda-
lagið kom til sögunnar, þar
sem Miðflokkurinn var móti
aðild, en Ihaldsflokkurinn með
henni. Þetta leiddi til þess, að
stjórnarsamstarfið rofnaði
1971 og myndaði þá Verka-
mannaflokkurinn minnihluta-
stjórn. Hann beitti sér fyrir
aðild Noregs að Efnahags-
bandalaginu og sagði þvi af
sér þegar aðildin var felld við
þjóðaratkvæðagreiöslu i
septembermánuði siðastl. Þá
var mynduð minnihluta stjórn
miðflokkanna þriggja þ.e.
Miðflokksins, Kristilega
flokksins og Vinstri flokksins,
og fer hún nú með völd. Hann
nýtur aðeins stuðnings 37
þingmanna, þvi að niu af 13
þingmönnum Vinstri flokksins
styðja hana ekki. Verkefni
hennar er það eitt að semja
um friverzlun og tollakjör við
Efnahagsbandalagið. Senni-
lega biðst rikisstjórnin
lausnar, þegar þvi verki er
lokið. Forsætisráðherra
hennar er Lars Korvald, leiö-
togi Kristilega flokksins.
MYNDUN minnihluta-
stjórnar miðflokkanna hafði
þær sögulegu afleiðingar, aö
Vinstri flokkurinn klofnaði.
Vinstri flokkurinn er elzti
stjórnmálaflokkurinn i Noregi
og hafði á sinum tima forustu
um, að þingræði kæmist á i
Noregi. A undanförnum árum
hefur gætt nokkurs klofnings i
flokknum. Þessa klofnings
gætti mjög i sambandi við
Efnahagsbandalagsmálið.
Vinstri armurinn, sem er
undir leiðsögu Gunnars
Garbos og Hallvards Eika,
sem nú er viðskiptamálaráð-
hr., voru mótfallnir aðild, en
hægri armurinn undir forustu
Helge Seips og Bents Röise-
lands var fylgjandi aðild.
Þegar til umræddrar stjórnar-
myndunar kom, var meiri-
hluti þingflokksins undir
forustu Seips mótfallinn þátt-
töku I henni, en flokksstjórnin
samþykkti hana. A flokks-
þingi, sem var haldið nokkru
siðar, sigraði stefna flokks-
stjórnarinnar. Niu af 13 þing-
mönnum flokksins gengu þá
úr flokknum og hafa siðar
myndað nýjan stjórnmála-
flokk, sem þeir nefna Nýja
þjóöarflokkinn. Allt bendir til,
að sá flokkur, ef hann heldur
þingsætum sinum fleiri eöa
færri, muni leita samstarfs við
Verkamannaflokkinn.
Skoðanakannanir benda yfir-
leitt til, að Nýi þjóðarflokkur-
inn muni fá örfá þingsæti, en
að Vinstri flokkurinn sé lik-
legur til að þurrkast út. Þó
geti ef til vill tveir eða þrir af
þingmönnum hans náð endur-
kosningu, ef þeir hafa
kosningabandalag við Mið-
flokkinn i kjördæmum sinum.
Það mun nú til athugunar.
Það er mikill styrkur fyrir
Nýja þjóðarflokkinn, að Helge
Seip nýtur mikils álits sem
traustur og ábyrgur stjórn-
málamaður. Hann verður i
framboði fyrir flokkinn i Oslo
og þykir liklegur til að ná kjöri
þar. Mest álits allra norskra
stjórnmálamanna nýtur vafa-
laust Trygve Bratteli, foringi
Vekamannaflokksins. Hann er
hvorki glæsimenni eða ræðu-
skörungur, en hefur unnið sér
almenna viöurkenningu sem
ábyrgur og heiðarlegur
stjórnmálamaður. Honum er
þakkað það persónulega, að
deilan um aðildina að Efna-
hagsbandalaginu hefur ekki
orðið flokknum enn meira
áfall.
MARGT BENDIR til þess,
að Verkamannaflokkurinn
muni taka aftur við stjórn
fyrir eða eftir kosningarnar.
Nái fiokkurinn ekki meirihluta
I kosningunum, mun hann að
likindum mynda minnihluta-
stjórn með beinum eða
óbeinum stuðningi Nýja
þjóðarflokksins. Það þykir
ólíklegt, að Verkamanna-
flokkurinn muni leita
stuðnings hjá Sosialista-
flokknum, þótt hann fái þing-
menn kjörna, þvi að fjand-
skapur er mikill milli þessara
flokka. Fari kosningarnar á
þann veg, að borgaralegu
flokkarnir styrki aöstöðu sina,
mun sennilega verða reynt að
endurvekja stjórn þeirra, en
það mun reynast miklum
erfiðleikum bundið, þvi að
mikillog vaxandi ágreiningur
er milli Miðflokksins annars
vegar og Ihaldsflokksins hins
vegar.Almennustu spár eru nú
þær, að Verkamannaflokkur-
inn og Kristilegi flokkurinn
muni halda nokkurn veginn
óbreyttri stöðu, Miðflokkurinn
og Ihaldsflokkurinn muni
heldur vinna á, Sosialista-
flokkurinn og Nýi þjóðar-
flokkurinn fái þingmenn
kjörna, en veruleg hætta sé á,
að Vinstri flokkurinn þurrkist
út. Gerð hefur verið sú
breyting á kosningalögunum,
að bætt hefur verið við fimm
þingmönnum i Osló og Bergen
og munu þvi 155 þingmenn
eiga sæti á næsta þingi i stað
150 nú.
—Þ.Þ.