Tíminn - 27.09.1973, Síða 15

Fimmtudagur 27. september 1973
TÍMINN
15
Gröf i Skilmannahreppi — þessi bær stóð fram til ársins 1919.
r- m wBr? ' JÍBBéSF * Jfm w - œF f
mjji 1! il .
Leirárgarður eystri í Leirársveit — bærinn stóð fram yfir aldamót.
með, en þeir hafa verið 6 á þessu
timabili, þar af 3 settir.
Garðakirkja var helguð
Laurentio og Sebastiano.
f Garðaprestakalli voru fyrrum
kirkjurá eftirtöldum stöðum, auk
Garðakirkju: Kotsstöðum, Hey-
nesi, Ytra-Hólmi, Kjalardal,
Hvitanesi og Kirkjubóli, siðar
Innra-Hólmi. A timabilinu 1824-
1891 var engin kirkja á Innra-
Hólmi, og Garðakirkja eina
sóknarkirkjan i prestakallinu.
Stofnun byggðasafns
Þvi máli, að koma á fót byggða-
safni fyrir Akranes og nærsveitir,
var fyrst hreyft árið 1949,
samtimis á fundi i stúdentafélag-
inu á Akranesi og i bréfi til
menningarráðs kaupstaðarins.
Málinu var vel tekið. Menningar-
ráð tók að sér hugmyndina og
sendi út til bæjarbúa ávarp, þar
sem bent var á þýðingu þess, að
einu og öðru frá eldri timum væri
meiri sómi sýndur og varðveitt
fyrir komandi tima. — Aðal-
hvatamaður að stofnun safnsins
var sóknarpresturinn á Akranesi,
séra Jón M. Guðjónsson og gekk
hann ötullega að uppbyggingu
þess.
Séra Jón Benediktsson, er var
prestur i Görðum (1865-1886) lét
reisa þar steinsteypt ibúðarhús á
árunum 1878-’82, og er það þvi
elzta hús sinnar tegundar á land-
inu. Þessi „forngripur” var i eigu
sóknarnefndar, en á fundi 26.
febrúar 1959 ákvað hún og til-
kynnti formlega, að gefa byggða-
safninu húsið til ævarandi eignar
og afnota fyrir starfsemi sina.
Tók séra Jón M. Guðjónsson við
húsinu fyrir hönd byggðasafns-
ins. Þann 13. desember 1959 af-
henti séra Jón það safnstjórn,
sem skipuð er 5 mönnum, kosnum
af bæjarstjórn Akraness og .ein-
um úr hverjum hreppi sunnan
Skarðsheiðar (Innri-Akranes-
hreppi, Skilmannahreppi, Leirár-
og Melahreppi og Hvalfjarðar-
strandarhreppi). I ræðu, sem
séra Jón hélt við þetta tækifæri,
sagði hann meðal annars: ,,Að
fortið skal hyggja, ef frumlegt
skalbyggja, án fræðslu þess liðna
séstei hvað er nýtt”. Og var það
siðan tekið upp sem einkunnarorð
safnsins.
Við vigslu safnsins bárust frá
þáverandi skólastjóra á Akra-
nesi, Ragnari Jóhannessyni, eft-
irfarandi visur:
Enn á fornu óðalssetri
opnar saga kynni sin,
og gripir hennar, gulli betri,
i Görðum heilla augu þin.
Ljúka hér upp liðnar aldir
löngu horfnum feöra siö,
hér eru varöar timans taldir,
tign og fræöi aö gleöjast viö.
Hér eru munir móöur þinnar,
minning helg I hverjum grip,
ættargulliö ömmu minnar,
afa gamla lúiö skip
þess, er yfir lög og lööur
lyfti skipshöfn orkumanns.
Hér er smiöi hagleiksfööur,
hamarinn gamli, sögin hans.
Láttu þessa Ijúfu minning
liöa hljótt um huga þinn,
bregöi þessi kæra kynning,
kvöldsins roöa I sálu inn.
Kynstofns minjar miklu varöa
menningu og þjóöar hag.
Langri sögu gömlu Garöa
gimsteinn bætist enn — I dag.
Byggöasöfnum er ætlað það
hlutverk, að leiða hugina aftur til
liðinna tima og festa i brjósti
hvers manns, tryggð og rækt við
fornan arf og um leið ást til
byggðar sinnar og lands. Þeim er
ætlað að vera litil mynd af þvi,
sem forfeður okkar áttu við að
búa. Þar sjáum við hlutina, sem
þeir handléku. Þar upplifum við
„heim”, sem einu sinni var, en
kemur aldrei aftur.
Þakka ber sérstaklega
sóknarprestinum á Akranesi,
séra Jóni M. Guðjónssyni fyrir
óeigingjarnt starf hans i þágu
safnsins. — Allir þeir, sem
heimsækja Garða, munu vera
sammála um, að þar hafi verið
unnið frábært starf.
— Þ.J.

(Afmstrong

LOFTA-
PLÖTUR
Þ. ÞORGRÍMSSON & CO
SUbURLANDSBRAUT 6 SÍMI38640
TIMINN
ER
TROMP
Litli-Sandur á Hvalfjaröarströnd — elztu húsin frá aldamótum, stóö fram til 1943