Tíminn - 14.10.1973, Blaðsíða 20

20
TÍMINN
Sunnudagur 14. október 1973.
Hiónin Katrín Ágústsdóttir og Stefán
Halldórsson eru bæði handavinnu- og
teiknikennarar að mennt og stunduðu
slíka kennslu um árabil.
Síðan kynntist Katrín batik-list-
iðnaði/ fyrst í Myndlista- og handíða-
skólanum í Reykjavík, en síðar f fram-
haldsnámi í Danmörku, þar sem hún
vann á verkstæði.
Þegar heim kom tóku þau hjónin að
leggja stund á þennan listiðnað sem
tómstundagaman, en hér fór sem oft-
ar, að mjór er mikils vísir, og nú er svo
komið, aðtómstundaiðjan er orðin full-
komið starf fyrir þau bæði.
Myndir þeirra hafa notið mikillar
hylli, enda hefur þeim ekki tekizt að
fullnægja eftirspurninni, eins og fram
kemur í þessu greinarkorni.
Það er vissulega gott til þess að vita,
að enn skuli hafa bætzt við ný grein ís-
lenzks handiðnaðar, þótt að vísu sé hér
um fleira að ræða en iðnað einan. Hér
er líka list á ferðinni.
HVAÐ ER batik og batikmynd?
Ja, það er kannski ekki von að
þeir viti það, sem sitja lon og don
við skrifborð, pikkandi á ritvél, —
jafnvel ekki þótt Danskurinn noti
orðið batist, sem þýðir á þeirra
máli fínt léreft. Nei, sá, sem ekki
hefur séð batikmyndirnar hennar
Katrinar Agústsdóttur og manns
hennar, Stefáns Halldórssonar,
hann veit ekki, hvað batikmynd
er, —ekki alveg, svo mjög er sjón
sögu rikari.
Fyrst var það
tómstundaiðja.
Þau hjónin voru sótt heim einn
góðan veðurdag, ekki alls fyrir
löngu til þess að hnýsast i vinnu-
brögð þeirra. Það var frúin, sem
fyrst varð fyrir svörum, þegar
gesturinn spurði, heldur svona
ófróðlega:
— Hvernig er farið að þvi að
búa til batikmynd?
— Við byrjum á þvi aö teikna
mótivið — hugmyndina — á lér-
eft. Það er rétt að geta þess þegar
i upphafi, að helzt þarf að teikna á
llfrænt efni, til dæmis léreft, bóm-
ull eða hör. Ull hef ég ekki reynt.
Við vinnum þetta þannig, að þeg-
ar myndin hefur verið teiknuð,
berum við fljótandi vax á léreftið.
Vaxið þarf að vera brætt við visst
hitastig, það má hvorki vera of
kalt né of heitt. Siðan eru þeir
fletir myndarinnar einangraðir
meö vaxi, sem eiga aö vera hvit-
ir. Siðan kemur litabaðið. Þá er
byrjað á ljósasta litnum, til
dæmis gulum. Að þvi loknu er
efnið látið þorna, þá vaxborið aft-
ur, sfðan litabað, og svo koll af
kolli, þangað til i myndina eru
konnir allir þeir litir, sem þar
eiga að vera.
— Hvenær byrjuðuð þið hjónin
að fást við þetta? Stefán, hvað vilt
þú segja mér um það?
— Fyrir um það bil tiu árum
kynntist Katrin kona min þessu,
þegar hún var á námskeiði i Dan-
mörku. Hún fór svo að reyna
þetta og eftir að við höfðum unnið
við þetta i hjáverkum i þrjú ár og
sent nokkrar myndir til sölu,
fannst okkur timi til kominn að
reyna meira, þvi að viðtökurnar
voru frábærar. Þær fáu myndir,
sem við sendum frá okkur, seld-
ust strax. Siðan fór þetta smám
saman vaxandi. Katrin minnkaði
við sig kennsluna og fór að helga
sig eingöngu þessu starfi. Eins
varð þetta með mig. Við höfðum
bæði verið kennarar, en nú var
svo komið, að ég gat lika farið að
draga saman seglin i kennslunni,
og farið að snúa mér eingöngu að
þessu. Nú er svo komið, að við er-
um bæði hætt kennslu en vinnum
eingöngu saman að batik og ann-
arri myndsköpun, meðal annars
með þrykki.
— Og er hægt að lifa á þessu?
— Já, þetta hefur veitt okkur
nægilegt lifibrauð, en heldur ekki
meira. Það hefur löngum verið
sagt, og vafalaust með réttu, að
af list sé ekki hægt að lifa, en af
listiðnaði er það hugsanlegt, að
minnsta kosti þegar maður er
eins heppinn og við vorum að
detta niður á það form, sem er
vinsælt og eftirsótt.
— Rekið þið eigin verzlun, eða
seljið þið vöruna i búðir?
— Strax og við vorum farin að
iáta þetta frá okkur, komumst við
I samband við liðstiðnaðar- og
heimilisiðnaðarverzlanir, sem
siðan hafa tekið að sér að dreifa
þessu. Nefna má þrjár verzlanir,
sem viö skiptum við núna. Þær
eru Rammagerðin, íslenzkur
heimilisiðnaður og verzlunin
Kúnigund.
— Hafið þið ekki haldið sýn-
ingar?
— Katrin hélt einkasýningu árið
1970iBogasal Þjóðminjasafnsins.
Sú sýning fékk mjög góða dóma,
og af 28 myndum, sem þar voru til
sölu, seldist 21.
Öflun hráefnis er
talsvert vandamál.
— Hvernig gengur að afla hrá-
efnis til listiðnaðar af þessu tagi?
— Það hefur verið mjög erfitt
að fást við þá hlið málanna. Það
er nefnilega þannig ástatt i
veröldinni núna, að minnsta kosti
hér I Evrópu, að léreft er nær
ófáanlegt. Þetta hefur táknað það
fyrir okkur, að við höfum orðið að
liggja með birgðir af lérefti eitt til
eitt og hálft ár fram i timann til
þess að vera viss um að verða
ekki uppiskroppa.
Um litina er það að segja, að
við höfum notað svokallaða deka-
batikliti, sem framleiddir eru i
Þýzkalandi. Það hefur alltaf tek-
izt að útvega þá, en það tekur
langan tima, vegna þess, hvernig
pökkunarformið á þessu er. Við
þurfum svo mikið af þessu, að við
kaupum það i kilóatali, en hér á
landi eru aðeins til sölu fimm
gramma einingar. Það þarf sem
sagt að pakka þessu sérstaklega
handa okkur.
Vaxið er flutt inn fyrir okkur og
þarf að sækja það allt frá Þýzka-
landi til Rússlands. Það tekur oft
langan tima að fá svar við
pöntunum eins og allir vita, sem i
sliku þurfa að standa.
— Notið þið vaxið sem nokkurs
konar einangrunarefni?
— Já. Eins og Katrin var að
lýsa áðan, þá er það notað til þess
að einangra myndflötinn. Fyrst
hvita flötinn, en siðan fyrir hvern
lit, koll af kolli, þangað til myndin
er fullbúin. Til gamans má geta
þess, að vaxið,sem við notum er
aö helmingi til býflugnavax og
parafinvax. Þessar tvær vax-
tegundir eru svo hitaðar saman
og notaðar þannig.
— Eruð þið hjónin eina fólkið
hér á landi, sem leggur stund á
þessa listgrein? Katrin, vilt þú
svara þessu?
— Við munum vera þeir einu,
sem lifa eingöngu af þessari teg-
und listar. En það er með hana
eins og aðra list: Hana er hægt að
læra. Það er til fjöldi góðra bóka
um þessa listgrein, þar sem fólk
getur kynnt sér hana eins og það
vill. Ég held, að þetta sé hvergi
kennt hér eins og er, en þó veit ég,
að batik hefur verið kennt i
Myndlista- og handiðaskóla ts-
lands.
Annars er það um þessa grein
listar að segja, að hún er alveg
sambærileg við málaralist til
dæmis. Við veljum aðeins batik,
en ekki málningu og pensil til
þess að koma þvi á framfæri, sem
við viljum segja.
íslenzkir búningar
i öndvegi.
— Veljið þið ykkur eitthvert
sérstakt myndaefni öðru fremur?
— Já. Við veljum einkum is-
lenzka lifnaðarhætti og, islenzka
búninga, meðal annars þjóðbún-
inga. Þá má nefna vikinga. Þeir
eru gifurlega vinsælir, einkum af
erlendum kaupendum, en aftur
eru islenzkar þjóðlifsmyndir
mjög eftirsóttar af Islendingum
Kona að koma heim af stöðli. Kýrnar horfa vingjarnlega á eftir henni,
enda hafa islenzkar húsmæður löngum borið hiýjan hug til kúa sinna og
verið þeim góðar.
Þarna er einn forfaðir okkar að saxa sér I nefið. Verði honum tóbaks-
kornið að góðu, þegar þar að kemur.