Tíminn - 21.11.1973, Qupperneq 9

Miðvikudagur 21. nóvember 1972.
TÍMINN
9
(Jtgefandi Framsóknarflokkurinn
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar: Þór-
arinn Þórarinsson (ábm.), Jón Helgason, Tómas Karlsson.
Auglýsingastjóri: Steingrimur Gislason. Ritstjórnarskrif-
stofur i Kdduhúsinu við Lindargötu, simar 18300-18306. Skrif-
stofur i Aðalstræti 7, simi 26500 — afgreiðslusimi 12323 — aug-
lýsingasimi 19523. Askriftagjald 360 kr. á mánuði innan lands,
i lausasölu 22 kr. eintakið.
Blaðaprent h.f.
- ■■■■ ■ '
Sá fyrsti farinn!
í fyrradag kom varðskipið Týr að brezka
togaranum Northern Sky frá Grimsby að
veiðum á friðaða svæðinu innan 50 milna fisk-
veiðilögsögunnar norður af Kögri. Skipstjóri
togarans viðurkenndi að vera innan friðaða
svæðisins, en taldi sig ekki eins langt innan
marka þess og skipherra varðskipsins lýsti
yfir.
Togarinn Northern Sky, sem er 700 lestir að
stærð, er á skrá fyrir þá togara brezka, sem
hér hafa leyfi til veiða skv. ákvæðum bráða-
birgðasamkomulagsins við Breta, er undir-
ritað var á þriðjudag i fyrri viku.
Varðskipið kallaði þvi á brezka eftirlitsskipið
Miröndu, til að gefa þvi kost á að sannreyna
málsatvik. Miranda hélt tafarlaust á vettvang
og staðfesti skipstjóri þess mælingar skipherra
varðskipsins Týs.
Dómsmálaráðuneytið hefur nú strikað nafn
Northern Sky út af skránni yfir þá brezku tog-
ara, sem undanþágu hafa til veiða á til-
greindum svæðum innan 50 milna fiskveiðilög-
sögunnar. Þar með hefur þeim skipum, sem
hér hafa undanþágu til veiða, þegar fækkað um
eitt. Engu skipi verður bætt inn á skrána i stað
þeirra, sem út verða strikuð vegna brota gegn
ákvæðum bráðabirgðasamkomulagsins.
Þvi fleiri, sem brjóta gegn ákvæðum sam-
komulagsins, þvi færri brezkir togarar verða
við veiðar hér við land.
Þótt eftirlitsskipið Miranda hefði mótmælt
mælingum og staðarákvörðun skiphr. varð-
skipsins Týs og þar með dregið i efa, að tog-
arinn Northern Sky hefði brotið gegn ákvæðum
samkomulagsins, hefði dómsmálaráðuneytið
engu að siður strikað Northern Sky út af
skránni. Áfrýjun skipstjórans á Northern Sky
til dómstóla hefði ekki frestað leyfissvipt-
ingunni og hefði hann verið réttlaus til veiða
innan 50 milna fiskveiðilögsögu íslands, þar til
úrskurði skipherra varðskipsins hefði verið
hnekkt fyrir Hæstarétti.
Nú höfum við fengið fyrstu sönnun þess, hve
þau ákvæði um framkvæmd bráðabirgða-
samkomulagsins við Breta, sem ólafur
Jóhannesson fékk Heath til að fallast á i Lund-
únaviðræðunum, munu reynast okkur
árangursrik og hve þung þau viðurlög gegn
brotum á samkomulaginu munu verða brezkri
togaraútgerð i skauti.
Á þetta er eðlilegt að lögð sé sérstök áherzla
nú, vegna þeirrar gagnrýni, sem þessi ákvæði
bráðabirgðasamkomulagsins um framkvæmd
þess, sættu af hálfu þeirra, sem töldu sam-
komulaginu flest til foráttu.
Ef gilt hefðu almennar og venjulegar reglur
i bráðabirgðasamkomulaginu um meðferð
brota gegn veiðireglum innan 50 milna fisk-
veiðilögsögunnar, þá hefði togarinn Northern
Sky verið færður til hafnar og mál hans tekið
fyrir hjá héraðsdómi. Skipstjórinn hefði verið
dæmdur i sekt og afli og veiðarfæri gerð upp-
tæk. Skipstjórinn hefði áfrýjað til hæstaréttar
og sett tryggingar, en haldið þegar i stað aftur
til veiða og stundað veiðar það sem eftir er af
samningstimabilinu óáreittur meðan hann færi
eftir reglum samkomulagsins. Northern Sky er
nú haldinn brott af íslandsmiðum
— TK.
Moses Ologa-Oka, Kristeligt Dagblad:
Yfir 100 þús. manns hafa
orðið hungurmorða í Etíópíu
Hörmungarnar þar og annars staðar stafa að verulegu
leyti af röskun á vistfræðilegu jafnvægi
FORSIÐUR blaða hafa yfir-
leitt verið helgaðar striðinu i
löndunum fyrir botni Miðjarð-
arhafsins, en meðan þvi fór
fram heíir hungursneyðin i
Etiópiu magnazt. Sulturinn
hefir valdið gifurlegu mann-
falli i samanburði við slriðið.
Regn hefir verið afar óstöðugt
þarna i sjö ár, en undangengin
tvö ár helir legið við ncyðar-
ástandi og keyrði um þverbak
siðustu mánuði, þegar sultur-
inn hefir sótt heim verulegan
hluta al' ibúum Etiópiu. Talið
er, að um 100 þúsund manns
hafi látizt af hungri i einu
fylki.
Þaulvanir starfsmenn
mannúðarsamtaka, sem unnið
hafa i Bial'ra og Indlandi,
segja ástandið i Etiópiu mun
verra en þeir hafi áður komizt
i kynni við nema ef til vill i
kvikmyndum frá Belsen i
siðari heimsstyrjöldinni. Ahrif
þurrkanna fóru að veröa veru-
lega tilfinnanleg i mai, júni og
júli i sumar, en umheimurinn
l'ékk ekki fulla vitneskju um
ástandið l'yrri en i ágúst. Regn
hefir oft brugðizt siðan 1971 og
uppskeran i fyrra var afar
rýr. tbúar landsins vonuðust
eftir hagstæðri tið i vor, en
regnið brást alveg og uggvæn-
legt ástand snerist upp i öng-
þveiti.
MIÐFYLKI landsins, Wollo
og Tigre, hafa oröið harðast
úti. Þarna eru eyðimerkur og
Ijalllendi, sem hallar að
Rauðahafi. Um 7 milljónir
manna búa i fylkjunum
tveimur, en tvær milljónir
manna hafa liðið sult og
margir látizt.
Fólkið hrynur niður þúsund-
um saman. Starfsmenn sam-
einuðu þjóðanna telja, að 50-
100 þúsund manns hafi horlall-
ið i april til ágúst i Wollo, en
þar er um þriðjungur þess
landssVæðis, sem sulturinn
herjar. Aðrir áætla mannfallið
að meðaltali um 500 á dag i
þessum hluta Etiópiu. Enginn
veit með vissu, hvert mann-
fallið er, þar sem enginn hefir
kannað ástandið i afskekktu
þorpunum. Hinir harðsæknari
reyna að brjótast til borganna
og falla þar þúsundum saman.
Gera má sér i hugarlund
hörmungar þeirra, sem eftir
eru i afskekktu þorpunum.
Tjaldbúðum hefir verið
komið upp og reynt að safna
nokkru af ibúum þorpanna
þar saman. Lýsingar sjónar-
votta á ástandinu i þessum
tjaldbúðum eru hryllilegar,
eins og til dæmis þessi: 13
tjaldbúðir eru i Wollo og 14000
manns i þeim, en um 100
manns látast i hverjum tjald-
búðum á dag. En sérhvert
skarð er fyllt jafnóðum,
aðsókn að tjaldbúðunum er
meiri en við verður ráðið,
matur ónógur, læknishjálp af
skornum skammti og aðstaða
til hollustuhátta afar léleg.
SULTURINN herjaði ekki á
mannfólkið i Etiópiu i fyrstu,
heldur búféð. Ilirðingjar á
þurrkasvæðunum hafa orðið
aö horfa upp á búsmalann
veslast upp úr hor. Flestir
hafa reynt að koma gripum
sinum til sláturhúsanna, en
þau hafa ekki annað slátrun
þeirra tugþúsunda dýra, sem
komust alla leið. Auk þess er
nálega ekkert hold á grúthor-
uðum skepnunum. Hiröingj-
arnir biöa þúsundum saman
við sláturhúsin með búsmala
sinn, stundum allt aö þvi mán-
uð, og hjörðin heldur áfram að
hrynja niður.
Niu af hverjum tiu manns i
Wollo búa við bráða neyð. Bú-
smalinn má heita fjör-
fallinn, villidýr hrynja niður
úr þorsta. Börnin þjást af
skorti á eggjahvituefni og fjöl-
mörg horfalla. Mótstöðukraft-
ur allra er meira og minna
lamaður og voðinn þvi vis ef
farsóltir herjuðu.
Nefnd frá ýmsum kirkju-
félögum ræddi við l'ylkisstjór-
ann i Tigre og hann staðlesti
það, sem nefndarmenn höfðu
orðið áskynja á þvi svæði,
sem sulturinn herjar.
Karlmennirnir fara Irá þorp-
unum i leit að atvinnu annars
staðar og skilja eftir konur,
börn og gamalmenni. Taka
má Alitens-hérað i Tigre sem
dæmi, en þar helir rikl þurrk-
ur i sjö ár. Ættbálkurinn, sem
þar býr, hefir sótt um leyfi til
hroltf lulnings i von um lifvæn-
legt land annars staðar. For-
feður fólksins hafa búið þarna
i fjórtán aldir.
ÞURRKUR hrjáir Etiópiu
samtimis og Sahel-svæðið i
Veslur- Alriku, við suðurjaðar
Saharaeyðimerkurinnar.
Undangengin ár hefir þurrkur
hráð ákveðið belti um Mahar-
astra i Indlandi, Sahel-svæðið
og Mið-Ameriku, eða Nieara-
gua og l’unama. Þurrka-
svæðið i Etiópiu fellur að
þessu belti.
Sahel-svæðið varð ekki
aðeins lyrir barðinu á þurrk-
unum, heldur helir öll aðstoð
þar verið illa skipulögð. Þar
hala allt of margir brunnar
verið boraðir á röngum
stöðum. Of margir nautgripir
á fáeinum stöðum hafa verið
bólusettir gegn sjúkdómum.
Þetta hcfir leitt til olfjölgunar
fólks og nauta. Etiópiumenn
hafa búið við fullkomið
öryggisleysi um vistlræðilegt
jafnvægi hátt á þriðju öld.
Þrennt hefir ráðið öllu um
þetta jafnvægi, eða drepsóttir,
hungursneyð og fjöldaflutn-
ingar milli landshluta.
Siöustu tiu ár heíir utanað-
komandi aðstoð og almenn
framvinda valdið þvi, að fólk-
inu hefir fjölgað gifurlega og
nautpeningnum um leið, en
hann er hraustari en áður og
hver einstaklingur lifir lengur.
MANNFJÖLGUN og þurrk-
ar valda hörmungunum i sam-
einingu. Vistfræðilegt jafn-
vægi hefir farið út um þúfur
bæði i Etiópiu og á Sahel-
svæðinu. I Pakistan skullu á
fyrir skömmu svipaðar
hörmungar, sem stöfuðu af
röskun vistfræðilegs jafn-
vægis. Gegndarlaust skógar-
högg i fjöllunum i Pakistan olli
flóðunum þar i landi, þegar
vatnið flæddi óhindrað niður
um sletturnar.
Nú riður á mestu i Etiópiu
að mátulega margt fólk sinni
ökrunum og eggjahvituefnin i
matnum séu nægileg. Elna-
hagsbandalag Evrópu hefir
heitið 120 smálestum al' þurr-
mjólk, Svisslendingar og
Bandarikjamenn hafa hafiz.t
handa auk UNICEF og fleiri
hjálparstofnana. Hin alþjóð-
lega hjálp bætir efalaust veru-
lega úr bráðri neyð, eins og
raunin varð i Sahel fyrr á
þessu ári, en slikri hjálp eru
takmörk sett.
11 I N umlangsmikla
h jálparáætlun kostaði 150
millj. dollara og virðist hafa
lorðað frá stórfelldu mannfalli
i ár i Sahel. En ræturnar
eru bæöi lélagslegar og elna-
hagslegar. Þorri fólks hefir
hjarað af i ár, en allt verður á
heljarþröm að ári. Regn féll
að visu i ár, en ýmist á óheppi-
legum stöðum eða tima. tbú-
arnir höfðu varðveitt sáðkorn
allt þurrkaskciðið og þegar
byr jaði að rigna var undir eins
l'arið að sá. Þá stytti upp, ekki
kom dropi úr lofti i tiu daga,
og sólin sveið sprotana.
Uppskeran verður þvi afar rýr
að ári og fólkið sveltur á ný.
Alþjóðleg hjálp getur ef til
vill lorðað frá stórkostlegu
mannlalli aftur að ári, en það
kostar gifurlegar fjárhæðir.
Kostnaðurinn verður meiri en
svo, að unnt reynist að gera
raunhæfar áætlanir um þá
fjárfcstingu, sem á þarf að
halda til þess að tryggja vist-
Iræðilega möguleika á Sahel-
svæðinu, hvað þá að huga
alvarlega að lausn hins vist-
Iræðilega og efnahagslega
vanda á öllu svæðinu til fram-
búðar.
BRÝN nauðsyn er að huga
að Iramtiðarlausn engu siður
en bráðabirgðahjálp eins og
þeirri, sem Etiópiumenn nú
njóta. Þegar til lengdar lætur
munu samgöngubætur koma
að mestu gagni við hjálpina.
Þær gera kleift að bregða við
áður en allt er komið i óel'ni.
Framkvæmd áætlana um
áveitur verður að hraða sam-
hliða búnaöarumbótunum.
Einnig er bráðnauðsynlegt
aö huga vel að náinni sam-
ræmingu og samvinnu um alla
alþjóölega hjálp i neyð, en þar
er ekki af miklu að státa enn
sem komið er. Mest ber á
aðstoð einstakra rikja, auk
Rauða krossins. Stofnanir
Sameinuðu þjóðanna i Genf |
hafa fyrir skömmu kvatt |
saman hóp manna sem á að B
tengja björgunarstarf um
heim allan. En hvað sem |
áhuga og hjartalagi liður eru j;
þeir tólf talsins. Þeir eiga aö
tengja gefendur og hinar ;
Framhald á bls. 19 !
— r