Tíminn - 22.02.1974, Blaðsíða 3

Föstudagur 22. tebrúar l})74.
TÍMINN
3
Fyrir enda borðsins Halldór Kristjánsson, formaöur úthlutunarnefndar, innan við borðið Helgi Sæinundsson, Sverrir Hólmarsson og Andrés
Krisljánsson og gegnt þeim séra Jóhannes Pálmason, Hjörtur Kristmundsson og Magnús Þórðarson. — Timamynd: Gunnar.
Úthlutun listamannalauna 1974:
Fimm bættust í efri
Verður kjörlistinn næst opinberaður?
SP—Reykjavik — úthlutunar-
nefnd listamannalauna hefur nú
skilað frá sér lista sinum. Hljóta
alls 119 listamannalaun þetta
herrans ár, 1974. Þar af eru 60 i
efra flokki (120 þúsund krónur),
en voru 55 i fyrra. Þeir, sem bætt-
ust við voru: Jakobina Sigurðar-
dóttir og Jón óskará bókmennta-
sviðinu, listmálararnir Hringur
Jóhannessonog Pétur Friðrik.og
loks á tónlistarsviðinu Leifur
Þórarinsson.
I neðra flokki (60 þúsund krón-
ur) eru nú 47, en voru 56 i fyrra.
Þar hefur þvi fækkað um 9.
Úthlutunarnefnd úthlutaði þvi
alls i ár til 107 listamanna (111 i
fyrra), en áður voru veitt af
Alþingi laun til 12 listamanna. 250
þúsund krónur.
t úthlutunarnefnd eiga sæti
Halldór Kristjánsson bóndi (for-
maður), sr. Jóhannes Pálmason,
prestur (ritari), Andrés
Kristjánsson, fræðslustjóri, Helgi
Sæmundsson ritstjóri, Hjörtur
Kristmundsson, skólastjóri,
Magnús Þórðarson, fram-
kvæmdastjóri og Sverrir
Hólmarsson m.litt.
Á fundi með blaðamönnum i
gær sagði Helgi Sæmundsson það
eindregna skoðun sina, að úthlut-
unin ætti að fara fram fyrir opn-
um tjöldum, jafnvel mætti
sjónvarpa frá atkvæðagreiðslu
nefndarmanna! Hins vegar sagði
hann, að það væri ekki á valdi
néfndarinnar að breyta þvi,
heldur Alþingis með lagabreyt-
ingu. Með þvi að gera störf nefnd-
arinnar opnari almenningi, fengi
hún meiri reisn, sagði Helgi. Eins
og lögin eru, heimila þau hverjum
og einum nefndarmanni að skýra
frá þvi, hvernig hann hagaði at-
kvæðum sinum.
13 manns voru á kjörlista um
nýju sætin 5 i eftir flokknum.
Fram kom nokkur gagnrýni hjá
sumum nefndarmanna, og raun-
ar öllum meira og minna, á þvi,
hvernig úthlutun er nú hagað og
þá um leið, hvernig aðstaða
nefndarmanna er samkvæmt
þeim lögum, sem gilda nú.
Andrés Kristjánsson kvaðst
hafa starfað i úthlutunarnefnd
bæði eftir nýju lögunum og þeim,
sem þar á undan giltu. Kvaðst
hann að mörgu leyti hafa verið
ánægðari með þau fyrri, m.a.
vegna þess, að þar hefðu nefndar-
menn haft meiri völd en nú við
úthlutunina. Með núgildandi
fyrirkomulagi væri þetta allt
miklu sjálfvirkara. Þeir gagn
rýni, sem fram kom á fundinum
varðandi það, hve fáir ungir
listamenn væru á listanum, svar-
aði Andrés þvi til, að hann væri
þvi fyllilega sammála. Það, sem
skapaði vandann i þessu sam-
bandi, taldi hann hins vegar,
vera. að bæði væri fjöldi hinna
ungu listamanna mjög mikill og
eins vildu atkvæði dreifast mjög á
milli þeirra. Þetta taldi Andrés,
að hægt væri að ráða bót á að ein-
hverju leyti með þvi að breyta
lögunum þannig, að nefndarmenn
hefðu nánari samráð sin á milli.
Helgi Sæmundsson kvaðst að
mörgu leyti ánægður með nýju
lögin, m.a. vegna þess að sam-
kvæmt þeim væru nefndarmenn
kjörnir til kjörtimabilsins, en
ekki eins árs eins og áður, og það
skapaði þeim óneitanlega betri
starfsgrundvöll.
Fram kom á fundinum að dæmi
voru þess, að listamenn, sem
verið höfðu i kjöri til efra flokks-
ins, höfðu ekki einu sinni komizt á
þann neðri. Nefndi Helgi Sæm.
dæmi um mann, sem hann hefði
greitt atkvæði til efri flokksins, en
siðan hefði hvergi k'omið fram á
listanum. I þvi sambandi sagði
Helgi, að hann hefði litið svo á, að
grundvallarsamkorriulag hefði
náðst meðal nefndarmanna um
efri flokkinn og hann sæi nú ekki
betur, en að nefndarmenn hefðu
brugðizt þvi samkomulagi
Við samanburð á listanum frá i
fyrra og þessum nú, virðist Guð-
bergur Bergsson falla undir þetta
dæmi. Hann er hvergi á lista i ár.
Halldór sagðist finna mörg
vandkvæði á núgildandi lögum
nefndarinnar, en hins vegar sæi
hann ekki, að hægt væri að finna
þá leið, sem algjörlega gallalaus
væri.
Fram kom, að skapazt hefur á
siðustu 10-15 árum eins konar
,,hefð” hjá úthlutunarnefnd varð-
andi það, að láta þá menn sitja
áfram i efra flokknum, sem þar
hafa einu sinni komizt, eða eins
konar „gentlemen’s agreement”,
eins og Helgi Sæm. orðaði þaö, og
sagðist hann ekki vita annað, en
að fullt samkomulag væri um
þetta atriði innan nefndarinnar.
Aðspurður um ósamkomulag
innan nefndarinnar, eins og
manni fannst liggja i loftinu
þarna á fundinum, sagði Helgi.að
liklega væri vandfundin sjö
manna nefnd, þar sem eins gou
samkomulag rikti, og tók Halldór
formaður undir það-
Um fyrrnefnda hefð sagði Hall-
dór. að vafalaust yrði erfitt að
framfylgja henni til lengdar, þar
sem flokkurinn (þ.e. sá efri) væri
stöðugt stækkandi.
Nefndin hefur ákveðið fjár-
magn til úthlutunar og fjölgunin
um 5 sæti i efri flokknum hefur
auðvitað þýtt það, að möguleikar
hafa minnkað verulega (eða sem
jafngildir 10 sætum) á sæti i þeirri
Leifur Þórarinsson
neðri.
Fram kom, að samkomulag var
ekki sem bezt meðal nefndar-
manna um þá, sem voru i kjöri til
neðri flokksins. 1 þvi sambandi
sagði Helgi Sæm., að sér hefði
fundizt gæta alltof mikils handa-
hófs með hann, hverjir felldir
voru úr og hverjir teknir inn.
Sagði Helgi, að sér fyndist vanta
alltof marga i þann flokk. — Mér
finnst rétt, að nefndarmenn geri
hreint fyrir sinum dyrum, sagbi
Helgi og bætti þvi við, að gera ætti
opinbert hverju sinni, hverjir til
greina kæmu til úthlutun.
Sverrir kvaðst telja það næsta
óhugsandi með núgildandi lögum,
að úthlutun gæti verið laus við
handvömm. Ennfremur sagði
hann, að eiginlega hefði aldrei
komið fram, til hvers peningarn-
ir, sem úthlutaðir eru, séu
ætlaðir. — Og ég lýsi þvi yfir hér
—og hef áður gert —, að mér þyk-
ir lögin ekki svo góð, sem skyldi.
Þess er að geta, að við val sitt
munu nefndarmenn hafa tekið til-
lit til þess, ef listamenn fengu við-
bótarritlaun, starfslaun á siðasta
ári eða ferðastyrk frá mennta-
málaráði. Sagði Halldór, að full
ástæða væri þó til að koma á
betra samræmi i þessu.
Árið 1974 hljóta þessir 119
listamannalaun:
250 þúsund krónur:
Asmundur Sveinsson, Brynjólfur
Jóhannesson, Finnur Jónsson,
Guðmundur Böðvarsson, Guð-
mundur G. Hagalin, Gunnar
Gunnarsson, Halldór Laxness,
Kristmann Guðmundsson, Páll
Isólfsson, Rikharður Jónsson.
Tómas Guðmundsson, Þorbergur
Þórðarson.
Aður veitt sf A.'.bir.gi
Veitt af nefndinni: 120 þúsund
krónur:
Agnar Þórðarson, Armann Kr.
Einarsson, Árni Kristjánsson,
Björn Ólafsson, Bragi Asgeirs-
son, Eirikur Smith, Elinborg
Lárusdóttir, Guðmunda Andrés-
dóttir, Guðmundur Danielsson,
Guðmundur Frimann, Guðmund-
ur Ingi Kristjánsson, Guðrún Á.
Simonar, Gunnar M. Magnúss,
Halldór Stefánsson, Hannes
Pétursson, Hannes Sigfússon,
Heiðrekur Guömundsson,
Hringur Jóhannesson, Indriði G.
Þorsteinsson, Jakobina Sigurðar-
dóttir, Jóhann Briem, Jóhann
Hjálmarsson, Jóhannes Geir,
Jóhannes Jóhannesson, Jón
Björnsson, Jón Helgason,
prófessor, Jón Helgason, ritstjóri,
Jón Nordal, Jón Óskar, Jón Þór-
arinsson, Jón úr Vör, Jökull
Jakobsson, Karl Kvaran,
Kristján Daviðsson, Kristján frá
Djúpalæk, Leifur Þórarinsson,
Maria Markan, Matthias
Hringur Jóhauncsson
flokk
Jóhannessen, Ólafur Jóh.
Sigurðsson, Ólöf Pálsdóttir, Pétur
Friðrik, Róbert Arnfinnsson,
Rögnvaldur Sigurjónsson,
Sigurður Sigurðsson, Sigurjón
Ólafsson, Snorri Hjartarson,
Stefán Hörður Grimsson, Stefán
Islandi, Svavar Guðnason, Sverr-
ir Haraldsson, Thor Vilhjálms-
son, Valtýr Pétursson, Valur
Gislason, Þorsteinn frá Hamri,
Þorsteinn ö. Stephensen, Þor-
steinn Valdimarsson, Þorvaldur
Skúlason, Þórarinn Guðmunds-
son, Þórarinn Jónsson, Þóroddur
Guðmundsson.
60 þúsund krónur: Alfreð Flóki,
Arnar Jónsson, Ágúst Fr. Peter-
sen, Árni Björnsson, Benedikt
Gunnarsson, Birgir Sigurðsson,
Einar Hákonarson, Eyborg Guð-
mundsdóttir, Eyþór Stefánsson,
Filippia Kristjánsdóttir (Hug-
rún), Gréta Sigfúsdóttir, Guð-
mundur L. Friðfinnsson, Guörún
frá Lundi, Gunnar Dal, Gunnar
Reynir Sveinsson, Gunnar Orn
Gunnarsson, Hafsteinn Aust-
mann, Hallgrimur Helgason,
Haraldur Guðbergsson, Hörður
Ágústsson, Indriði Úlfsson,
Hafsteinn Austmann, Hallgrimur
Helgason, Haraldur Guðbergs-
son, Hörður Ágústsson, Indriði
Úlfsson. Ingólfur Kristjánsson,
Jóhannes Helgi, Kári Eiriksson,
Kristinn Pétursson (listmálari),
Magnús Á. Árnason, Magnús
blöndal Jóhannsson, Oddur
Björnsson, ólöf Jónsdóttir, Óskar
Aðalsteinn, Ragnar Páll Einars-
son, Róbert A. Ottósson, Rut
Ingólfsdóttir, Sigurveig Hjalte-
sted, Skúli Halldórsson, Stefán
Júliusson, Steindór Hjörleifsson,
Steinþór Sigurðsson, Sveinn Þór-
arinsson, Sverrir Kristjánsson,
Unnur Eiriksdóttir, Veturliði
Gunnarsson, Vigdis Kristjáns-
dóttir, Vilhjálmur Bergsson,
Þorkell Sigurbjörnsson, Þóra
Friðriksdóttir, Orlygur Sigurös-
son.
Jakobina SigurðardóUir
Tekjuskattur
og undanskot
Ungur lögfræðiugur, I.eó
Lövc, skrifaði i siðustu viku
athyglisverða grein sem birt-
ist hér í blaðinu i þættiuum
„Raddir ungra manna”.
Ræddi liann uin skattamál, og
skaut m.a. fram þeirri hug-
mynd að afnema tekjuskatta
og útsvör með öllu. I.eó sagði
m .a.:
„Þeir skattar, sem helzt er
reynt að svikjast undan, eru
tekjubundnir skattar og gjöld.
Það liggui i augum uppi, aö
vopn skaltsvikara yrðu slegin
úr höndum þeirra nieð þvi að
afnema skattana gjörsam-
lega. Þar að auki ætla ég aö
nefna þá röksemd, sem mér
finnst einna veigamest: Unga
fólkið i landinu leggur ofur-
kapp á að eignast þak yfir
höfuðiðog byggja upp heimili.
Af þessu leiðir, að bæði hjóna
þurfa að leggja á sig mikla
vinnu til þess að geta greitt
liáar upphæðir vegna ibúða-
kaupa o.s.frv. En einmitt
vegna liinnar miklu vinnu,
vcrða skattarnir liærri eftir
núverandi fyrirkomulagi og
minna eftir til þess að leggja i
heimilið.
Með afnámi tekjuskatta
gæti hver og einn unnið að vild
og þyrfti ekki að liafa áhyggj-
ur af þvi, að helmingur auka-
vinnunnar færi i skatta. Þar
að auki þarf þjóðfélagið á
mikilli vinnu að lialda, og hvi
þá að letja fólk til að vinna
aukavinnu eins og núverandi
kerfi gerir?
Að sjálfsögðu má ekki taka
af tckjustofna án þess að finna
aðra nýja. Þvi nefndi ég
eignaskatta hér að framan,
auk neyzluskatta. Er ég tala
um eignaskatta, á ég fyrst og
fremst við fasteignaskatta.
Fasteignaskattar á ibúðar-
húsnæði ná örugglega til
allra, vegna þess, að einhvers
staðar verða allir að búa.
Flestir eiga eigin ibúðir og
myndu þvi greiða skatta sina
af eigin eignum. Innheimta
slikra skatta yrði mjög auð-
veld, þvi að þar stendur fast-
cignin að veði ef greiðslufall
verður. Þeir, sem ekki búa i
eigin ibúöum myndu greiða
gjöld sin með liærri luisaleigu,
þvi að húseigendur þvrftu aö
standa skii á eignaskatti sin-
um.
Hlutverk
almannatrygginga
Ilér kann einhver að staldiL
við og benda á, að stórar fjol-
skyldur þurfi stórar ibúðir.
þyrftu þar af leiðandi að
greiða háa skatta auk þungrar
framfærslu. Vissulega er
þetta rétt, en hér verður að
hafa i liuga, að almanna-
tryggingakerfinu er einmitt
ætlað hæta slikt i nu
vcrandi kerfi og myndi vera
látið gera enn ineira í
umræddu kerfi.
Það er vert að benda á þjóð-
hagslega mikilvægt atriði i
sambandi við fasteignaskatta.
Það yrði ugglaust stighækk-
andi skattlagning, sem stæði i
sambandi við fjölskyldustærð.
Litlar fjölskyldur i stóru hús-
næði fcngju þá mun hærri
skatt fyrir eignina en stór fjiil-
skylda i samskonar íbúð.
Þetta myndi liafa áhrif i þá
átt, að húsnæði það, sem til er
i landinu nýttist betur, eftir að
fólk sa>i sér hag af að búa i
hæfilega stóru húsnæði, gagn-
stætt þvi sem nú er, þegar fólk
sér mikinn hag af að eiga dýr-
ar eignir sem standast ágang
verðbólgualdanna. Þaö feng-
ist með þessu móti mun betri
nýting þess fjármagns, sein
liggur bundið i steinsteypu.
Eignaskattar yrðu, auk
fasteignaskatta, lagðir á bíla
og verðbréf — nema spariskir-
Pélur Friörik