Tíminn - 14.06.1974, Blaðsíða 9

Föstudagur 14. júni 1974
TÍMINN
9
Útgefandi Framsóknarfiokkurinn
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar:
Pórarinn Þórarinsson (ábm.), Jón Helgason, Tómas
Karisson, Auglýsingastjóri: Steingrimur Gislason. Rit-
stjórnarskrifstofur i Edduhúsinu við Lindargötu, simar
18300-18306. Skrifstofur i Aöalstræti 7, simi 26500 — af-
greiöslusimi 12323 — auglýsingasimi 19523.
Blaðaprent h.f.
v _____ '
Ólafur og Geir
í kosningunum 30. júni verður fyrst og fremst
kosið um það, hverjum beri að votta traust til að
fara með forystu þjóðarinnar i landsmálum næsta
kjörtimabil. Eins og málefni og kosningar ber að
þjóðinni nú snúast kosningarnar ekki sizt um það,
hvort þjoðin vill veita Ólafi Jóhannessyni traust til
að fara áfram með embætti forsætisráðherra og
forystuhlutverk i næstu rikisstjórn — eða hvort
hún telur, að Geir Hallgrimsson sé hæfari til að
fara með embætti forsætisráðherra og forystu i
næstu rikisstjórn. Spurningin um stjórnarforyst-
una er aðeins um það, hvort Framsóknar-
flokkurinn eða Sjálfstæðisflokkurinn fari með
hana. Aðrir flokkar koma ekki til greina i þvi sam-
bandi.
Það verður árangur Framsóknarflokksins i
kosningunum, sem ræður þvi, hvort Ólafi
Jóhannessyni verður falin stjórnarmyndun og
stjórnarforysta i næstu rikisstjórn. Hvernig stjórn
og hvaða stjórn verður mynduð að kosningum
loknum hlýtur svo að ráðast að verulegu leyti af
þvi, hverjir geta komið sér saman um ábyrga og
farsæla lausn efnahagsvandans.
Undir stjórnarforystu Ólafs Jóhannessonar hef-
ur orðið á gjörbreyting I umbótamálum lands-
byggðarinnar og stór áfangi hefur náðst i land-
helgismálinu. Efling Framsóknarfl. er bezta
trygging þess, að sókninni i þessum málum
verði örugglega fylgt áfram. Þá hefur Ólafur
Jóhannesson og Framsóknarflokkurinn sýnt það,
að hann hikar ekki við að gripa til róttækra að-
gerða i efnahagsmálum, þegar hann telur þess
brýna þörf og Ólafur Jóhannesson hefur lagt til-
lögur sinar fyrir þjóðina og reynir ekki að leyna
hana þeim vanda, sem við verður að fást eftir
kosningar.
Þessi ábyrga og trausta forusta Ólafs Jóhannes-
sonar hefur unnið honum traust og virðingu langt
út fyrir raðir Framsóknarmanna.
Ekki er óeðlilegt að kjósendur geri i þessari
kosningabaráttu nokkurn samanburð á þeim
flokksleiðtogum, sem munu keppa um forsætis-
ráðherraembætti og stjórnarforystuna i þessum
kosningum.
1 þvi sambandi mætti minna á Everton-málið
svokallaða, þegar Ólafur Jóhannesson sýndi styrk
og festu samfara fullri aðgát i skiptum varðskips
við brezkan landhelgisbrjót. Er togarinn hafði
þverskallazt við öllum stöðvunarskipunum var
skotið á hann föstum skotum.
Þá kom Geir Hallgrimsson, formaður Sjálf-
stæðisflokksins, fram i fjölmiðlum og gagnrýndi
aðgerðir Ólafs og boðaði þjóðinni algera undan-
haldsstefnu gagnvart brezkum landhelgisbrjótum.
Almenningsálitið stóð með Ólafi, en Geir setti
mjög ofan bæði innan sins flokks og utan og var
raunar hirtur fyrir af þingflokki Sjálfstæðis-
manna.
Þegar ólafur undirbjó þær aðgerðir, sem
sköpuðu honum stöðu til að knýja Breta til
samninga um landhelgismálið, er tryggðu hags-
muni íslendinga og fólu i sér óbeina viðurkenningu
Breta á 50 milunum, varð Geir á móti þeim
aðgerðum. Þegar samningarnir, sem reynzt hafa
persónulegur sigur Ólafs Jóhannessonar komu til
atkvæða á Alþingi klofnaði Sjálfstæðisflokkurinn i
málinu.
Þessi dæmi og hin einarða og ábyrga afstaða
forsætisráðherra við þingrofið eiga að gera
kjósendum valið milli Ólafs og Geirs auðvelt. -TK.
ERLENT YFIRLIT
Varfær leiðtogi
í ótraustu sæti
Assad forseti fær óvenjulega heimsókn
Hafez Assad
MARGT bendir til þess, að
ferðalag Nixons forseta til
Arabalandanna og tsrael, ætli
að verða mikil sigurför. Til
þess benda m.a. móttökurnar,
sem Nixon fékk í Egyptalandi.
Óneitanlega hafa þeir Nixon
og Kissinger áorkað miklu til
bættrar sambúðar i þeim
hluta heims, þar sem ófriðar-
hættan hefur verið einna mest,
þótt enn sé eftir að jafna mikil
og viðkvæm deilumál. Sam-
búðin milli Bandarikjanna og
Arabarikjanna hefur komizt i
vinsamlegt horf, án þess að
tengslin hafi nokkuð rofnað
milli Bandarikjanna og tsra-
els. Merkilegast af öllu er þó
ef til vill það, að Bandarikja-
stjórn hefur tekizt að gera
þetta, án þess að sambúð
Bandarikjanna og Sovétrikj-
anna yrði fyrir áfalli. Fljótt á
litið mætti t.d. álita, að Rússar
væru ekki neitt hrifnir af
bættri sambúð Bandarikjanna
og Arabarikjanna eða þeim
viðtökum, sem Nixon hefur
fengiði Kairó. Svo virðist þó
ekki, eða a.m.k. láta valdhaf-
ar i Kreml þetta kyrrt liggja.
Astæðan er sú, að þeir Nixon
og Kissinger hafa gætt þess,
að hafa náið samstarf við
Rússa um þessi mál og iðulega
fengið þá til að beita áhrifum
sinum á bak við tjöldin. Þykir
vist, að Rússar hafi beitt
áhrifum sinum við Sýrlands-
stjórn og stuðlað þannig að
þvi, að vopnahléssamningar
næðust milli hennar og fsra-
elsstjórnar. Nixon og Kissing-
er hafa lika látið hiklaust
koma fram, að Rússar hefðu
átt sinn þátt i þvi, að vopna-
hléssamningarnir komust á.
Þvi má lika búast við, að
Nixon forseta verði einnig vel
fagnað, þegar hann heimsækir
Moskvu siðar i þessum mán-
uði.
I sambandi við Nixon for-
seta má vissulega telja það
kaldhæðni örlaganna, að á
sama tima og hann liggur
undir þungum ákærum i sam-
bandi við Watergatemálið og
getur jafnvel átt á hættu að
þingið svipti hann völdum, þá
hefur sennilega enginn
Bandarikjaforseti náð meiri
árangri i alþjóðamálum. Það
sýnir ótvirætt, að Nixon er
mikill stjórnmálamaður, þótt
gallaður sé.
Á FERÐALAGI Nixons að
þessu sinni, er ekki ósennilegt
að koma hans til Damaskus
veki einna mesta eftirtekt.
Það gekk mun verr að koma á
vopnahléssamningum milli
Sýrlands og fsraels en milli
Egyptalands og tsraels. Þar
réðu miklu landfræðilegar
ástæður. Þvi til viðbótar kom
svo það, að Assad Sýrlands-
forseti taldi sér ekki fært að
semja, nema Sýrlendingar
fengju aftur eitthvað af þvi
landi, sem fsrael hertók i sex
daga striðinu 1967. Að öðrum
kosti óttaðist Assad, að
samningarnir yrðu svo óvin-
sælir, að stjórn hans yrði
steypt af stóli. Astæðan er sú,
að Sýrlendingar eru einna
mestir þjóðernissinnar allra
Araba. Þar hafa stjórnir lika
löngum verið ótraustar i sessi.
Assad er búinn að fara með
stjórnartaumana lengur en
flestir aðrir, og virðist gera
sér vel ljóst, hvers þarf að
gæta, ef hann á ekki að eiga
stjórnbyltingu yfir höfði sér.
Af ýmsum ástæðum hefur
Assad sérstöðu meðal þjóðar-
leiðtoga Araba. Hann er ekki
eins litrikur persónuleiki og
flestir hinna. Honum er sýnna
um að vinna að tjaldabaki en
að koma fram opinberlega.
Hann er i senn gætinn og hóf-
lega tækifærissinnaður til að
halda völdum i þvi landi
Araba, þar sem þau hafa verið
einna fallvöltust. Sennilega
hefur hann styrkt nokkuð að-
stöðu sina með vopnahlés-
samningnum, enda hélt hann
lika uppi miklu þófi, og lét sig
ekki fyrr en verulega hafði
verið gengið til móts við kröf-
ur hans og mun meira en fsra-
elsstjórn hafði ætlað sér.
HAFEZ AL-ASSAD er fædd
ur 1928, kominn af fátækum
bændaættum. Honum tókst
með miklum dugnaði að afla
sér nokkurrar skólamenntun-
ar og ruddi það honum braut-
ina til inngöngu i helzta her-
skóla Sýrlands. Þaðan lauk
hann prófi 1953. Siðar hóf hann
flugnám og var um skeið i
Sovétrikjunum, þar sem hann
lærði að stjórna MIG-þotum.
Árið 1963 tók hann þátt i
stjórnarbyltingu, sem Baath-
flokkurinn gekkst fyrir, og
hófst frami hans fljótlega eftir
það. Hann varð bráðlega yfir-
maður flughersins. Árið 1966
tók hann þátt i nýrri stjórnar-
byltingu, og varð yfirmaður
alls herafla Sýrlands að henni
lokinni. Eftir það var farið að
tala um hann sem hinn
„sterka mann” landsins, þótt
Solad Jadid væri að nafnitil
mesti valdamaður landsins.
Jadid var leiðtogi vinstri arms
Baath-flokksins, sem telur sig
þjóðernissinnaðan sósialskan
flokk, og stefndi hann að þvi
að koma á sósialisma i Sýr-
landi. 1 september 1970 réði
Jadid þvi gegn vilja Assads,
að Sýrland réðist með her inn i
Jórdan vegna átaka, sem þá
voru milli Husseins konungs
og skæruliða frá Palestinu.
Sýrlenzki herinn beið ósigur i
þeirri viðureign. og greip Ass-
ad tækifærið að henni lokinni
til að steypa Jadid af stóli og
hefur hann siðan verið bæði
forseti landsins og yfirmaður
þersins. Árið 1971 efndi Assad
til þjóðaratkvæðagreiðslu.
sem m.a. tryggði honum for-
setavald næstu fimm árin. Á
siðastl. ári, var svo sett ný
stjórnarskrá og kosið til þings
samkvæmt henni. Assad hefur
einnig stefnt að þvi, að færa
stjórnarhættina i lýðræðis-
legra form, þótt völd Baat-
hista hafi jafnframt verið
tryggð. Jafnframt hefur hann
dregið úr ýmsum áformum
um þjóðnýtingu og sósialisma
og leyft meiri einkarekstur en
áður. Allt hefur þetta verið
gert án snöggra breytinga,
heldur i áföngum. Það er sú
stjórnunaraðíerð, sem virðist
láta Assad bezt.
1 utanrikismálum hefur
Assad lagt áherzlu á gott sam-
starf Arabaþjóðanna og hefur
honum tekizt að hafa gott
samstarf bæði við hina ihalds-
samari og róttækari leiðtoga
Arabarikjanna, t.d. notið
stuðnings bæði Saudi-Arabiu
og Alsirs. Hann hefur haft náið
samstarf við Sovétrikin og
hyggst bersýnilega að halda
þvi áfram, þótt sambúðin við
Bandarikin fari batr.andi og
stjórnmálasamband milli Sýr-
lands og Bandarikjanna verði
nú tekið upp að nýju. Þá hefur
hann haft nánari tengsl við
Palestinu-Araba en nokkur
þjóðhöfðingi Araba annar, en
jafnframt hefur hann haft
þann hátt á, að skæruliðasam-
tök, sem Palestinu-Arabar
hafa i Sýrlandi. heyra óbeint
undir stjórnvöld þar. Assad
hefur lagt mikla áherziu á efl-
ingu sýrlenzka hersins siðan
hann tók við yfirstjórn hans og
þykir nú sýnt. að honum hafi
orðið vel ágegnt i þeim ef num.
Framganga hersins var allt
önnur og betri nú en i sex daga
striðinu 1967.
Assad er sagður hlédrægur
að eðlisfari. Hann er hægur i
framgöngu og ekki margmáll i
samræðum. Tómstundum sin-
um eyðir hann mest með fjöl-
skvldu sinni. en kona hans og
börn sýna sig litið opinber-
lega. Hann leggur mikla stund
á gönguferðir Qg er sagður
lesa mikið, ekki sizt söguleg
rit. Hann er sagður lifa mjög
óbreyttu lifi og berast eins litið
á og staða hans frekast levfir.
Þ.Þ.