Tíminn - 22.06.1974, Blaðsíða 9

Laugardagur 22. júnl 1974
TÍMINN
9
Útgefandi Framsóknarflokkurinn
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar:
Þórarinn Þórarinsson (ábm.), Jón Helgason, Tómas
Karlsson, Auglýsingastjóri: Steingrimur Gislason. Rit-
stjórnarskrifstofur I Edduhúsinu viö Lindargötu, simar
18300-18306. Skrifstofur i Aðalstræti 7, simi 26500 — af-
greiðslusimi 12323 — auglýsingasimi 19523.
Blaðaprent h.f.
Mikilvægar
staðreyndir
Sá áróður er nú rekinn af ýmsum, að Framsókn
þoli að tapa atkvæðum i allstórum stil i vissum
kjördæmum. 1 þessum kjördæmum er þvi haldið
að mönnum, að Framsókn geti hvorki tapað kjör-
dæmakosnum manni né fengið uppbótarþing-
mann. Þetta er rangt. Hér skulu nefnd þrjú dæmi,
sem sanna það:
1. 1967 vann Alþýðubandalagið 3ja sætið af
Framsóknarflokknum i Suðurlandskjördæmi. Það
þýddi ekki að Alþýðubandalagið fengi i heild
einum þingmanninum fleira, en ella, heldur þýddi
þetta það, að Alþýðubandalagið fékk einum upp-
bótarþingmanninum færra og Sjálfstæðisflokk-
urinn einum uppbótarþingmanninum fleira. Þetta
hafði þær afleiðingar, að „viðreisnarflokkarnir”
fengu 32 þingmenn i stað 31 og þar með var „við-
reisninni” gefið lif i 4 ár til viðbótar.
2. í Austurlandskjördæmi beitti Alþýðubanda-
lagið mjög stift þeim áróðri 1971, að Framsóknar-
flokkurinn hefði umframatkvæði, sem betur væru
komin hjá Alþýðubandalaginu. En hvað hefði
gerzt 1971 ef 170 kjósendur Framsóknarflokksins i
Austurlandskjördæmi hefðu hætt. við að kjósa
sinn flokk og fallið fyrir beiðni Alþýðubandalags-
ins um bráðabirgðalán á atkvæðum? Það, sem
skeð hefði er þetta: Framsóknarflokkurinn hefði
tapað kjördæmakosnum manni. Um leið hefði
hann komizt nær þvi að ná uppbótarmanni, en þó
ekki náð þvi marki. Alþýðubandalagið hefði hins
vegar fengið einn kjördæmakosinn mann til við-
bótar, en um leið tapað einum uppbótarmanni yfir
til Sjálfstæðisflokksins. Þar með hefðu flokkarnir
sem stóðu að myndun rikisstjórnar ólafs
Jóhannessonar aðeins fengið 31 þingmann i stað 32
og myndun þeirrar rikisstjórnar þar með verið
útilokuð.
3. Hefðu 80 kjósendur, sem kusu Jónas Árnason,
i Vesturlandskjördæmi 1971, kosið Framsóknar-
flokkinn hefði 3. maðurinn á lista hans, Alexander
Stefánsson náð kjöri, en Jónas orðið uppbótarþing-
maður eins og áður, og um leið fellt Ólaf G.
Einarsson, 11. landkjörinn, frá þingsetu fyrir
Sjálfstæðisflokkinn á siðasta kjörtimabili. Þar
með hefðu stjórnarflokkarnir á siðasta Alþingi
haft 33 þingmenn í stað 32. Líkur væru þvi á, að
rikisstjórn ólafs Jóhannessonar hefði setið við
völd út kjörtimabilið.
4. Hér hefur verið bent á, hve litlu munaði 1971.
að Framsóknarflokkurinn tapaði einum kjör-
dæmakosnum þingmanni i Austurlandskjördæmi.
Ef slikt hefði átt sér stað, hefði ekkert uppbótar-
sæti vantað til að ná fullum atkvæðajöfnuði milli
flokka.
’ Uppbótarþingsætin eru 11 eins og kunnugt er.
Ef uppbótarsætin væru 12 hefði skipting atkvæða á
bak við þingmann hvers flokks orðið þessi við út-
hlutun 12 uppbótarsætisins: Framsóknarflokkur
1557 atkvæði. Samtök frjálslyndra og vinstri
manna 1566 atkvæði. Alþýðuflokkur 1574 atkvæði.
Sjálfstæðisflokkur 1590 atkvæði. Alþýðubandalag
1657 atkvæði.
Þessar tölur sanna, að ekki hefði þurft að bæta
uppbótarþingsæti við til að ná fullum jöfnuði. Mis-
munurinn er innan þeirra marka, að auðið er að
leiðrétta hann án þess að fara niður fyrir hlut-
fallið. Þetta þýðir, að Framsóknarflokkurinn
getur átt möguleika á uppbótarþingsæti
—TK
Ritstjórnargrein úr The Economist:
Bandaríkin og Saud
Arabía semja
Samningur, sem getur markað tímamót
EKKI stóð á þvl, að Banda-
rikjamenn nytu fljótt góðs af
þeim sigri, sem dr. Kissinger
utanrikisráðherra vann i
samningunum um aðskilnað
herja Israelsmanna og Sýr-
lendinga. Fahd prins skrapp
til Bandarikjanna og var tekið
þar með kostum og kynjum.
Að þremur dögum liðnum, eða
hinn 8. júni, undirrituðu hann
og Kissinger utanrikisráð-
herra samning milli Banda-
rikjanna og Saudi Arabiu um
viðtæka hernaðaraðstoð og
efnahagssamvinnu.
Fhad prins er hálfbróðir
Faisals konungs og liklegur
eftirmaður hans. Máðuði áður
en samningurinn var undirrit--
aður, var kunngert um för
prinsins til Washington, en
stjórn Saudi-Arabiu var treg
til þess að ganga frá ákveðn-
um samningi meðan Israels-
menn og Sýrlendingar háðu
blóðuga bardaga I Golanhæð-
um. Faisal konungur lýsti
meira að segja yfir, þremur
dögum eftir að dr. Kissinger
fór frá Riyadh, að hann væri
reiðubúinn að taka til athug-
unar þann möguleika, að setja
Bandarikjamenn i oliubann að
nýju, ef bardögunum yrði
haldið áfram.
ÞÖTT llklegt kunni að virö-
ast, er orðið oliu hvergi að
finna i samningi Bandarikj-
anna og Saudi-Arabiu, og er
það orð þó báðum aðilum að
sjálfsögðu efst i huga. Þetta
hefur ekki valdið Bandarikja-
mönnum neinum vonbrigðum.
Þeir segja hiklaust, að þeir
geri sér vonir um, að Saudi-
Aröbum þyki nú ómaksins
vert að auka oliuframleiðslu
sina og árangur samningsins
gæti meira að segja komið
fram I verðlækkun hráoliunn-
ar.
Saudi-Arabar hafa fyrir sitt
leyti engin loforð gefið. öllum
er kunnugt, að þeir hafa hall-
azt að þvi að lækka oliuverðið,
en hitt er gersamlega hulið,
meö hverjum hætti það eigi að
veröa. Þeir hafa gert sér jafn-
mikið far um það og Banda-
riikjamenn aö forðast að gefa
I skyn, að samningurinn, sem
undirritaður var I Washing-
ton, snerti á nokkurn hátt ollu-
viðskipti rikjanna tveggja, en
þeir Kissinger og Nixon forseti
hafa einmitt fordæmt slika
samninga.
BANDARISKUR embættis-
maður lét svo um mælt, að
þetta væri einungis „samning-
ur tveggja þjóöa um samvinnu
i skjóli alþjóða samvinnu”. En
hvaða nafni, sem samningur-
inn er nefndur, verður hinu
ekki neitað, að vegna hans
verða samskipti Bandarikj-
anna við mesta oliufram-
leiðslurikið með alveg sér-
stökum hætti.
Sennilega er fyllilega rétt-
lætanleg sú von Bandaríkja-
manna, að samningurinn
hrökkvi langt til þess að
tryggja, að þörfum þeirra fyr-
ir oliuinnflutning verði full-
nægt I framtiðinni. Þeir segja
raunar, að hann eigi einnig að
stuðla að þvi, að fullnægt verði
þörfum annarra vestrænna
rikja, sem mesta oliu nota.
Nixon forseti gerir sér að
minnsta kosti vonir um, að
bandariskur almenningur liti
þannig á málið.
SAGTer, að Fahd prins hafi
fullvissað sendiherra Araba-
rikjanna i Washington um, aö
hann hafi tekið mjög skýrt
fram við Nixon forseta og
Kissinger utanrikisráðherra,
að sambúð Araba og Banda-
rikjamanna I framtiðinni velti
algerlega á áframhaldandi
brotthvarfi ísraelsmanna af
landssvæðum Araba, svo og á
viöurkenningu á þjóðarrétti
Palestinumanna.
Engin slik skilyrði er þó að
finna i samningnum eða fylgi-
skjölum með honum, og prins-
inn nefndi hvorki tsrael né
Palestinumenn i þeim ræðum,
sem hann flutti opinberlega i
Washington. Nixon forseti
kom hins vegar við i Riyadh i
för sinni til landanna fyrir
botni Miðjarðarhafsins og þá
hefir Faisal konungur fengið
tækifæri til að leggja áherzlu
á, að Arabar ætlist til þess af
Bandarlkjamönnum, að þeir
haldi áfram að knýja tsraels-
menn til eftirgjafa.
SAMNINGURINN er form-
leg staðfesting á þvi sam-
komulagi, sem rætt var i höf-
uðdráttum I byrjun april i vet-
ur, þar sem gert var ráð fyrir,
að Bandarikjamenn hjálpuðu
Saudi Aröbum að iðnvæðast og
þjálfa herinn og efla hann. Nú
á að skipa tvær sameiginlegar
nefndir. önnur á að kanna
efnahagssamvinnuna, hin á að
kynna sér hernaðarþarfir
Saudi Araba.
Sameiginlega nefndin i
efnahagsmálunum sezt á rök-
stóla I október i haust og hún á
aö fá til athugunar skýrslur
fjögurra vinnuhópa. Mikil-
vægasti hópurinn á að kanna
möguleika á að nýta til iðnað-
ar gasið, sem nú er brennt á
oliusvæðunum.
Um 4 milljarðar rúmfeta af
gasi fara nú til spillis á oliu-
svæðunum dag hvern. Saudi
Arabar setja oliuefnaiðnað og
stáliðnað efst á óskalista sinn.
Aörir vinnuhópar munu at-
huga möguleikana á þvi að
auka tæknikunnáttu Saudi-Ar-
aba, eimingu sjávar, nýtingu
sólarorku og eflingu landbún-
aðar i eyðimörkinni.
HERNAÐARNEFNDIN
mun endurskoða þær áætlanir,
sem nú eru i gangi um þjálfun
Saudi Arabiu-hers og nútima-
búnað. Bandaríkjamenn hafa
átt þátt i að sjá hernum fyrir
búnaði undangengin tuttugu
ár. Varnarmálaráðuneytið
hefir þó haldið fram, að
Bandarikjamenn hafi siðan i
októberstyrjöldinni 1973 hald-
ið aftur af kröfum Saudi Ar-
aba um nútfmabúnað og ekki
fallizt á að selja þeim
sprengju- eða orrustuþotur af
Phantom-gerð.
A þessu ári hafa Banda-
rikjamenn samþykkt vopna-
sölu til Saudi Arabiu og þjálf-
unaraðstoð fyrir um 400 millj-
ónirdollara. Fullyrt hefir ver-
iö I Washington, að ekkert
samkomulag hafi verið gert
um varnarskyldu af hálfu
Bandarikjamanna, en samn-
ingurinn kunni hins vegar að
leggja Bandarikjamönnum á
heröar siðferðilega skyldu um
hernaðaraðstoð, séð frá sjón-
arhóli Saudi Araba.
Bandarikjamenn selja Iran
miklu meiri hergögn en senni-
legt er, að Saudi Arabar falist
eftir. Arangurinn af stefnu
Bandarikjamanna i málum
rikjanna við Persaflóa er að
mestu undir þvi kominn, að
hve miklu leyti tekst að fá
Faisal konung og transkeisara
til þess að beita áhrifum sin-
um I samvinnu i stað þess að
keppa um undirtökin. Nixon
forseta var ráðlagt að fljúga
ekki frá Riyadh til Teheran,
og má af þvi ráða, að enn er
samvinnan ekki á marga
fiska.
HALDIÐ er fram i Washing-
ton, að hinn nýgerði samning-
ur sé fyrirmynd að samning-
um Bandarikjamanna við
önnur Arabariki. Þegar hefir
verið komiö á fót fámennri
nefnd til þess að kanna sam-
vinnu við Egypta. Jordanir
myndu einnig glaðir ganga til
svipaðra samninga. En Jord-
anir og Egyptar hafa engan
verulegan oliuauð fram að
leggja.
Iönvæðing gerði rikisstjórn
Saudi Arabiu kleift að nýta
oliuarð sinn. Sú nýting yrði
henni hvöt til þess að leyfa Ar-
amco (samsteypu fjögurra
bandariskra oliufélaga) að
auka framleiðslu sina, en
heita má, að samtökin hafi
einkarétt á olíunámi I Saudi
Arabiu. Bandarikjamenn
munu hagnast mest ef úr
þessu verður.