Tíminn - 22.06.1974, Blaðsíða 11

10
TÍMINN
Laugardagur 22. júni 1974
Laugardagur 22. júni 1974
TÍMINN
11
1 sambandi viö heiibrigöismálin
er ráögert aö byggja heilsugæzlu-
stöö á Þórshöfn og sjúkraskýli á
Raufarhöfn. Ennfremur heilsu-
gæzlustöö á Kópaskeri”.
Timamynd: Róbert
— Það hefur verið geysilega
góður og mikill skilningur, og gott
samstarf við heimamenn um
þessa áætlun.
Að minum dómi, þarf enginn að
óttast annað, en að blómleg byggð
verði áfram i Norður-Þingeyjar-
sýslu, — svo framarlega sem al-
menn bjartsýni rikir með mönn-
um, — þvi ekkert hefst með
bölsýni.
Stjórnvöld verða einnig að sýna
vissan skilning i vandamálum
sýslunnar og veita aðstoð við upp-
bygginguna.
Það kom uppgjöf i fólkið á
árstimabilinu 1965-1971, en núna
virðist miklu meiri bjartsýni
gæta með Norður-Þingeyingum.
—Hvenær verður landshluta-
áætluninni endanlega lokið?
— Gagnasöfnun er á lokastigi
og frumskýrsla komin mjög langt
á leið. 1 framhaldi af þessu mun-
um við samvinnuaðilar fjalla um
einstaka þætti skýrslunnar og
gera hugsanlegar breytingar, en
siðan verður hún endanlega lögð
fyrir Alþingi.
Þess skal getiö hér i lokin, aö
gerö landshiutaáætlunar, sem
þessarar, er aö mörgu leyti nýj-
ung. Hún nær til mun fleiri þátta,
sem varða búsetu, og er unnin á
annan hátt, en áður hefur tiökast.
Ber þar sérstaklega að nefna, aö
mikil áherzla er lögö á gott sam-
starf viö heimamenn um gerð
hennar.
Hefur Guömundur Óskarsson,
verkfræöingur og þeir aörir, sem
unnið hafa aö áætluninni, rutt
nýja braut, ef svo má segja, og
þaö er vissulega von okkar, aö
starf þeirra eigi eftir aö bera
rikulegan ávöxt, Noröur-Þingey-
ingum og þjóöinni allri til heilla.
— Gsal.
Þórshöfn I vetrarbúningi.
Á ÁRUNUM 1965
1971
en núna virðist miklu meiri bjartsýni gæta með Norður-Þingeyingum
Unniö aö kappi I frystihúsinu
„ÞAÐ
KOM
UPPGJÖF
í
FÓLKIÐ
Þannig kemst
Guðmundur Óskarsson
verkfræðingur
m.a. að orði, en hann
hefur ósamt öðrum unnið
að landshlutaáætlun fyrir
Norður-Þingeyjarsýslu
vantaði ekki nema tvo ibúa til að
ná sömu ibúatölu I sýslunni og
voru þar 1965, eða 1018 ibúar.
...nema almannaheill
krefji
— Þott jarðir séu farnar i eyði og
þær séu hentugar til ábúðar, þá er
i mörgum tilfellum ekki hægt að
fá þær keyptar, — þótt um sé að
ræða unga og áhugasama menn,
sem vilja hefja búskap.
— Og hver er ástæðan?
— Astæðan er i flestum tilfellum
sú, að eigendur jarðarinnar vilja
lúra á þeim, oft vegna tilfinninga-
legra ástæðna og eins vegna
jarðarhlunninda, s.s. veiði-
hlunninda.
Afleiðingin verður sú, að þétt-
býlismenn halda i jarðirnar og
þeir koma kannski einu sinni til
tvisvar á ári.
Þótt sveitarfélögin vilji taka
þessi býli eignarnámi, er það
hægara sagt en gert, þvi sam-
kvæmt núverandi löggjöf má ekki
taka upp jarðir, nema almanna-
heill krefji — og það er nú æði
teygjanlegt hugtak.
Hér er auðvitað ekki eingöngu
átt við Noröur-Þingeyjarsýslu.
„Aðeins litilsháttar
fækkun
i Axarfjarðarhreppi”
— 1 flestum strjálbýlishreppun-
um hefur verið nokkur fækkun,
eins og ég áður sagði. i Sauðanes-
hreppi hefur fækkunin orðið
gífurleg og sömu sögu má raunar
segja um Fjallahrepp. Þessi
fækkun hefur orðið jöfn og þétt á
siöustu tiu.tuttugu árum.
Hins vegar er aðeins litilsháttar
fækkun I Axarfjarðarheppi, og
þeir hafa að mestu leyti haldiö i
sinn mannskap, — enda eru hæstu
meöaltekjur i þeim hreppi, miðað
við strjálbýlishreppana.
— Eru bú þar kannski eitthvað
stærri, en i hinum hreppunum?
— Ég get ekki sagt til um það, þvi
könnun á bústærð hefur ekki
komizt til framkvæmda, en vonir
standa til að I sumar verði gerð
úttekt á búskaparstöðu, afkomu
og viöhorfum á hverju einasta búi
i sýslunni og verður sú úttekt — ef
að henni verður — unnin á vegum
Landnáms rikisins.
Þaö veröur vonandi hægt að
finna skýringuna á betri afkomu
fólks I Axarfjarðarhreppi, en hin-
um strjálbýlishreppunum.
Væntanlega verður einnig gerð
neyzlukönnun i sýslunni I sumar.
Þróun atvinnu-
og búsetumála
— En svo við snúum okkur að
áætlanagerðinni. Hver eru aðal-
atriöi hennar?
Við gerum okkur grein fyrir
hvernig atvinnu- og búsetumál
hafa þróazt i sýslunni á undan-
förnum áratugum. 1 ljósi þeirra
staöreynda, — og með hliðsjón af
þeim skilyrðum sem fyrir hendi
eru i sýslunni til búsetu, atvinnu-
lifs og atvinnuuppbyggingar, —
Að minum dómi er mjög
jákvætt að auka samstarf
sveitarfélaga i sameiginlegum
hagsmunamálum þeirra, og ég
efa ekki að samvinna þriggja
hreppa um sama sveitarstjórann
leiðir af sér jákvæð sjónarmið og
sé öllum ibúum hreppanna til
hagnaðar.
í sambandi við heilbrigðismál-
in er ráðgert að byggja heilsu-
gæzlustöð á Þórshöfn og sjúkra-
skýli á Raufarhöfn. Þessum stöð-
um eiga að þjóna tveir læknar, —
en einn læknir er núna á Þórs-
höfn.
Byggja á heilsugæzlustöð á
Kópaskeri fyrir einn lækni, — en
þar er enginn i dag.
Hvað viðkemur menntunar-
málum sýslunnar get ég aðeins
sagt, að min von er sú, að núna sé
að nást samstaða með heima-
mönnum um lausn þeirra mála til
frambúöar.
I félagsmálunum vantar tölu-
vert átak og t.d. er engin félags-
aðstaða á Kópaskeri. Það er min
skoöun, að hægt sé að bæta þar
mikið, — þótt svo að engin áætlun
geti þar ráðið nokkru um. Félags-
málin verða að leysast af h'eima-
mönnum og ég trúi ekki öðru, en I
þeim málum verði gerð mikil
endurbót á næstu árum.
Félagsmálin eiga sennilpga
mjög mikinn þátt I fækkun ibúa i
sveitunum, — meira en almennt
er taliö. Það er litiö um að vera og
nálgast kannski leiðindi á stund-
um.
Ekkert hefst með böl-
sýni
— Hvernig hefur þetta sam-
starf ykkar við heimamenn ver-
iö?
gerum við áætlun þar að lútandi.
Þetta verður höfuðatriði land-
hlutaáætlunarinnar.
Viö erum búnir að gera fólks-
fjölgunaráætlun til 1985, sem
byggir á kyn- og aldurssamsetn-
ingu fólks i sýslunni Þar er gert
ráð fyrir, að án fólksflutninga-
áhrifa, verði ibúatala sýslunnar
komin i tæp 2200, en er i dag 1790.
Ef við hugsun okkur að halda
þessari fjölgun i sýslunni, þ.e. að
fólksflutningar verði engir úr
sýslunni, — þótt það sé i reynd
sennilega óframkvæmanlegt, —
þá þurfum við meðal annars, að
skapa 170-180 atvinnutækifæri,
sem mundu að iangmestu leyti
verða á þéttbýlisstöðunum við
sjávarsiðuna. Jafnhliða þyrfti að
bæta heilbrigðisþjónustu, félags-
og menntunaraðstöðu og stjórn-
sýslumál.
Allar likur benda til að okkur
hafi tekizt að finna átvinnumögu-
leika fyrir þennan mannfjölda,
þ.e. i formi stækkunar fyrirtækja
og nýrra fyrirtækja.
— Hvers konar fyrirtæki yrðu
þetta?
— Aö langmestu leyti þjónustu-
fyrirtæki, — trésmiðaverkstæði,
vélaverkstæði og annað. Einnig
framleiöslufyrirtæki, bæði i sam-
bandi við fiskvinnslu og annan
iðnað í landi.
Frá Raufarhöfn.
Þrir hreppar sameinist
um sveitarstjóra
— Hvað um hin atriöin,
heilbrigöismál, menntunar- og
félagsmál og stjórnsýslu?
— A sviði stjórnsýslu er farið
að tæpa á samvinnu þriggja
hreppa um einn og sama sveitar-
stjórann, og höfum við verið að
vinna með heimamönnum að
framgangi þessa máls.
,,Að minum dómi,
þarf enginn að óttast
annað, en að bíómleg
byggð verði áfram I
Norður-Þingeyjarsýslu,
svo framarlega sem al-
menn bjartsýni rikir þar
með mönnum — þvi
ekkert hefst með bölsýni
Stjórnvöld verða einnig
að sýna vissan skilning i
vandamálum sýslunnar
og veita aðstoð við
uppbygginguna.
Það kom uppgjöf i
fólkið á árstimabilinu
1965-1971, en núna
virðist miklu meiri
bjartsýni gæta með
Norður-Þingey ingum. ’ ’
Það er Guðmundur Óskarsson,
verkfræðingur, sem þannig segir
I viðtali við Timann, en honum
var I mai 1973 falið að vinna að
landshlutaáætlun um Noröur-
Þingeyjarsýslu. Annars vegar i
samvinnu við Framkvæmda-
stofnun Rikisins, Fjórðungssam-
band Norðurlands, — og hins
vegar í samvinnu við heima-
menn.
Umræða um málefni Norður-
Þingeyinga hefur verið nokkuð á
dagskrá I fjölmiölum á undan-
förnum mánuðum, og þvi þótti
okkur tilhlýðilegt, að ræða við
Guðmund um gerð þessarar
áætlunar og hvernig búsetumál
virðast vera þar I sýslu i fram-
tiðinni.
áætlunargerðina á tveimur stöð-
um I sýslunni — á Raufarhöfn og
Þórshöfn. A fundina voru boðaðar
allar sveitarstjórnir og helztu for-
svarsmenn atvinnufyrirtækja.
Allir boðaðir fundarmenn komu
til fundarins, utan sveitastjórnar-
menn i Fjallahreppi, sem ein-
hverra hluta vegna sáu sér ekki
fært aö mæta á fundinum.
önnur ferðin var farin norður i
byrjun júli 1973 og fóru þá
Guðmundur Óskarsson, verk-
fræöingur og Askell Einarsson,
framkvæmdastjóri Fjórðungs-
sambands Norðurlands.
Heimsóttu þeir öll sveitarfélög,
ræddu við stjórn Búnaðarsam-
bands Norður-Þingeyinga og
héraðslækni Þórshafnarhéraðs.
Ennfremur voru lögð fram
eyðublöð til útfyllingar fyrir
Sveitarfélögin og atvinnutæki I
þessari ferð.
Þriðja ferðin var svo farin
fyrstu dagana I desember 1973.
Guðmundur óskarsson, verk-
fræöingur og Gunnar Gislason
fulltrúi hjá Fjórðungssambandi
Norðurlands fóru þessa ferð.
Héldu þeír fundi með öllum odd-
vitum sveitarfélaganna, sem til
náðist, en oddvitar Axarfjarðar-
hrepps og Kelduneshrepps
náðu ekki til fundarboðenda,
sakir snjóþyngsla.
Rækilega voru rædd mál
sveitarfélaganna, — sérstaklega
þau mál, sem sameiginleg eru
þeim öllum, s.s. stjórnsýslumál,
heilbrigðismál og menntamál,
Þá voru rædd mál einstakra at-
vinnufyrirtækja og rætt um ný at-
vinnutækifæri — en það er:
stækkun eða breyting á fyrirtækj-
um og/eða ný fyrirtæki.
Fjórða ferðin var farin I byrjun
maí i vor. Að henni stóðu
Guðmundur óskarsson, verk-
fræðingur, Askell Einarsson,
framkvæmdastjóri Fjórðungs-
sambands Norðlendinga og
Gunnar Gislason fulltrúi. Áttu
þeir fundi með hreppsnefndum
allra hreppa i sýslunni, og þar að
auki sérstaka fundi meö oddvit-
um, héraðslækni og dýralækni.
Þá voru fundir með forsvars-
mönnum atvinnulifs og sérstök
ferö var gerð til Grimsstaða I
Fjallahreppi og rætt itarlega við
hreppsnefndarmenn um vanda-
mál hreppsins.
Auk þessara fjögurra ferða
voru haldnir fjöldamargir fundir i
Reykjavik um málefni Norður
Þingeyinga s.s. með Fiskifélagi
tslands, Skipulagsstjóra rikisins
og fleiri aðilum.
Fjölgun í þéttbýliskjörn-
um
— Það er alvarlega mikil fækkun
I strjálbýli, segir Guðmundur.
Samkvæmt skýrslum er „eðlileg”
fækkun i strjálbýli á öllu landinu
hálft prósent á ári, sem hefur
orðið að mestu vegna
vélvæðingar landbúnaðarins — en
fækkunin er talsvert meiri I
Norður-Þingeyjarsýslu. Þetta
segir þó ekki alla söguna, þvi á
árunum 1965-1971 fækkaði ibúum
sýslunnar verulega, og orsökin
var sú, að þéttbýliskjarnarnir
tóku ekki á móti eðlilegri fjölgun I
sveitarfélagingu, og ekki heldur á
móti fækkuninni i sveitunum.
Arið 1965 voru Ibúar I þéttbýlis-
kjörnum sýslunnar 1018, en árið
1970 hafði þeim fækkað i 938.
Siðan vinstri stjórnin komst til
valda hefur fjölgunin orðið mjög
mikil — þannig að i árslok 1973

... g-,
Ga gnasöfnun og
skoðunarferðir
— Við fórum I fjórar skoðunar-
feröir norður I sýslu til gagna-
söfnunar, hóf Guðmundur mál
sitt.
Fyrsta skoðunarferðin var
farin noröur i mai 1973 og var sú
ferð meira kynnisferð en
skoöunarferð. Bergur Sigur-
björnsson, hjá Framkvæmda-
stofnuninni hafði framsögu um