Tíminn - 02.10.1974, Blaðsíða 3

Miðvikudagur 2. október 1974.
TtMINN
3
Úr gæsaverinu
„Gæsin, sem aldrei var gripin”, heitir grein, sem birtist I Alþýðu-
blaðinu um heigina siðustu. Ilún fjallar um hugmynd, sem ekki var
framkvæmd — myndun samstjórnar Sjálfstæðisflokksins, Alþýöu-
bandalagsins og Alþýöuflokksins á nýliðnu sumri. Þar er fullyrt, að
vilji hafi verið i þcssum flokkum öllum til sliks samstarfs, enda þótt
mörg Ijón væru á veginum. Þar segir meðal annars:
,,En Geir Hallgriinsson og Sjálfstæðisflokkurinn létu tækifærið úr
greipum sér ganga, og þau öfl innan Alþýðubandalagsins og
Alþýðuflokksins, sem hug höfðu á samvinnu af þessu tagi, fylgdu
þvi ekki eftir. Ef til vill hefur þó aðeins herzlumuninn vantaö — það
eitt aö einhver hefði afdráttarlaust frumkvæði um tilraunina".
„Opinbert leyndarmál"
Tilgreindur er einn maður, sem róiö hafi aö því öllum árum, að
samstjórn af þessu tagi kæmist á: Einar Olgeirsson. Sagt er, að
Geir Hallgrimsson hafi sjálfur veriö „ekki frábitinn þvi að reyna
þennan möguleika”, og siðar I greininni komizt svo að oröi, að hann
hafi „sjálfsagt reiknað með þvi, að annað tækifæri kynni að skapast
siðar” til þess að kanna þetta.
Bjarni heitinn Benediktsson er dreginn inn i þessa frásögn, og er
sagt, að það liafi verið „opinbert leyndarmál, að hann stefndi bein-
linis að þvi að styrkja samstarf Sjálfstæðisflokksins og Alþýðu-
flokksins með þvi að bera niður hjá SFV” og I framhaldi af þessari
uppljóstrun er staðhæft, að nú „hefði hann ekki hugsað sig tvisvar
um” I þessum málum, þótt ekki væri honum „hlýtt til
kom inúnista”.
Albert og Jón Sólnes
Nafngreindir eru tveir menn I Sjálfstæöisflokknum, sem hafi
verið mjög fjandsamlegir hugmyndinni, og jafnvel haft i hótunum
við flokksstjórnina, ef hún kæmi til frainkvæmda — Albert
Guðmundsson og Jón Sólnes. Um þetta segir enn fremur I Alþýðu-
blaðsgreininni til skýringar á aðstööu Geirs Hallgrimssonar:
„Hann átti við erfiöleika að etja I flokki slnum, ekki siður en Einar
Olgeirsson og skoðanabræður hans i Alþýðubandalaginu”.
Aftur á móti er hvergi vikiö að afstöðu einstaklinga I Alþýðu-
flokknum, er greinarhöfundi ætti þó að vera hvað kunnugast um.
Eftirsjó lýst
Hitt fer ekki á milli mála, að greinarhöfundur sjálfur telur mjög
miöur farið, að Sjálfstæðisflokkurinn, Alþýöubandalagið og Alþýðu-
flokkurinn skyldu ekki mynda samstjórn i sumar. „Viljinn var fyrir
hendi hjá sterkum öflum innan allra flokkanna. Tækifærið kom, en
þvi var lcyft að líða hjá, ef til vill vegna þess, að menn héldu, að það
myndi bjóðast betra siðar. En gæs á að grlpa á ineðan hún gefst".
I.oks segir greinarhöfundur, að það sé trúa sln, að harmaö sé
innan allra flokkanna þriggja, að gæsin flaug sinn veg: „Þeir Sjálf-
stæöismenn sjái meira og meira eftir að hafa ekki rétt fram
höndina. Þeir Alþýðubandalagsmenn eru sennilega þegar farnir aö
naga sig i handarbökin. Og Alþýðuflokksmcnn eru sjálfsagt ekkert
kátari heldur”.
Þetta er allmerkileg grein, en sá er galli á, að hún er undirrituð
dulnefni. Kallar höfundurinn sig Harra. Hann virðist engu að slður
vel kunnugur á stjórnmálasviðinu og geta talað af nokkrum
myndugleika af hálfu Alþýðuflokksmanna. Og ef til vill er það
dulnefniö, sem stuðlar að þvl, hversu bcrorður hann er.
—JH
ljóst, að þá þegar höfðu farþega-
flutningar dvinað mjög á þessum
leiðum, sömu leiðum, sem Loft-
leiðir keppa á, en það var ekki
fyrr en farþegatölur fyrir ágúst
lágu fyrir, að sýnt var, að
flutningar Loftleiða höfðu rýrnað
verulega frá þvl I fyrra, eða um 15
þús. farþega. Hlutfallslega er
þetta aö vlsu minni rýrnun
flutninga en hjá ýmsum keppi-
nautum Loftleiða. Þá hafa meðal-
tekjur af hverjum seldum farseðli
Loftleiða hækkað all nokkuð, en
sú hækkun er allsendis ónóg til að
vega upp á móti kostnaðaraukn-
ingunni. Þegar litið er til alls
þessa, svo og hins, að talið er, að
bandarlskum feröamönnum yfir
Atlantshaf muni af kostnaðar-
ástæðum fækka enn á næsta ári,
töldu forráðamenn Flugleiöa rök-
rétt aö rifa seglin og ákveða fækk
un ferða næsta sumar, og stuöla
þannig aö betri nýtingu, áöur en
það yrði um seinan, en stefna ekki
út I algera óvissu með óraunhæfu
sætaframboði.
Halli
á innanlandsflugi
ört vaxandi rekstrarkostnaður,
fækkun farþega á N.-Atlantshafs-
leiðum Loftleiða, óraunhæf af-
staða verðlagsyfirvalda til far-
gjalda innanlands, sem leiða mun
til 50-60 millj. króna halla-
reksturs innanlandsflugsins á
þessu ári að öllu óbreyttu, svo og
tiltöluleg lækkun meðaltekna af
Evrópufarþegum Flugfélags Is-
lands — allt veikir þetta fjárhags-
stöðu islenzku flugfélaganna, sem
var reyndar heldur tæp fyrir, er
þau sameinuðust fyrir rúmu ári
undir merki Flugleiða hf.
Rekstrarhalli
hjá Flugleiðum
Þá hefur komið til skjalanna
nýr samkeppnisaðili, sem fengið
hefur að stunda farþegaflutninga
á hefðbundnum áætlunarleiöum
flugfélaganna, Islenzku áætlunar-
flugi milli landa, til umtalsverðs
fjárhagslegs tjóns. Bert er, aö
rekstur Flugleiða árið 1974 verðu
með verulegum halla, og munu
flugfélögin eiga við mikinn fjár-
hagslegan vanda að etja á kom-
andi betri. Forráðamenn félag-
anna eru hins vegar bjartsýnir á,
Frh. á bls. 15
Ollumalarlagning i Vlk I Mýrdal.
I.O.G.T. þakkar
menntamálaráðherra
FRAMKVÆMDANEFND Stór-
stúku islands (I.O.G.T.) hefur á
fundi einróma samþykkt aö flytja
menntamálarúðlierra, hr. Vil-
hjálmi Hjálmarssyni, miklar
þakkir fyrir þá ákvörðun hans að
veita ekki áfengi á vegum ráöu-
neytis slns.
Þessa ákvörðun telur Stór-
stúkan mikils verða af þrem
ástæðum einkum:
1) Hún minnkar áfengis-
veitingar og þar með áfengis-
neyzlu
2) Hún sýnir, að ekki er nauð-
synlegt að veita áfengi til þess að
gestaboð sé virðulegt og sam-
boðið æðstu stofnunuin
þjóðarinnar
3) Þetta fordæmi er stórt skref i
áttina til að mynda heilabrigt al-
menningsálit gegn áfengis-
veitingum við sérhvert tækifæri,
þar sem menn koma saman.
Stórstúkan óskar þess, að önnur
ráöuneyti fylgi þessu fordæmi og
aðrar opinberar stofnanir.
Flugleiðir h.f. í
rekstrarkreppu
— fækka starfsfólki og flugferðum
STJÓRNARNEFND Flugleiða
hefur ákveðið, að Loftleiðir reki
þrjár flugvélar, allar af gerðinni
DC-8, I Norður-Atlantshafsflugi
næsta sumar, 1975,1 stað fjögurra
á þessu sumri. Þessi fækkun á
flugvélakosti á N.-Atlantshafs-
leiðum, sem gerð er I ljósi
flutningaspár fyrir árið 1975,
hefur i-för með sér allt að 25%
samdrátt I ferðafjölda og sæta-
framboði.
Um leið og ákvörðunin um
minnkað sætaframboð var tekin,
var ákveðið að fækka i flugliði
Loftleiða frá og með 1. janúar,
1975, sem svarar sex áhöfnum,
segir I tilkynningu frá Flugleiðum
h.f.
S.l. sumar hafa 30 áhafnir flogið
farkostum félagsins, en næsta
sumar munu 24 áhafnir starf-
rækja þrjár flugvélar. Veröur þvi
16flugliðum sagt upp starfi frá og
með 1. október, en þeir hafa
þriggja mánaða uppsagnarfrest,
og koma þvl uppsagnirnar til
framkvæmda 1. janúar næsta ár.
Af þessum 16 flugliðum eru tiu
aðstoðarflugmenn og sex flugvél-
stjórar. Uppsagnirnar eru gerðar
eftir starfsaldri, þannig að það
eru yngstu mennirnir sem hætta.
Jafnframt hefur sjö yngstu flug-
stjórum Loftleiða verið tilkynnt,
að þeir veröi fluttir i stöðu að-
stoðarflugmanns frá sama tlma.
Ákvörðunin um fækkun flug-
véla mun einnig hafa áhrif á flug-
freyjuþörf félagsins næsta
sumar, en hefur ekki áhrif til
fækkunum þeim flugfreyjum,
sem veröa starfandi eftir 1. nóv.
n.k.
Ekki liggur fyrir nein ákvörðun
um fækkun flugliðs Flugfélags
Islands, enda er fækkun í flugliði
Loftleiða, sem hér er greint frá,
einvörðungu afleiðing þeirrar
ákvörðunar að draga úr sæta-
framboði á N.-Atlantshafi næsta
sumar, en unnið er að fækkun
starfsfólks I öðrum starfsgreinum
i samræmi við minnkað sæta-
framboð.
Flugfélögin harma að þurfa að
segja upp reyndum og góðum
starfsmönnum, en skref þetta er
þvl miður óhjákvæmilegt vegna
rikjandi og fyrirsjáanlegra
aðstæðna, að því er segir i frétta-
tilkynningu frá Flugleiðum h.f.
Orsakir þessarar rekstrarkreppu
eru margþættar.
130 milljón króna
hækkun
á einum mánuði
Þegar oliukreppan skall á á s.l.
hausti var ljóst, að hún boðaði
skilyrðislausa hættu rekstri flug-
félaga og öllum þeim, er eiga af-
komu sina undir flutningi ferða-
manna og þjónustu við þá — þ.e.
hinum s.n. ferðamannaiðnaði. I
upphafi töldu menn, að oliukrepp-
an myndi fyrst og fremst birtast I
takmörkun eða jafnvel skorti á
eldsneyti, en málin þróuðust brátt
þannig, að nóg varð um eldsneyti,
en það steig I verði upp úr öllu
valdi, og er nú nánast fjórfalt á
við það, sem var fyrir ári. Til
dæmis má minna á, að elds-
neytiskostnaður beggja flug-
félaganna I júlimánuði s.l. einum
var 130 millj. kr. hærri en I sama
mánuði I fyrra og aðeldsneytis-
kostnaður Flugfélags Islands
nam í águst I fyrra 18 millj. kr. en
63 millj. kr. I sama mánuði I ár,
og svipaða sögu má segja um
aðra mánuði.
Með hækkandi eldsneytisverði
hefur orðið allmikil hækkun flug-
fargjalda, og áætlað er, aö fjór-
faldur eldsneytiskostnaður krefj-
ist h.u.b. 36% fargjaldahækkunar
til að jafna metin. Fargjöld hafa
þó enn ekki hækkað að þessu
marki. Áður fyrr, er olluverö var
stöðugt, var talið, að h.u.b. 12%
rekstrarkostnaðar fælust I elds-
neytisverðinu, en nú mun ekki
fjarri lagi, að olíuverðiö nemi allt
að 30% rekstrarkostnaðar.
45% hækkun
launakostnaðar
Þá er og á það að llta, að launa-
kostnaður hefur fariö ört vax-
andi, að vlsu mismunandi eftir
löndum, þó langmest á tslandi, og
má geta þess, að innlendur launa-
kostnaður flugfélaganna hefur
hækkað um 45% að meöaltali
fyrstu 8 mánuði ársins. Launa-
greiðslur flugfélaganna á Islandi
munu nema um 1400 millj. króna
á þessu ári, en heildarlauna-
greiðslur félaganna hérlendis og
erlendis um tveimur milljöröum
króna. Þá hefur allur annar til-
kostnaður farið hækkandi jafnt og
þétt, innanlands sem utan —
einnig af völdum oliukreppu og
verðbólgu.
Farþegum hefur
fækkað um 15 þús.
A miðju s.l. sumri var for-
ráðamönnum þeirra flugfélaga,
er reka flug yfir N.-Atlantshaf,
VlK i MÝRDAL
SKIPTIR UM SVIP
— miklar gatnagerðarframkvæmdir
hafa staðið yfir að undanförnu
SB—Vík I Mýrdal — Fyrir fáum
dögum var lokið við að leggja
oliumöl á götur I Vík I Mýrdal.
Einnig var lögð oliumöl á plön
fyrir Kaupfélag Skaftfellinga.
Póst og sima, Sparisjóð
Vestur-Skaftfellinga og slátur-
húsið i Vlk
Lagt verður á plön fyrir Slátur-
félag Suðurlands siðar.
Ollumöl h.f. sá um blöndun
oliumalarinnar, en alls voru
framleiddar um 3000 lestir.
Fyrirtækið Miðfell annaðist
malarlagninguna og gekk verkið
mjög vel. Allur frágangur er til
fyrirmyndar, og má segja aö
þorpið hafa skipt um svip.
Þá hefur hreppsfélagið látið
endurnýja holræsakerfi þorpsins
að mestu á undanförnum árum.
Ennfremur var aðalgata þorps-
ins, sem er 420 metra löng, steypt
fyrir nokkru
Að öllum þessum fram-
kvæmdum hefur verið staðiö af
stórhug og myndarskap, þannig
að hreppsnefndinni er til mikils
sóma.
Vlk I Mýrdal hefur breytt um svip aö loknum gatnageröarfram-
kvæmdum.