Tíminn - 10.10.1974, Blaðsíða 7

7
Fimmtudagur 10. október 1974.
titgetandi Framsóknarflokkurinn
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar:
Þórarinn Þórarinsson (ábm). Jón Heigason. Augiýsinga-
stjóri: Steingrimur Gislason. Ritstjórnarskrifstofur f
Edduhúsinu viö Lindargötu, simar 18300—18306. Skrifstof-
ur i Aöalstræti 7, simi 26500 — afgreiöslusimi 12323 — aug-
iýsingasimi 19523.
Verð í lausasölu kr. 35.00.
Askriftargjaid kr. 600.00 á mánuði.
V
Blaöaprent h.f.

J
Gatnagerð — gatnafé
Fyrir tiltölulega fáum árum var varla til nokk-
ur götuspotti, sem gengið hafði verið frá til fulln-
ustu, i kauptúnunum og hinum stærri kaup-
stöðum landsins. Þá var kannski stundum hvergi
verri vetur en innan bæjar á slikum stöðum, aur
og hvörf, forarpollur við forarpoll i votviðri og
ryk i þurrviðri, ef jörð var auð og þið.
Á siðustu árum hefur orðið mikil breyting á
þessu. Kauptún og kaupstaðir hafa myndað með
sér samtök, sem auðvelda útvegun efnis og véla,
og langviðast i þéttbýli hefur eitthvað af götum
verið malbikað eða oliuborið, eða jafnvel steypt
sums staðar.
Þetta er misjafnlega langt á veg komið, eins og
gefur að skilja, enda viða mjög
kostnaðarsamt, þar sem skipta verður um jarð-
veg og sprengja klappir. Fámenn kauptún hafa
litið bolmagn til stórframkvæmda af þessu tagi,
ofan á allt annað, sem gera þarf. Eigi að siður er
þetta bráðnauðsynlegt. Kauptúnin gerbreyta um
svip, þegar gatnagerðinni er lokið, allt verður
þokkalegra og viðfelldnara en áður, og eftir á
undrast fólk, hversu lengi það hefur getað sætt
sig við forina og rykið.
Þessum framkvæmdum þarf að miða hraðar
en verið hefur — um það geta vist flestir verið
sammála. Til þessara hluta er ætlað svokallað
þéttbýlisvegafé, sem tekið er úr vegasjóði — að
visu ekki neitt stórfé, en þó framlag, er talsvert
munar um.
En sá galli er á, að úthlutunarreglur eru an-
kannalegar, og munu vist allir forráðamenn
landshlutasamtaka sammála um, að þeim þurfti
að breyta. Hafa þau flest eða öll gert um það
samþykktir.
Meginreglan, sem farið er eftir við úthlutunina,
er sem sé sú, að miða við ibúaf jölda. Þetta kemur
mjög ranglega niður, eins og liggur i augum uppi.
Kauptún og kaupstaðir, seni skammt eru á veg
komnir með að ganga frá götum sinum og koma á
þær varanlegu slitlagi, fá ekki i sinn hlut neitt,
sem kemst i samjöfnuð við þörfina, einkum ef
staðirnir eru tiltölulega fámennir, en kaupstaðir,
sem lokið hafa mestallri eða svo til allri gatna-
gerð hjá sér, hreppa obbann af úthlutunarfénu, ef
þeir eru fjölmennir.
Af þessum sökum hafa landshlutasamtökin
sterklega farið þess á leit, að hætt verði að
úthluta þéttbýlisvegafé eftir ibúafjölda, heldur
verði höfð i huga raunveruleg þörf — lengd ófull-
gerðra gatna við einhver ákveðin timamót, til
dæmis siðast liðin áramót. Þetta virðist réttlætis-
mál. Þéttbýlisvegafénu er ætlað að gera hlutað-
eigandi sveitarfélögum kleift að fullgera
gatnakerfi sitt, og það er alveg út i hött að
hlunnfara þau, sem mest eiga ógert, en hygla
þeim sérstaklega, sem hafa langt til lokið verk-
efninu. Eftir eðli máls og markmiðinu með
fjárveitingunni verður fyrst og fremst að lita til
þess, hvar mestum verkefnum er ólokið.
Svo er nú komið, að það verður hvað úr hverju
talið alveg óviðunandi, að ætla fólki að búa við
moldargötur, og það er frumskilyrði sölu-
möguleika á afurðum, að ekki séu i námunda við
vinnslustöðvar svæði, þar sem for berst að eða
ryk þyrlast upp. Þannig er það ekki aðeins eðlileg
tillitssemi við ibúana, sem á knýr, heldur einnig
hreinlætiskröfur, sem gerðar eru utan lands og
innan i sambandi við matvælaframleiðslu.
—JH
TÍMINN
Kristeligt Dagblad:
Frelsishreyfing Palestínu-
manna er klofin
Vinstri armur fylkingarinnar
hafnar sjálfstæðu smáríki
LITLIR kofar úr leir og
múrsteini standa i þéttum
rööum. Skólp seitlar sifellt
eftir ósléttum götunum, en
þær veröa eitt forarsvaö I
hvert sinn sem rignir.
Göturnar eru vaöandi i sorpi
og hvers konar óhreinindum. í
hverjum kofa eöa „húsi” er
tiöast aöeins eitt herbergi, og
þar búa oft sex til tiu manns.
Þessi lýsing á viö flótta-
mannabúöirnar Barageneh I
úthverfi Beirut, en i Libanon
eru tæplega tuttugu slikar
búöir. Sumar eru skárri á aö
sjá, en fleiri þó verri. Libanon
er stundum nefnd „Sviss
Miöjaröarhafsbotna”, og þar
hafast við 350 þúsund flótta-
menn frá Palestinu. Helm-
ingur þeirra á heima i svip-
uðum búöum og hér hefir
veriö lýst, og hefir gert i
aldarf jórðung. Hundraö
þúsund flóttamenn hafast viö i
Sýrlandi, Jórdaniu, vestur-
bakka Jórdan (eöa vestur-
hluta Jórdaniu) og á Gaza-
svæðinu. Tilvera þeirra
flestra er næsta ömurleg.
HENRY Kissinger, utan-
rikisráöherra Bandarflijanna,
hefir gert til raun til að koma á
varanlegum breytingum á
yfirráðum nokkurra svæöa i
löndunum fyrir botni
Miöjaröarhafsins. Sú tilraun
ætti að þoka ögn nær þeim
degi, þegar flóttamenn frá
Palestinu geta yfirgefiö flótta-
mannabúöirnar. Stjórn
Israels tekst að visu enn að
koma I veg fyrir stofnun sjálf-
stæös rikis i Palestinu, enda
yröi þaö aöeins nýtt óeiröa-
bæli, og þaðan yröi aö sjálf-
sögöu beint árásum á Israel.
En Kissinger veit, aö öll
friöarviöleitni er til einskis, ef
ekki tekst að losa heiminn viö
vanda Palestinumanna.
Nú sýnast á þvi meiri mögu-
leikar en nokkru sinni fyrr, að
Palestinumenn geti setzt aö i
eigin landi. En nú er lika meiri
hætta á þvi en nokkru sinni
áöur, að möguleikinn glatist
fyrir fullt og allt, og þá veröur
saga Palestinumanna
samfelld harmsaga um glötuð
tækifæri.
Palestinumenn standa á
krossgötum og geta ekki gert
upp viö sig, hvert halda skal.
Muchmed Ali Ja’abari,
borgarstjóri i Hebron I Vestur-
Jórdaniu, komst svo að oröi:
„Þjóöin minnir á bil, sem
stendur bensinlaus i brekku og
enginn finnst ekillinn”.
SPURNINGIN ' sem
Palestinumenn veröa aö
svara, hljóöar svo: „Ætliö þiö
aö halda áfram að berjast
fyrir hinum mikla draumi um
stórt og voldugt Palestinuriki,
eöa viljiö þiö sættast á smáriki
á þeim tveimur svæöum, sem
israelsmenn hafa haft á valdi
sinu siöan 1967, eöa vestur-
bakka Jórdanár og Gaza,
ásamt mjórri ræmu, sem
tengir þau saman?”
Afstaðan til þessarar spurn-
ingar skiptir frelsishreyfingu
Palestinu-Araba I tvær fylk-
ingar. Höfuðstöövar hreyf-
ingarinnar eru i Beirut, en hún
litur á sig sem hinn eina,
sanna fulltrúa Palestinu-
manna.
Otlagaþingið eða „þjóöar-
ráðiö” er sundrað i afstöðu
sinni. Vinstriarmur frelsis-
hreyfingarinnar, eða Alþýðu-
fylkingin til frelsunar
Palestinu „(Pflp) og
Arabíska felsisfylkingin
(ALF), sem stjórnað er frá
Bagdad, lita á samþykkt
smárikisins sem bein svik við
málstaö Palestinumanna og
vilja halda áfram baráttunni
undir kjöroröinu „allt eöa
ekkert”. George Habbasch er
foringi þessa róttæka arms.
Hann visar hugmyndinni um
smáríkið gersamlega á bug og
segir, aö hún eyöileggi alger-
lega frelsisbaráttu Palestinu-
manna meö stórt Palestínu-
riki sem lokamarkmiö.
TVÆR fylkingar hreyf-
ingarinnar hafa snúizt gegn
fylkingu Habbasch. E1 Fata,
eöa Hin lýöræöislega frelsis-
fylking Palestinu-Araba”
(FDFLP), og el Saika
(eldingarglampinn), vilja
sækja fram I áföngum. Þær
vilja berjast undir kjöroröinu:
„Tökum það, sem viö getum
fengiö. ”
En forustumenn þessara
fylkinga lita aðeins á smárikiö
sem áfanga á leiðinni aö loka-
markinu, eöa stóru, sjálfstæöu
riki i Palestinu. Nayef Hawat-
meh, foringja frelsishreyf-
ingar marxista, dreymir um
alveldi kommúnista i löndun-
um fyrir botni Miðjarðar-
hafsins. Oruggt má telja, að
bannað veröi aö selja smárik-
inu vopn, en þaö dregur ekki
úr bjartsýni Hawatmeh:
„Jafnvel þó aö aljóöleg sam-
tök eins og Sameinuðu þjóö-
irnar taki aö sér eftirlitiö,
getur þaö ekki hindraö okkur i
aö nota öll tækifæri til aö gera
þetta litla riki aö vopnabúri”.
Atburðirnir á Kýpur sýna
svart á hvitu, aö þetta eru
engir daumórar.
Þessi kokhreysti á aö gera
tvennt I senn. Henni er ætlað
að efla andstööu tsraels-
manna gegn öllum hug-
myndum um sjálfstætt riki i
Palestinu, og skjóta þannig
fleyg milli valdamanna i Is-
rael og Washington. Flestir
skæruliöanna vildu helzt, aö
hugmyndin um sjálfstætt
smáriki strandaði á andstööu
Israelsmanna, þar sem I þvi
fælist siðferöileg afsökun fyrir
áframhaldi skæruhernaði á
hendur Israel.
SKÆRULIÐAR eru i vanda
staddir. Baráttan hefir öll
snúizt um hermdarverk. Þús-
undir skæruliöa hafa verið
þjálfaöar i manndrápum, og
hundruöum þúsunda flótta-
manna hefir veriö kennt aö
hata Israelsmenn af allri sálu
sinni. Gyöingar ávörpuöu hver
annan i kveðjuskyni hér
fyrrum með oröunum: „1
Jerúsalem að ári”. Flótta-
menn frá Palestinu hafa
löngum fariö eins að, og
kveðja þeirra hefir verið: „1
Palestinu að ári’.. Meö þeim
orðum áttu þeir ekki aðeins
viö vesturhluta Jórdaniu,
heldur einnig Haifa og Jaffa.
Foringjar skæruliða hafa
alið á hinum stóra draumi I
brjósti flóttamannanna.
Hvernig eiga þeir aö fara aö
þvi aö gera þorra manna allt I
einu skiljanlegt, að ekki sé
útlit fyrir aö eignast nema
smáskika lands — og ekki einu
sinni meö þvi að leggja hann
undir sig, heldur með
samningum.
SA, sem leggur leið sina til
flóttamannabúðanna
Barageneh, kemst skjótt að
raun um, hvernig forustu-
menn flóttamannanna eru
gersamlega flæktir I eigin
áróöursneti og eiga afar erfitt
með að laga sig að nýrri
stjórnmálaframvindu i lönd-
unum fyrir botni Miðjarðar-
hafsins. Gestinum verður
fljótlega ljóst, hvilikt haturs-
bál þarf að slökkva, áöur en
unnt er aö gera sér vonir um
frið i þessum heimshluta.
Honum verður einnig ljóst,
hvilikur sprengikraf tur
leynist að baki „heimþrár”
Palestinu-Araba.
Búðunum var komið upp
áriö 1953, og þar býr enn Mu-
hammed Hammad slátrari,
ásamt fjölskyldu sinni. Hann
er frá Acca, heröabreiöur
maöur og kraftalegur og andlit
hans er drjúpum rúnum rist.
Hann er einbeittur, þegar
hann segir: „Ég afsala mér
aldrei minu heima.” En
hverju vill hann þá fórna til
þess aö komast heim? Hann
hikar ekki andartak með svar
sitt, sem er I sjálfu sér skelfi-
legt, en sýnilega gefiö af
fyllstu alvöru-: „Verðiö væri
ekki of hátt, þó aö þaö kostaöi
lif allra barnanna minna niu”,
FORINGJAR skæruliöa
vita, aö eldurinn, sem þeir
hafa blásiö aö, veröur ekki
slökktur i einni svipan, án þess
aö þeir eigi á hættu, aö
logarnir lendi á þeim sjálfum.
Margt bendir til, að hinir
róttækari Palestinumenn
reyni að róa öllum árum aö
þvi aö hindra, að samkomulag
náist um lausn Palestinu-
málsins viö samningaborðið i
Genf.
Hættan á þvi, aö Frelsis-
hreyfing Palestlnu-Araba
sundrist, er nú meiri en
nokkru sinni áður. varla er viö
þvi að búast, aö fylking Habb-
asch eöa ALF fallist á hina
hófsamari afstöðu.