Tíminn - 26.02.1975, Blaðsíða 6

6
TÍMINN
Miftvikudagur 26. febrúar 1975
Söluskattshækkunin til að
mæta kostnaði vegna
tjónsins í Neskaupstað
— og grynnka á skuldum Viðlagasjóðs vegna Vestmannaeyjagossins
Geir Hallgrimsson forsætisráð-
herra mælti I gær fyrir stjórnar-
frumvarpi um ráhstafanir vegna
snjóflóða I Noröfirði og fjáröflun-
ar tii Viðlagasjóðs. t frumvarpinu
felst það, að söluskattur hækkar
um 1% — úr 19% i 20% — þótt I
frumvarpinu sé talað um 2% við-
lagagjald á söluskattsstofn. Staf-
ar það af því, að um það er að
ræða að framlengja 1% viölaga-
gjald , sem faila átti úr gildi um
næstu mánaðamót, og 1% er siöan
bætt við.
Það kom fram i ræðu Geirs
Hallgrimssonar forsætisráö-
herra, að verkfræðingar og mats-
menn Viðlagasjóðs hafa gert
áætlun um útgjöld sjóðsins vegna
tjónsins i Nes-
kaupstað. Telja
þeir, að það
nemi 500 millj.
króna. Þá sagði
forsætisráð-
herra, að Við-
lagasjóö skorti
um 1,1 milljarð
króna til að geta
komizt sómasamlega frá verk-
efnum sinum vegna eldgossins i
Vestmannaeyjum. Samanlagt
skorti þvi 1,6 milljarð króna til að
sinna þessum tveimur verkefn-
um, en það er sama upphæð og
söluskattshækkunin mun gefa.
Samkvæmt frumvarpinu skal
stofnuð sérstök deild við Viðlaga-
sjóð, Norðfjarðardeild, sem hefur
sjálfstæðan fjárhag.
I ræðu forsætisráðherra kom
fram, að langstærsti liðurinn i
þeim 500 millj. kr., sem renna til
Neskaupstaðar, er sú upphæð,
sem endurbygging sildarverk-
smiöjunnar mun kosta. Er gert
ráð fyrir þvi, að 360 millj. kr.
gangi til þess verks. Er þá miðað
við, að verksmiðjan verði ekki
endurreist á sama stað og fallizt á
að bætt verði yfirgefin verðmæti.
Þá gerði forsætisráðherra stöðu
Viðlagasjóðs að umræðuefni og
sagði:
„Hinn gifurlegi hallarekstur Við-
lagasjóös undanfarin tvö ár, sem
fjármagnaður hefur verið með
■IB

■
Olíustyrkurinn ófram
Ólafur Jóhannesson viðskipta-
ráðherra mælti I gær fyrir frum-
varpi um ráðstafanir til að draga
úr áhrifum oliuverðhækkana á
hitakostnað húsa. Er hér um að
ræða framlengingu laga, sem sett
voru 28. febrúar á sfðasta ári, og
fólu isér, að 1% sötuskatts skyldi
varið til að draga úr áhrifum oliu-
veröhækkana, en þessi lög falla
úr gildi um næstu mánaðamót.
Með frumvarpi þvi, sem
viöskiptaráðherra mælti fyrir i
gær, er gert ráð fyrir þvi, að lögin
verði framlengd til eins árs.
Efnislega er frumvarpið sam-
hljóða fyrra frumvarpi. Gert er
ráð fyrir þvl, að styrkveiting til
einstaklinga verði áfram kr. 7200
á ári, nerna
hvað 11 f -
eyrisþegum,
er njóta bóta
samkv. 19.
grein almanna-
trygginga, og
öð r u m 1if -
eyrisþegum, er
svipaðar tekjur
hafa, mun verða greiddur 1 1/2
styrkur, eða kr. 10800.
Þaö nýmæli, sem einkum vekur
athygli I nýja frumvarpinu, er
ákvæði I 2. grein þess, er þar
segir, að hluti tekna skuli renna
til orkusjóðs til jarðhita-
rannsokna og hitaveitufram-
kvæmda. Þá er það einnig
nýmæli, að oliustyrkurinn veröur
ekki greiddur til þeirra, sem fá
ibúöarhúsnæði sitt tengt við hita-
veitu fyrir 29. febrúar 1979.
1 athugasemdum með frum-
varpinu segir m.a:
„Láta mun nærri, að 90.000
einstaklingar hafi notiö oliustyrks
og heildarfjárhæð til þeirra á
tlmabilinu 1. mars 1974 til 28.
febrúar 1975 veröi kr. 650 - 700
milljónir. Gera má ráð fyrir, aö
greiðsla til rafveitna á sama
timabili nemi um 50 milljónum
króna. Greiðsla til hvers
einstaklings, sem býr viö oliu-
upphitun ibúöarhúsnæðis sins,
hefur numiö kr. 1.800 á þriggja
mánaða timabili eöa kr. 7.200 á
ári. Greiðslum til einstaklinga
hefur verið úthlutað fyrir
milligöngu sveitarfélaga og á
grundvelli skýrslna frá þeim.
Eins og kunnugt er voru
framangreind lög sett vegna
hinna gifurlegu oliuveröhækkana
til aö draga úr aöstöðumun lands-
manna eftir þvi viö hvaða hita-
gjafa þeir búa og létta þannig
byrði þeirra, sem búa við oliu-
kyndingu.
Vegna hins háa olíuverðs,
sýnist full ástæða til að halda
þessum greiðslum áfram. Með
frumvarpi þessu er þvi gert ráð
fyrir, að meginatriði framan-
greindra laga verði framlengd
Jón G. Sólnes:
Vill breyta
skipan gjald-
eyrismála
Jón G. Sólnes (S), hefur lagt
fram þingsályktunartillögu þess
efnis, að Alþingi feli
viðskiptaráðherra, að gera
breytingar áreglugerð um skipan
gjaldeyris-og innflutningsmála o.
fl. sem nú er I gildi. Veröi
breytingin við það miöuð, að öll
gjaldeyris- og innflutnings-
viðskipti verði auðveldari i fram-
kvæmd en nú er, t.d. með þvi að
minnka verulega eyðublaða-
notkun, skýrslugerðir og þá
umfangsmiklu skriffinnsku, sem
nú er samfara afgreiðslu sllkra
mála. Aherzla verði lögð á það, að
ákvæði um vegferð fjármagns
að og frá landinu verði gerð mun
auðveidari en nú er. Bent er á,
sem áfanga i þessu máli, aö við
væntanlegar breytingar á
umræddri reglugerö verði við það
miðað, að ákvæði um skipan
gjaldcyris- og innflutningsmála,
o. fl. verði hér á landi með svipuö-
um hætti og gerist I nágranna-
löndum okkar, t.d. I Danmörku.
Stefnt veröi að þvl, að væntanleg-
ar breytingar á fyrrgreindri
reglugerð taki gildi hið allra
fyrsta og eigi siöar en 1. júli
1975.
1 greinargerð með tillögunni
segir flutningsmaður:
„Þegar núgildandi reglugerð
um skipan gjaldeyris- og
innflutningsmála o. fl. var gefin
út hinn 27. mai 1960, var stórt spor
stigið i þá átt að gera öll mál
varöandi gjaldeyris- innflutnings-
og fjárfestingarmál auðveldari I
framkvæmd, en verið haföi.
Þjóðin hafði um áratugi búiö við
margs konar kerfi hafta og tak-
markana I sambandi við þessi
mál, sem á margvislegan hátt
hafði beiníinis veriö dragbitur á
alla athafnasemi, framkvæmda-
möguleika og fjármagnssköpun
einstaklinga og fyrirtækja og um
leið eölilegs hagvaxtar
þjóðarinnar i heild. Tilkoma
fyrrgreindrar reglugerðar var
þvi vissulega mikil úrbót á þvi
vandræöaástandi sem rikt hafði I
þessum málum til þess tima, að
hún tók gildi.
Á þeim hálfum öðrum áratug,
sem liðinn er frá þvi, að fyrr-
greind reglugerð var gefin út,
hafa hins vegar orðið svo örar
breytingar i heiminum á sviði
viðskipta og þá sérstaklega f jár-
magnsflutnings almennt, að nú er
svo komið að dómi flm. þessarar
tillögu, að mörg ákvæði núgild-
andi reglugerðar eru oröin alger-
lega úrelt og standa beinlinis i
vegi fyrir eðlilegum hagvexti
þjóðarinnar i heild.
Hvort sem okkur likar það
betur eöa verr, þá er högum
okkar þann veg farið nú, að við
erum frá þvi að vera einangruö
þjóð komnir i miðja þjóöbraut að
þvf er snertir samskipti
þjóðanna, og er þátttaka okkar I
hinum mörgu alþjóðastofnunum,
sem við höfum gerst aðilar að,
glöggt dæmi þessum staðhæfing-
um til sönnunar.
Staðreyndirnar blasa þvi við
okkur á þann hátt, aö ef við ætl-
um okkur ekki að dragast aftur úr
á sviði viðskipta- og fjárhags-
sköpunar, þjóðinni til ómetanlegs
tjóns, veröum við að haga athöfn-
um okkar á viöskipta- og fjár-
málasviðinu á þann veg, að þær
samrýmist alþjóðlegum leikregl-
um.
Framhald á 5. siðu.
útstreymi úr Seðlabankanum, er
einn frumþáttur þeirrar peninga-
þenslu og verðbólgu, sem ein-
kennt hefur timabilið. Þessa þró-
un veröur tafarlaust að stöðva og
snúa við. Hlutur Vestmannaeyja-
deildar sjóðsins af 2% viðlaga-
gjaldi I 10 mánuði er áætlaður
1.100 millj. kr. og er sú fjárhæð
talin duga til að koma fjármálum
Viðlagasjóðs á réttan kjöl. Skuld
sjóðsins hjá Seðlabankanum i
árslok 1975 verður þá um 55%
lægri en að óbreyttum tekjustofn-
um, eöa 740 millj. kr. I stað 1.600
millj. kr. óinnheimtar eru þá um
220 millj. kr. af tekjum sjóðsins af
álögðu viðlagagjaldi, sem berast
honum á fyrstu tveimur mánuð-
nm ársins 1976.
1 upphafi árs 1976 eru eignir
Vestmannaeyjadeildarsjóðsins
taldar 2.125 millj. kr. að meðtöld-
um 220 millj. kr. óinnheimtum
tekjum af viðlagagjaldi. Eftir-
stöövar af ógreiddum skuld-
bindingum eru þá taldar 555 millj.
kr„ en hætt er við, að sú upphæð
geti hækkað verulega vegna óút-
kljáðra bótakrafa, sem m.a. er
fjallað um fyrir dómstólunum.
Hafa verður hugfast, að ógreidd-
ar skuldbindingar i lok þessa árs
eru fyrst og fremst bætur til Vest-
mannaeyjakaupstaðar og verður
greiðslum að mestu eða öllu lokið
á árinu 1976. Á hinn bóginn er
stærsti eignaliðurinn skuldabréf
vegna sölu innfluttra húsa og fæst
andvirði þeirra ekki greitt nema
á löngu árabili og slðustu greiðsl-
ur af skuldabréfunum verða ekki
inntar af hendi fyrr en eftir 25 ár.
Annar stærsti liðurinn er skulda-
bréfalán til sveitarfélaga, en þau
eru almennt til fimm ára. Af
þessu má ráða, að beinn saman-
burður á eftirstöðvum eigna og
skulda gefur ranga mynd af fjár-
hagsstöðu sjóðsins. Ljóst er hins
vegar, að endanlega, þegar skuld
sjóösins hjá Seðlabankanum hef-
ur verið greidd, sem- verður
væntanlega ekki fyrr en á árinu
1978, að skuldlausar eignir sjóðs-
ins einkum i verðbréfum verða
nokkrar. Gætu þær orðið hluti
höfuðstóls varanlegs Viðlaga-
sjóðs.”
Það kom einnig fram i ræðu
forsætisráðherra, að fyrirhugað
er að bæta tjón vegna snjóflóða,
sem orðið hafa annars staðar en i
Neskaupstað. Enn fremur, að
stefnt verði að þvi að samræma
starfsemi Viðlagasjóðs og ann-
arra sjóða, sem gegna hliðstæðu
hlutverki.
EKKI VANTAR
GYLFA Þ.
RÁÐSNILLDINA
Það vakti athygli I umræð-
um um söluskattshækkunina,
hve fulltrúi Alþýðubandalags-
ins, Lúðvik Jósepsson, tók
ólikt ábyrgari afstöðu til
málsins en fulltrúar hinna
minnihlutaflokkanna, Gylfi Þ.
Gislason og Magnús Torfi
Ólafsson. Raunar var ræða
Gylfa þess efnis, að hún átti
litið sem ekkert skylt við það
mál, sem til umræðu var, þ.e.
tekjuöflun fyrir Viðlagasjóð
vegna tjónsins i Neskaupstað
og Vestmannaeyjum.
Til marks um málflutning
Gylfa má nefna það, að eitt
aöalatriði máls hans var að
leggja bæri Búnaðarþing nið-
ur! Mátti
helzt skilja á
þingmann-
inum, að all-
ur vandi
þjóðarbús-
ins leystist,
ef hætt yrði
að greiða
fulltrúum á
Búnaöarþingi laun. Þaö komst
að visu til skila hjá Gylfa, aö
Alþýöuflokkurinn væri and-
vlgur frumvarpinu.
Páll Pétursson (F) og Þór-
arinn Þórarinsson (F) vöktu
athygli á þesum sérstæða
málflutningi Gylfa Þ. Gisla-
sonar. Bauð Páll Gylfa að
koma með sér á Búnaöarþing.
Gæti hann sannfærzt um, að
þar störfuðu menn ekki síður
en alþingismenn, en þó lausir
við hávaða og sýndar-
mennsku, eins og einkenndi
suma þingmenn.
Þórarinn Þórarinsson,
sagöi, að Gylfi Þ. Gislason
hefði flutt óvenjulega ræðu við
óvenjulegar kringumstæður. 1
stað þess að fjalla um þann
vanda, sem steðjar að vegna
náttúruhamfara i Vestmanna-
eyjum og Neskaupstað, leyfði
þingmaðurinn sér að upphefja
almennar eldhúsdagsumræð-
ur, og færi i þvi sambandi 10
ár aftur i timann til að
upphefja sjálfan sig og bera
ásakanir á aðra.
Lúövik Jósepsson sagðist
styöja frumvarpið, þó að hann
teldi, að æskilegra hefði verið
að leita annarra ráða um
fjáröflun.
Hann myndi
freista þess i
þeirri nefnd,
sem fjallaði
um málið,
að ná sam-
komulagi
um aðrar
leiöir, en ef
ekki tækist
samkomulag um það, styddi
hann frumvarpið-Lúðvik taldi,
aö tjónaupphæð sú, sem nefnd
hefði verið, 500 millj. kr„ væri
eflaust of lág.
Magnús Torfi ólafsson
sagði, að Samtök frjálslyndra
og vinstri manna væru mót-
fallin þessu frumvarpi. Leita
ætti annarra ráða um fjáröfl-
un. Nefndi hann i þvi sam-
bandi skyldusparnað á hærri
tekjur.
Tómas
Árnason (F)
sagöi, að það
myndi ekki
koma sér á
óvart, þótt
t j ó n a -
upphæðin
yröi hærri en
500 millj. kr.
Bentihann á, að áætlun starfs-
manna Viðlagasjóðs væri
lausleg. Þá gerði Tómas aö
umræðuefni þá ákvörðun að
sildarverksmiðjan yrði ekki
byggð á sama stað og áöur.
Sagði hann, að það stafaöi af
þvi, að skipulagsyfirvöld á
Neskaupstað og skipulagsyfir-
völd rikisins hefðu talið
óhyggilegt aö reisa verk-
smiðjuna á sama stað.
Verðmæti þau sem lægju I
rústum eldri byggingarinnar
næmu e.t.v. 50-60 millj. kr.
sagöi þingmaðurinn.
Auk Tómasar toku til máls
Eyjólfur K. Jónsson (S) og
Sverrir Hermannsson (S).