Tíminn - 22.06.1975, Blaðsíða 9

Þriöjudagur 24. júni 1975.
TÍMINN
9
r

Útgefandi Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar:
Þórarinn Þórarinsson (ábm.) og Jón Helgason. Ritstjórn-
arfulltrúi: Freysteinn Jóhannsson. Fréttastjóri: Helgi H.
Jónsson. Auglýsingastjóri: Steingrfmur Gfslason. Rit-
stjórnarskrifstofur I Edduhúsinu viö Lindargötu, slmar
Í8300 — 18306. Skrifstofur I Aöalstræti 7, slmi 26500 — af-
greiöslusimi 12323 — auglýsingasimi 19523. Verö I lausa-
sölu kr. 40.00. Áskriftargjald kr. 600.00 á mánuöi.
Blaöaprent h.f.
A
Orkubú Vestfjarða
Fjórðungssamband Vestfirðinga efndi til auka-
þings að Núpi i Dýrafirði fyrir skömmu. Aðalmál
fjórðungsþingsins að þessu sinni var að ræða um
stefnumörkun i orkumálum Vestfjarða. Á þinginu
lagði stjórn sambandsins fram fyrstu hugmynd að
frumvarpi um Orkubú Vestfjarða, og fylgdi fram-
kvæmdastjóri sambandsins, Jóhann Bj. T.
Bjarnason, þvi úr hlaði.
Samkvæmt frumvarpinu verður Orkubú Vest-
fjarða sjálfseignarstofnun með sérskilinn fjárhag,
reikningshald og réttarstöðu. Lagt er til að rikis-
sjóður og þau sveitarfélög á Vestfjörðum, sem eiga
raforkuver, rafstöðvar, fjarhitastöðvar og jarð-
varmaveitur, ásamt tilheyrandi flutnings- og
dreifikerfi, leggi þessar eignir sinar fram endur-
gjaldslaust sem stofnframlag i Orkubú Vestfjarða,
enda yfirtaki það áhvilandi skuldir, sem sannan-
lega hefur verið stofnað til vegna hinna tilteknu
mannvirkja. Orkubúinu er ætlað að sjá öllum ibú-
um Vestfjarða fyrir raf- og vatnsvarmaorku frá
samveitum eða með öðrum hætti. Þá er Orkubúinu
ætlað að hafa forgöngu um að annast nauðsynlegt
rannsóknar- og undirbúningsstarf þar að lútandi.
Frumvarpið gerir ráð fyrir að stjórn orkubúsins
setji gjaldskrá fyrir þjónustu stofnunarinnar, og
skal hún miðuð við það, að jafna aðstöðu þeirra,
sem á Vestfjörðum búa, hvað snertir verðlag á
raforku- eða vatnsvarma til húsahitunar.
Fulltrúa greindi á um einstaka þætti frum-
varpsins, en i heild rikti mikil eining og sam-
staða meðal fundarmanna um orkumálin.
Mikill orkuskortur er nú á Vestfjörðum, og þrátt
fyrir nýja virkjun i Mjólká, sem nú er unnið að,
verður um áframhaldandi rekstur diselstöðva að
ræða. Ekki verður þvi hægt að heimila rafmagns-
notkun til húsahitunar i stórum stil. Upphitunar-
kostnaður með oliu er þrisvar til fjórum sinnum
dýrari á Vestfjörðum heldur en á hitaveitu-
svæðum. Hér er þvi skjótra úrbóta þörf. Virkjun
Suðurfossár er næst i framkvæmdaröð virkjana á
Vestfjörðum, en verður fyrst og fremst til öryggis
fyrir suðursvæðið.
Stórvirkjun, er leyst gæti upphitunarvanda-
málin á Vestfjörðum, tæki sennilega ekki minna
en um átta ár. Þess vegna horfa Vestfirðingar
mjög fast á að fá byggðalinu, sem skilað gæti nægu
rafmagni inn á orkusvæði Vestfjarða eftir þrjú ár,
ef undirbúningur að framkvæmdum þar að lútandi
hefst strax i sumar.
Steingrimur Hermannsson, alþm., mætti á
aukaþinginu og ræddi um hina ýmsu kosti til
lausnar á orkumálum Vestfirðinga, bæði
virkjunar heima fyrir og byggðalinu. Hann sýndi
fram á, að byggðalina úr Hrútafirðinum væri
langsamlegasta skjótasta lausnin á orkumálum
fjórðungsins. Hann vakti jafnframt athygli á þvi,
að með slikri linu mætti tengja saman öll þrjú
orkusvæði Vestfjarða, og leysa þannig samtimis
orkuþörf þeirra allra.
Steingrimur lýsti ánægju sinni með þann
skilning, sem fram kom á þinginu á þessari lausn.
Hann lagði áherzlu á, að mæla þyrfti fyrir byggða
linu i sumar og hraða framkvæmdum þannig, að
hún gæti orðið tilbúin árið 1977.
Steingrimur ræddi um frumvarp það, sem fyrir
þinginu lá, um Orkubú Vestfjarða. Hann fagnaði
almennri samstöðu fulltrúa á þinginu um slika
félagslega lausn. „Samstaða heima fyrir mun
tryggja framgang þessa ágæta máls,” sagði
Steingrimur. Þ.Þ.
ERLENT YFIRLIT
Viðskipti Japans
og Kína aukast
Taka gulu stórþjóðirnar höndum saman?
Bæöi Kissinger og Gromiko hafa vaxandi áhyggjur af samdrætti
Japana og Kinverja.
ÞAÐ gerðist i Moskvu
slðastl. fimmtudag, aö Andrei
A. Gromiko utanrikisráöherra
RUssa kallaöi japanska sendi-
herrann á fund sinn og afhenti
honum orðsendingu, sem birt
var opinberlega næsta dag. t
orösendingunni er lýst þeirrj
von, aö stjórn Japans geri ekki
neitt þaö, sem geti haft
óheppileg áhrif á sambúð Jap-
ans og Sovétrikjanna.
Síöar I orðsendingunni kem-
ur glöggt i ljós, hvert tilefnið
er. Stjórnir Japans og Kina
hafa undanfarið unnið að þvi,
að gera friðar- og vináttusátt-
mála milli rikjanna. Af hálfu
Kínverja hefur verið lagt mik-
ið kapp á að fá það ákvæði inn
I sáttmálann, að bæði rikin
muni standa saman gegn
tilraunum þriðja aðila til að ná
yfirráðum i Asiu. 1 orðsend-
ingunni segir, að Kinverjar
fari ekki dult með, að þessu
ákvæði sé fyrst og fremst
beint gegn Sovétrikjunum þótt
þau séu ekki beinlinis nefnd,
enda beri orðalagið á kln-
verska uppkastinu öll merki
þess, að skeytinu sé beint að
Sovétrikjunum. Þetta sé þátt-
ur I þeirri viðleitni Kinverja
að fá Japan til liðs við sig með
einum eða öðrum hætti til
þess að vinna gegn þeirri
stefnu að draga úr spennu i
alþjóðamálum, en það sé nú
höfuðmarkmið utanrikis-
stefnu Kinverja að viðhalda
spennunni.
Orðsendingunni lýkur með
þvi, að minnt er á, að Leonid I.
Brézjnef hafi lagt mikla
áherzlu á, að bæta sambúð
Japans og Sovétrikjanna.
ÞESSI orðsending stjórnar
Sovétrikjanna er augljóst
merki þess, að valdhafar
Sovétrikjanna hafa orðið
áhyggjur af vaxandi sam-
skiptum Kinverja og Japana.
Þetta er ekki heldur að öllu
leyti ástæðulaust. Verzlunar-
viöskipti milli Kina og Japans
aukast nú óðfluga.Fyrstu þrjá
mánuði þessa árs var út-
flutningur Japans til Kina
meiri en til nokkurs annars
lands, þegar Bandarikin ein
eru undanskilin.
Ýmsir höfðu spáð þvi, að
draga myndi úr útflutningi
Japans til Kina á þessu ári,
þar sem mikill halli hafði ver-
ið á viðskiptum á siðastl. ári
Kinverjum i óhag, og kynnu
Kinverjar þvi að reyna að
draga úr innflutninginum frá
Japan. Svo hefur ekki orðið
heldur hið gagnstæða. Allt
bendir nú til, að viðskipti Jap-
ansog Kina muni halda áfram
að aukaztstórlega, en i kjölfar
þess er líklegt að sambúö
landanna verði betri og nánari
á fleiri sviðum.
Það vekur ekki sizt athygli i
þessu sambandi að oliuút-
flutningur frá Kina til Japans
margfaldaðist á siðastl. ári,
og gert er ráð fyrir að hann
tvöfaldist i ár. Olíuvinnsla
eykst nú óðfluga i Kina og get-
ur vel svo farið að Kina geti i
framtlðinni fullnægt mestu af
þörfum Japana, ef um það
semst. Rússum er þetta
áhyggjuefni,en þeir hafa reynt
að semja við Japani um
sameiginlega nýtingu á hinni
miklu gos- og olíuauðlegð
Austur-Siberiu, en þar er um
svo stórfellt tæknilegt og fjár-
hagslegt verkefni að ræða, að
Rússum einum er það ofvaxið
að sinni. Japanir hafa færzt
undan að sem ja um slikt, enda
myndu Kinverjar lita það
óhýru auga. Japanir hafa hins
vegar nýlega samið við Rússa
um mikil kaup á kolum og
timbri frá Slberíu og munu
þeir hjálpa til við vinnsluna.
Þá hafa nýlega verið gerðir
samningar milli Japans og
Sovétrikjanna um fiskveiði-
réttindi og er þetta samkomu-
lag talið hagstætt Japan.
Rússar vilja bersýnilega á
þennan og annan hátt hafa góð
skipti við Japani en þeir neita
þó hins vegar stöðugt að láta
Japan fá aftur fjórar nyrztu
Kuril-eyjarnar, sem Rússar
hertóku af Japönum i lok sið-
ari heimssty rjaldarinnar.
Þetta getur átt eftir að valda
auknum vanda i sambúð Jap-
ana og Rússa i framtiðinni, og
vafalaust eiga Kinverjar eftir
að notfæra sér þetta óspart.
ÞAÐ ERU fleiri er Rússar,
sem fylgjast með batnandi
sambúð Japans og Kina með
nokkrum áhyggjum. Siðastlið-
ið miðvikudagskvöld hélt
Vináttufélag Japans og
Bandarikjanna mikið sam-
kvæmi i New York, þar sem
Kissinger utanrikisráöherra
hélt aðalræðuna. Hann gat
þess i upphafi, að öll risaveld-
in létu sig öryggi Asiu
miklu varða, en þó alveg
sérstaklega öryggi Norðaust-
ur-Asiu, en þar lægju saman
lönd Kina og Sovétrikjanna.
Japönsku eyjarnar lægju
meðfram meginlandinu á
löngu svæði og á Kyrrahafinu
hefðu Bandarikin mikilla
hagsmuna að gæta. t fram-
haldi af þessu lýsti Kissinger
yfir þvi, að Bandarikin myndu
leggja engu minna kapp á
góða sambúð við Japan en
Vestur-Evrópu, en Bandarikin
gerðu sér þess jafnframt
grein, að Japan væri nauðsyn-
legt að hafa ekki siður góð
skipti við meginland Asiu en
við Ameriku og Vestur-
Evrópu. Þá myndu Bandarik-
in ekki aðeins láta sig mikiu
varða öryggi Japans, heldur
einnig öryggi Suður-Kóreu,
enda hefði öryggi Suður-Kóreu
mikla þýðingu fyrir Japan. Þá
lýsti hann stuðningi Banda-
rikjanna við Bandalag Suð-
austur-Asiu, en i þvi taka nú
þátt Maiaysia, Indónesia,
Singapore, Filippseyjar og
Thailand. Siðast, en ekki sizt
lagöi hann svo áherzlu á náin
tengsli við Astraliu og Nýja-
Sjáland. Að lokum gat hann
svo þess, að Bandarikin vildu
bæta sambúðina við Kina og
Sovétrikin.
Ræða Kissingers bar þess
glöggan vott, að Bandarikja-
menn leggja mikið kapp á að
styrkja tengslin við Japan.
Þaömá þvi segja, að öll helztu
risaveldin þrjú, Bandarikin,
Kina og Sovétrikin, sækist eft-
ir vinfengi Japana.
Aö sjálfsögðu er erfitt að spá
þvi hver framvindan verður i
þessum efnum. En i framtið-
inni gæti það orðið örlagarikt,
ef mjög náin samstaða tækist
milli Japans og Kina. Þá gæti
þess orðið skammt að biða, að
mongólski kynþátturinn ráði
mestu I Asiu, og hyggði jafn-
vel á meiri landvinninga.
Areiðanlega er það ekki sizt
þetta, sem Rússar og Banda-
rikjamenn óttast, þegar þeir
eru að leita eftir vinfengi Jap-
ana. Ekki sizt væri ástæða
fyrir Rússa að óttast það, ef
náin samvinna tekst milli gulu
stórþjóðanna, þvi að báðar
hafa þær vafali'tið augastað á
hinum miklu auðæfum
Siberiu. En margt styður
vissulega að þvi, að þær vinni
saman, nema þá helzt það,að
þær nái ekki samkomulagi um
hvor eigi að hafa forustuna.
Hingað til hefur það helzt
staðið sambúð þeirra i vegi. en
það getur átt eftir að breytazt
eins og fleira. Þ.Þ.