Atuagagdliutit - 21.05.1959, Blaðsíða 13

ukiune aggersune Kavdlunåt kalåt
dlitdlo suleKatigmgnerat KanoK
ingerdlassariaKarsoraiuk?
agdl. Hans Kleist
Af G Nångme realskolime iliniartunik unangmisitsisimavoK, ima
KuleKutalingmik agdlautigingnigtoKarsimavdlune: „ukiune tugdlig-
ssane Kavdlunåt kalåtdlitdlo suleKatigingnigssåt KanoK isumaKar-
figaiuk?"
årKigssuissoKarfik aklssutinik pitsaussunik ardlalingnik tigussa-
KarsimavoK, månilo ilånguneKarput akigssarsissut pingasut agdla-
gait, mardluk sujugdlit.
tamatumane dommeriussut isumåt nåpertordlugo realskolime iU-
niartoK Hans Kleist, pitsaunerpåmik agdlagaKarsimavoK, andenpræ-
miasivdlunilo realskolime iliniartoK Moses Olsen, trediepræmiasi-
vok realskolime iliniartoK Peter Fr. Rosing. kingugdleK tåuna nor-
morume tugdligssame ilånguneKartugssauvoK.
agdlautigissat nuånåjatdlangnartumik takutipåt uvdlumikut Ka-
låtdlit-nunåne suliagssat kalåtdlit inusugtortaisa soKutigivdluarait.
nuname inuit nangmingneK Kinigåi-
nik nålagkersuissulingme nunat inger-
dlatiniarneKarnerénut pingåruteicar-
nerpåt ilåt tåssa suleKatigingneK. Dan-
markime inuit nangmingneic Kinigéi-
nik nålagkersuissulingme inuiait åssi-
gingitsut mardluput tåssalo Kavdlu-
nåt kalåtdlitdlo, tåukulo suleKatigi-
ngigpata ajornartorsiutit angeKissut
imåinaK anigugagssåungitsut pilersug-
ssåuséput, nunåme inuit nangmingneK
Kinigåinik nålagkersuissugdlit atåi-
narnigssåinut inuit nangmingneK nå-
lagkersuinermut suleKatigingnermut-
dlo peKataunigssåt piumassarineKar-
mat. kalåtdlit Kavdlunåtdlo akornåne
suleKatigingneK sule agdlisancigtaria-
KarpoK, tamatumanilo tamavta avdla-
nik utai'KissaKåinarnata akissugsséu-
ssutsimik misigisimaneic pigissariaKar-
parput.
nunavtine piorsainialerugtorfiup na-
låne nålagkersuinerup tungågut kalåt-
dlit Kavdlunåtdlo nunap iluane pissu-
siussutigut nålagkersueriautsimut ing-
mingnut ataKatigingipatdlårunarput
(pingårtumik Kalåtdlit-nunåt erKar-
sautigalugo). tamatumunga patsisau-
titdlugo kalåtdlit Kavdlunåtdlo ing-
mingnut ilisarisimångipatdlårnerat
taisinauvarput; imåingingméme Kav-
dlunåt nunap iluane KinersineKasatit-
dlugo sordlo imaKa landsrådimut ima-
lunit kommunalbestyrelsep ilaussor-
tagssainut kalåtdlinit pissutsinik påsi-
simassakinerussusertik pivdlugo Kini-
gagssångortineK ajortut. Kavdlunåt
nunavtinitut ilaKartarput nunavtine
pissutsinik ilisimassaKardluartunik
soKUtigissaKardluartunigdlo taimalo
nunap igdlOKarfitdlo nålagkersorne-
Karnerånut akulerusinaugaluartumik.
igdloicarfime ilåine Kavdlunårpagssua-
KarpoK. Kinigagssångortiniartutdlo ilå-
tigut Kavdlunåmik atautsimigdlunit
ilavdlutik sivnissugssalerdlutigdlunit
pissalisagaluarunik ajungencajaKaoK.
tåssame nålagkersuinerup tungågut
suleKatigingnerup kalåtdlit Kavdlu-
nåtdlo avdlatigutaoK suleKatigingne-
rat atautsimut KileruserdlugulusoK ig-
dlersugagssarilisangmago.
suleKatigingneK ajungeKissoK amå-
taoK pilersineKarsinauvoK avatånit su-
liartortitat grønlandstillægge tugpat-
dlersautiginago kisiånile sulerusussu-
seK tungavigalugo Kalåtdlit-nunåliar-
talersinaussugpata. Kalåtdlit-nunåme
Danmarkilo atautsimut katititaorérsi-
måput, inuiaitdlo ukiorpagssuarne na-
patitsisigisimassavta ingmikut „præ-
mie" erKarsautiginago ilisaringningne-
ruvdlunile sulerusussuseK umåmiuga-
lugo maungnartalisagaluarunik kalåt-
dlinik suleKatigingningneK månamit
pitsaunerussoK pilersisinåusagaluar-
påt. ajusaKaorme grønlandstillægge
péraluarpat avatånit suliartortitat a-
ngerdlaralisagaluarpata, — suleKati-
gingnigkusungissuseK nauk „inuiagtut
atautsitut" issigissariaKaraluartugut,
— tamånale agdlagautåinarniner-
dlune?
kalåtdlit Kavdlunåtdlo sujunigssame
suleKatigingnigssånut pingåruteKar-
nerpaugunarpoK aningaussarsiornerup
tungågut inutigssarsiornikut suleKati-
gingneK. mana nunavtine inutigssar-
siutit pingårnerssåta Kagfagsaivigi-
niarneKarugtorfia nagdliusimavoK; tå-
ssungåtaordlo peKatigititdlugo kalåt-
dlit Kavdlunåtdlo aningaussarsiorne-
rup inutigssarsiorneruvdlo tungågut
suleKatigingnigssåt tungavilertaria-
Karpoic. suleKatigingigpatame sumik
ardlånik navianautilingmik pissoKara-
tarsinauvoK. erKarsautigeriartigume
Kavdlunåt nangminerssortut maunga
tikerarnerulisagpata taimanikugssa-
mutdlo suleKatigingniarneKångigpat
icanoK pissoKariatårsinaunera. kalåt-
dlit Kavdlunåtdlo tamarmik ingming-
nit avigsårdlutik taimarssuaK piniar-
tut, agssortunerit akerdleringneritdlo.
inuiangnik nunavtinitunik akulerig-
dlutik erKigsisimavdlutigdlo inoKati-
gigtugssaugaluanik avigsårtitsissut,
„inuiaKatigingnigdlo" tusåmanerdlui-
lersitsissut. — suleKatigingneK tamåna
atautsimut pigissaKaKatigingnertigut
peKatigigfeKarnertigutdlo ingerdlåne-
KarsinauvoK. atautsimut pigissaKaKa-
tigingneK taigavko sulivfigssuit, a-
ngatdlatit angnerussut avdlatdlo i-
nungmit atautsimit akileriassårneKar-
sinaungitsut erKarsautigåka. tamåku-
ninga pisårniaråine aperKUtaussugssat
angnerit tåssåusåput-åsit aningaussat.
tamåkulo tungånut uvagut kalåtdlit
sule inupugut, kisiåniliuna ilungersor-
dlune aningaussanik katerssiniarneK
nunavtine amigautauvatdlårtOK. kalåt-
dlit katerssait ikigpatdlåKaut; Kavdlu-
nånut nalerKiutdlugo aningaussat pig-
ssarsiavut atorfigssaKarpiångitsunut
atorKaj åvatdlårpavut. katerssiniarneK
ajornartoKångilaK piumåssuserdle ki-
sime aperKutåusaoK. kalåtdlit kater-
ssaKångipatdlåKaut, tåssa imåipoK:
katerssiniarnigssap tungånut piumå-
ssusikipatdlårsimavugut. — kalåtdlit
piumåssuseKångipatdlårtutut ingmi-
nutdlo nålagkersinåungitsutut issigi-
neKartinåsanerpugut? — någga, tamå-
na Kimåniartigo; piumåssuserdlo nå-
lagkiutdlugo silatussuserdlo atordlugo
ingerdlanialerniarta. kalåtdlit kater-
ssaKardlualerunik inutigssarsiornerup
aningaussarsiorneruvdlo tungågut su-
leKatigingnigssamut Kavdlunånut isu-
maKatigingniuteKåinarsinåuput, isu-
maKarpungalo Kavdlunåt suleKatiseri-
niarneKarunik pinaisernaviångitsut.
iliniartitaunerup tungå åmåtaoK su-
leKatigingnerme suniuteKardluarsi-
naussut ilagåt. nalungilarput kalåtdlit
Kavdlunåt OKausinut angussaKarneru-
sinaunigssaK patsisigalugo KanoK pi-
ssariaKartitsitigissut. ilame suleKati-
gingnigssap tungånut ajoKutaussunut
angnernut ilautitdlugo OKautsitigut
påseKatigérKalårpatdlårtarneK OKauti-
gisinauvarput. oicautsit tungaisigut
uvagut kalåtdlit angussaKarniardluta
ilungersortariaKarpugut, Kavdlunåme
uvagut OKautsivut nangmingneK o-
Kautsimingnit pingåruteKånginerOKi-
ssut ilungersutdlugit iliniarniarnaviå-
ngingmatigik. Nungme realskolerne
atuartut kalåliaråinauvatdlårtinagit
KavdlunårKanik akuvdlugit pinerule-
raluaråine ajungisagaluaKaoK, tåssa
tamarmik kostskolemiuvigtut pineKar-
dlutik; KavdlunåtaoK nunavtinitut Ki-
tornait maunga autdlartineKarsinau-
ssalerdlutik (måne kostskoleminiaråi-
ne grønlandsk pingitsailissutauvoK).
kostskoleminerme grønlandsk pingit-
sailissutaujungnaerdlugo iliniartunut-
dle KavdlunårKat grønlandsk pingit-
sailissutåusagaluarpat artorssarpat-
dlårnigssåt patsisigalugo grønlandsk
franskilo Kinigagssissutigissardlugit.
taima inusugtuarautitdlutik atautsi-
mut katisimåsagaluarunik sujunigssa-
me atautsimut suleKatigigsinaunigssa-
mut iluaKUsivdluarsinaussåsagaluar-
put.
atuartut lærlingitdlo ulcioK atauseK
nunagissamingnik nikitdlutik sordlo
KavdlunåK Kalåtdlit-nunånut kalåler-
dlo pårdlagtuanik' pissalersinaugaluar-
pata agsut iluaKutåusagaluarpoic, tå-
ssame ardlamik inussausiånut sule-
riausiånutdlo påsissutigivdluarsinåu-
sagaluarpåt; pingårtumik kalåtdlinut
OKautsit tungaisigut taimailiorneK
iluaKUtåusagaluarpoK.
sordluko Kavdlunåt nunavtinitut
foreningit suliniarnerisa tungånut ilå-
tigut soKUtigissaKångipatdlårtut. for-
eningit-uko suleKatigingnerup forenin-
git suliaisa avatånikaluanutdlunit su-
niuteKarsinaussut, tåssame soKutigi-
ssat åssigit foreningine pigssarsiarine-
Kartartut foreningitaoK avatåne suli-
niarnerme inuit ingmingnut étåmavi-
giniartarnerine suniuteKarsinaussar-
mata. Kavdlunåt foreningit tungånut
soKutigissaicarnerussariaKarunarput;
ukuinåungitsut nunavtine ukissartut
åmåtaordle sulissartut aussaunerane
nunavtinitartut. aussaunerinåne nu-
navtinikaluaråinilunit suleKatigingneK
pilersineKarsinauvoK. — aussaK feria-
Kartitdlunga unukut arpangnermik
trænertitdlunga sulissartut ardlagdlit
nåpipåka ilåtalo OKarfigånga: „træni-
naritse trænernerse nåmalerpat uva-
gut tåkukumårpugut." — sordlo tai-
måitut erKarsautigigåine OKausinauti-
nagit suleKatigingnermik kingunileråi-
ne pitsauneruput. imaKa sulissartut ti-
merssornerup tungåtigut sungiusai-
ssuvdluarsinaussunik ilaKartaraluar-
put aussaunerane trænernerup ilua-
mik ingerdlåneKarnigssånik ikiusinau-
ssunik. timerssorneK åssersutåinartut
taivara, Kularingilarale sulissartut pe-
Katigigfit åssigingitsut ingerdlåniar-
ukiune amerdlasune inuiait danskit
kalåtdlitdlo akornåne inugtut inune-
rup sulineruvdlo tungaisigut ilisareKa-
tigingneK amigautaujuarsimavoK. ta-
måna inuiait tåuko mardluk inuniar-
nermikut erKarsartautsimikutdlo å-
ssigingissusiånik pissuteKangåtsiarsi-
magunarpoK. ingminutdlo ilisareKati-
gingikåine sup tungåtigut suleKati-
gingnigssaic takuj uminaitsorujugssu-
vok. nunap nålagkersortigissap unga-
sissusiata atåssuteKarniarnermut, pi-
ngårtumik KangaunerussoK, akornu-
tåussusiata pissutsinik ersserKigsumik
ilisimassaKarnigssaK ajornakusortisi-
maKåt. inuiangne tåukunane mar-
dlungne åssigingeréKissune åssiginge-
icissunigdlo kulturilingne OKautsit é-
ssigingitdluinartut atorneKarput. ka-
låtdlitaoK Kéumarsagaunikut atugar-
tussutsikutdlo danskinut inorssardlui-
narput. tamåko tamarmik pissuvdlu-
tik åssigingitsutigut påseKatigigdlune
sulinigssaK agsut ajornakusoruteKar-
tarsimavoK.
ajornaicutit tamåko anigorneKarsi-
nåusagpata kalåtdlitdlo åssigingitsuti-
gut suleKatigisinångusagåine icåumar-
sagaunikut pingårtumigdlo atuagkati-
gut iliniartitaunikut angisumik suliv-
figissariaKartut danskit påsivdluarsi-
mavåt. kalåtdlitdle piniarnermik inu-
tigssarsiuteKarnerata, nunaKarfit mi-
kivdlutigdlo siamasissusisa inuitdlo
nunaKarfingne uningajuissusiata ta-
matumuna suliaK ajornartorsiortitar-
simaKåt; manékutdle inuit eKiteriar-
tornerata tamåna OKilisikiartorunarpå.
ukiut ingerdlaneråne atuarfigtigut su-
jumulcardluarneKarsimavoK ajoKUtau-
ssordle månåkut malungniukiartuinar-
tOK tåssa agdlåt ukiut amerdlångitsut
matuma sujorna tikitdlugo kalåtdlit
OKausinangajavé iliniartitsinerme a-
torneKartuarsimangmata. aitsåt 1950-
ip Kångitsiarnerane realskolemik dan-
skit OKausé atordlugit iliniarfiussumik
neKarnerinut ikiutdluarsinaussunik
ilaKartaraluartut.
kalåtdlit Kavdlunåtdlo akornåne su-
leKatigingnermut akornutaussutut
angnertut taisinauvarput OKautsit pat-
sisauvdlutik ilisareKatigingipatdlår-
neK, suliarme atautsimut suliariniagaK
iluamik ilisareKatigigsimatinane pi-
ssusigssamisulivingnaviångilaK. suju-
nigssame suleKatigingniaråine måna-
ngåK ilisareKatigingneK Kangarnit så-
kortuneroKissoK suleKatigingnermik
KilerusissugssaK pilersitariaKarpoK,
tamånalo OKautigerigkavtut nunagi-
ssamit nikitåunikut, realskolerne aku-
lerigsitauvdluinarnikut foreninginilo
suleKatigingnerme pilersineKarsinau-
voK.
månåkutdlo Danmarkime realskolenut
naligititaussumik pilersitsissoKarpoK.
tåussuma pilersineKarneratigut påsi-
narsivoK danskit OKausé piårneroKi-
ssumik iliniartariaKarsimagaluarivut.
uvdluvtinime kalålerpagssuit angne-
russumik iliniagaicardlutigdlo åssigi-
ngitsutigut KåumaissaKarnerunigssa-
raluamingnut inuiait avdlat OKausinik
KåumaissaKångissusertik ajOKutigiv-
dluinarpåt. kalåtdlit danskit nåmagtu-
mik ilisaralugitdlo suleKatigileriartu-
sagunikik angnerussumik iliniagaKar-
tariaKarput. angnerussumigdle ilinia-
gaKåsagåine pissariaKardluinartut tå-
ssa inuiait avdlat OKausé, tamåkuni-
ngalo iliniagaicarnigssamut uvavtinut
kalåtdlinut matuersautaussut tåssa
danskit OKausé. agdlåt måne realsko-
lerne iliniartut nauk inusugtoKaterpag-
ssuarmingnit Kinigauvdlutik iliniartu-
ngorsimassut akornåne danskit OKau-
sinik ilisimassaKarnermik amigaute-
KarneK amerdlanerussut angnerussu-
mik angussaicarsinaunigssaraluånut
akornutauvdluinartarpoK pissutaussu-
nutdlo pingårnernut ilaussardlune tai-
ma utorKautigilerérdlutik inertarnerå-
nut. amerdlanerpåme 19—20-nik Kå-
ngerdlugitdlunit ukioKalerdlutik aitsåt
inertarput tåssa Danmarkime gymna-
siane inertartut naligalugit utorKau-
neruvdlutigdlunit. taima utoncautiga-
lune inertarneK OKautsinigdlo amigau-
teKarneK pissutéuputaoK kalåtdlit uv-
dlumikut atuarfingne angnerussune
atuartut ikissusiånut. agssagssorissa-
nik éssigissåinigdlo iliniagaKalertinane
realskolerne soraerumérsimanigssaK
pingårtuvoK piumassarineKalisavdlu-
nilo. pissutsit atortussut najorKUtara-
lugit taimatut atorfiningnianut lær-
lingiuvfigssat, ukiut sisamåuput. tamå-
ko pissutigalugit realskolerne inertar-
neK kingusigpatdlåKaoK sujusingneru-
lertariaKardlunilo. taimåitumik suju-
(Kup. 19-me nangisaoK).
Realskoleelev Hans Kleist.
ukiune aggersune Kavdlunåt
kalåtdlitdlo suleKatigmgnerat
KanoK ingerdlassariaKarsoraiuk?
agdl. Moses Olsen
13