Atuagagdliutit - 10.05.1972, Page 8

taimatut Kalåtdlit-nunåt
silarssuarmut sarKumiupåt
Kalatdlit-nunat pivdlugo OKalugtualiat agdlangnenarungnai-
migunarput, Hans Egedep nagdliutorsiutigineKarfiane ukiu-
me — kisiåne ama kulturip uninaratdlarneratut issigineKar-
sinauvoK
Rasmus Bjørgmosemit
kakutigortungilak sukaussat basaltiussut Kalåtdlit-nunåne takunigssait,
kakutigorpordle taima kussanartigissunik „sanaussut11 takunigssåt ter-
tiarip nalåne Tunume pingorsimassut. (tigussaK „Greenland — past and
present“imit).
„danskit nålagauvfiat ajornavig-
sumik ingminut suliagssisimavoK,
tåssa atugkatigut åssigigsitsiniar-
dlune Kalåtdlit-nunåt Danmarki-
misutdle pigigsårfiussungortinia-
ramiuk. ukiumut aningaussat 600
millioner kroner Kalåtdlit-nunå-
nut pumperneKartarput, taimåg-
dlåtdle ilåinai ineriartortitsiner-
me iluaKutåuput. agdlagfeKarfig-
tigut ingerdlatsinerup aningau-
ssarpagssuit nungutarpai — dan-
skit 600-ussut akilerdluagaoKissu-
nik sulivfenarput pigssarigsårni-
kutdlo pissartaulersimavdlutik —
aningaussatdle imaira amerdla-
nerssait inungnut iluaKusersuti-
nut tamåkissumik imalunit ang-
nertunginerussutigut atorneKar-
dlutik ilåtigut inigissanut akiliu-
tinut ikiutigssanut, inussutigssar-
siutit ingmingnut akilersinåungi-
kaluit ingerdlatlnarneKarniarnerit
taplssutitut il. il.“ ... „eskimut ag-
sut ajornartorsiorneruput, sivikit-
sok erKarsautigalugo, moderniu-
ssumik inuniarfeKarniamermut
nalerKutungorsarniarnermingne
issigtorssuarme nunaKarnialera-
mik ajornartorsiornermingnit
angnerussumik".
issuagkane tåukunane Skånime
avisimit uvdlormut santumersar-
tume Sydsvenska Dagbladet-imit
tigussane agdlagsimavoK Arne
Schmitz taimatut. agdlauserissaK
KuleKutaKarpoK „nunat avang-
nardlit kinguarsimassuterujug-
ssuat nuna“ Kalåtdlit-nunåtdlo
takutitdlugo svenskit TV-åne fil-
miliamik sananeKarsimassoK Lars
Åbymit „Polareskimut", atuagkia-
nilo mardlungne: „Leve på Grøn-
land" (Kalåtdlit-nunåne inuneK",
åma Bertil Wedin: „Kalåtdlit-
nunåt ukiune tusintilingne" (Tu-
sind år på Grønland), tamatuma
saniatigut issuaineKarsimavoK
„Danmarks natur“-ip (atuagag-
ssiaK) atuagartaisa 10-ånut Kø-
benhavnime Politikenip naKiteri-
sitsivianérsumut Kalåtdlit-nunåt
Savalingmiutdlo pivdlugit agdlau-
serissamut. navsuisaungale atuag-
kiat svenskisortut atuarsimångi-
kivka, kisiånile soKutiginartutipa-
ra misigssusavdlugo KanoK Ka-
låtdlit-nunåt silarssuarme avdla-
nit takutiniameKartoK — Kanor-
dlo nivtarsåussineK itunersoK
danskit kalåtdlitdlo tungånit niv-
tarsåussinerup KanoK itunigsså-
nik kigsauteKarnermut nalerKUt-
dlugo. tamatigume tåuko mardluk
isumait åssigigtuåinångingmat.
Kalatdlit-nunat pugutamut
sølvimut ilivdlugo
ukioK KångiutOK malungnaute-
KarpiarsimavoK avåmut Kalåtdlit-
nunåta nivtarsåuneranik. ilåtigut
pissortanipajårtumik atuagkiåkut
kussananissukut tulugtortukut:
„Greenland — past and present"
(Grønland — Kanga månalo), inui-
nait naKiterisitsiniarnerisigut pi-
galuartitdlugo, atuagaK inerne-
Karsimangmat teknikikut ani-
ngaussatigutdlo inuinarnit nåla-
gauvfiuvdlo sulivfeKarfiutainit
ikiorsinikut, sorunalume sujug-
dlerpåmik Kalåtdlit-nunåta mi-
nistereKarfianit.
— atuagarujugssuångorsimavoK
370-inik Kupernilik åssiliartar-
pagssualik, tåuko ilarpagssue Ka-
lipauteKardlutik. atuagkiaK Ka-
låtdlit-nunåt pivdlugo takutitsi-
nermik iluarinartumik suliaK pi-
ngårtumigdlo pingortitarssuaK
alianaeKissoK takutisimavdlugo
Kularnångitsumik silarssuarme
tamane tamåne takornariaruma-
tut ardlaKaKissut pileritsagtisav-
dlugit takornariatut aggernigsså-
nut.
atuagkiap tunuleKutai, atuag-
kiaK sarKumersitausimavoK Kø-
benhavnime Edvard Henriksenip
naniterisitsissarfianit komitimit,
OKautigineKarpordlo, danskit
Lions Clubé, ukiune kingugdleme
Kalåtdlit-nunåne sulinigssamut
soKUtigingnilersimassut, sordlo
måkunatigut ikiuniardlutik, ikior-
tarialingnut, inugtut nåkigtarner-
tigut Kåumarsainiarnikutdlo suli-
niarnernut, taimatut suliaKarner-
mingne påsiniartariaKarsimagait
kalåtdlit ajornartorsiutait angner-
tunerussumik ilisimassaKarfigi-
nialerdlugit. tamåna ajornarsimå-
ngilaK atuarnertigut atuagagssia-
ne, avisine ilisimatusautinilo atu-
agkiane agdlagsimassutigut.
påsissutigssatdle tamåko dan-
skisuinaK agdlagsimassarput, mi-
sigssuineruvdlo takutipå, 1953-
imile inatsisit tungaviussut av-
dlångormatale, Kalåtdlit-nunåta
nålagauvfingmut atanera avdlå-
nguteKartitaungmat, naxitanik
tamåkissunik sarKiimersoKarsi-
mångitsoK, taimailivdlune ilua-
mik ilisimassagssanik Kalåtdlit-
nunånut tungassunik tamåkissu-
mik pexarsimanane.
taimåinerpame atuagkiame tå-
ssane? — Kanga, akilerårutine
inatsisit ajornartingikatdlarmå-
ssuk taimåitunik peKarnigssaK,
Europame akimasukulåt, sordlo
tuluit akimassut, kivfai aggertar-
put sølviussunik pugutaussanik
tigumiardlutik, tåssane atine su-
mivfinilo akimassup agdlagsima-
ssardlugit tåssungalo ilisimassar-
dlugit. taimatut måne Kalåtdlit-
nunåt silarssuarmut avativtinitu-
mut nivtarsåuneKarpoK (udenrigs-
ministeria ambassaditdlo suleKa-
tigalugit atuagaK avguåuneKarsi-
mavoK nunat avdlat universiteti-
nut, bibliotekinut, iliniarfingnut
angnerussunut il. il.) pugutaussa-
nut sølvinut ilisimassardlutik.
aterdlume agdlagdlugo pugu-
taussamut sølviussumut iligåine
ajortitsiniutinik agdlagsimasso-
KarneK ajorpoK — åmalo taimai-'
liorneK erKumisagaluarpoK, uva-
nga ima agdlagkaluaruma sordlo
— „Rasmus Bjørgmose — encar-
tussausimassoK akilinertalingmik
sujorasårneKardlune sporvogn så-
miatungågut uiardlugo bilersima-
game hovedvej 10-kut Flensborg-
ime ...“
taimåipoK atuagkame tåssane.
atuagaK kussanartoK, påsissutig-
ssanik piviussunik imalik sapi-
ngisamingnigdlo erKortunik ka-
låtdlit pissusé erKartomiarsimav-
dlugit. agssortueriautaussunik ag-
dlagkusugkaluarsinaussut atuag-
kame taimåitume inigssaKartitéu-
ngitdlat, tamånalume påsinarpoK.
nunat avdlamiut taima ajomar-
torsiuteKarnivut tåuna atuéinar-
dlugo påsissaKarfiginaviångilåt.
sume inungorsimaneK najor-
Kutaralugo akilersugauneK
Kanormita?
tamåko tamaisa agdlagpåka tunu-
leKutaussut erKortut titartorniar-
dlugit kalåtdlit inoKatigit akornå-
ne ajornartorsiutit atuagkame er-
KartorneKartut pivdlugit. taima-
nikut fuldmægtigiussoK folke-
tingimutdlo ilaussortaK måna Ka-
låtdlit-nunånut ministeriussoK,
cand. jur. Knud Hertling OKause-
Katigit ikigtunguit atordlugit nav-
suiaivoK, G 60-ip suliåta inerne-
rane 1964-ime akuerissariaKarsi-
massoK, akigssarsiatigut åssigl-
ngisitsineK ingerdlaterKigtaria-
Karmat. taimåikaluartordle ing-
mikualugtutigut politikikut aula-
jangersimanerup taimåitup tunu-
leKutai erKartusavdlugit ajornar-
nerarpai naitsumik. uparuarpåle,
ajornartorsiuterpagssuit, Kånger-
niardlugit sulineK, tåssaussut su-
livfigssuartigut pilersitsiniarner-
me ajornartorsiutit, isumaKarpor-
dlo tamåko KångerneKarumårtut.
uparuarpå ukiune 20—30 kingug-
dlerne danskit kalåtdlitdlo akor-
nåne pissutsit åssigingnerulersi-
LYS
FAXE-
mitOKgrpOK...
m
- suniuteKartunik inuit amerdlaneruleriartuinartut
imigaringmåssuk. tåuna sunauva? akia? mamå-
ssusia? pissutaunerpa imiatutdle pitsaussutut ma-
martiginera? - isertortariaKångilarme tunissagut
amerdliartuinartut - tusartuartarpagutdlo avdlat
tamaisa misiligtarsimagaluardlugit LYS FAXE-mut
uterkiajuartut.
OKalugtusinauvisigut suna pissutaussoK?
okauserpålunguit atordlugit navsuiåutigut, s6k
ivdlit LYS FAXE piumanerigit. taimailiorningnut
kujåssutitut erkuisinautisavavtigit ukiup ilivitsup
ingerdlanerane atugagssangnik (= karsit 24). nav-
suiautine tamane makineKåsåput erkugagssat 25
karsit 24-ikutårtut.
piårnerpåmik agdlagfigisigut, Postbox 13, 4640
Fakse, agdlagkap pualo nalunaekutseruk »LYS
FAXE«.
puiaussane imerneKartune pingasune
mardluk tåssaussarput LYS FAXE
sujornatigut misiligdlugo LYS FAXE imersimångi-
kugko måna taimailiorit, mamaringnitutdlo tamai-
sa ilumdrneråsavatit. LYS FAXE ingmikununa pi-
tsaokutekartok. imeruk LYS FAXE - imeruk nig-
dlertOtitdlugo. kilanårpugut tusarfiginigssangnut.
HVIDTØL
taimatut åma Kalåtdlit-nunåt nivtarsåuneKars'inauvoK. kalåtdlip kiavdluntt
umingmak Willi Kangerdlugssuarmukartitdlune nåpitak Kalåtdlit-nunånut
tåssanilo inunermut ilisarnautauvdluångitsutut taisinauvå — kisiåne tu-
ristit sokutiginaviångilåt tusaraluaruniko aitsåt Kitånut umingmak erKu-
nekartoK 1962-ime. månalo tåssa tamånlput, månalo umassup erkumitsup
tåussuma Kangerdlugssuarmut pTnardlune takunekaratarsinaunera imaka
turistitut aggerumalersitseratarsinauvok (tigussak „Greenland — past
and present — Kalåtdlit-nunåt kanga månalo).
8