Atuagagdliutit - 02.09.1999, Blaðsíða 14

14 • TORSDAG 2. SEPTEMBER 1999
ATU AG AG DLI UTIT
ANAANA N ALLI N N AR ALUAQ AAT1T
KISIANNIERNERTAARPUNGA
Uersarneq kanngunarallarmat
Kingullermik sisamanngor-
mat Elisa Maqé-mik oqalut-
tuartitsinermi Knud Rasmus-
sen-ip filmiliaaliaanut »På-
lop nuliarsarnera«-nut a-
ngummi suleqataanera ki-
ngulliullugu oqaluttuaraa.
Kårale Andreassen ajoqitut
atorfimminit sulinngiffeqar-
poq, filmiliomerlu aallullu-
gu. Isiginnaartitsisut oqaasis-
sai allappai, immiussinermi-
lu ilitsersuisuulluni.
- Uanga nammineq filmi-
liortut inaanni sulisunut iki-
ortaasarpunga, Elisa Maqé
oqaluttuarpoq. - Eqqaamava-
ra tyskeq assiliisoq ikiortaalu
juutiusoq assut akerleriittar-
tut. Assortuuttarnerat kingor-
na eqqarsaatigigaangakku
assiliisoq nazist-iusoralugu
pasisarpara.
- Tassami assorujussuaq
assortuuttarput.
Nualluk
- Taamani Tasiilami naju-
gallit peqqissorssuupput, ki-
sianni umiarsuaqaréersima-
tillugu nualluut ilaatigut atu-
gaalersarpoq. Taamaalilluni
1930-ikkut aallartinneranni
nualluk tuniluummat inup-
passuit toqqutigaat. Taama-
nikkut Otto Rosing suli Ta-
siilami palasiuvoq.
- Ataataga aamma nual-
lummik toqquteqarpoq. Nap-
parsimalinnginnermini »På-
lop nuliarsarnera« naammas-
seqqaarpaa.
- Taamatuttaaq eqqaama-
vara Knud Rasmussen-ip
ataatama Danmark-iliaqataa-
nissaa piumasarilluinnarma-
gu. Knud Rasmussen nam-
mineq napparsimasorujus-
suuvoq, ataatamalu oqalut-
tuuppaanga Knud Rasmus-
sen-ip qaniginerpaasai kisi-
mik umiarsuaq København-
imut tikimmat aterfioqqusaa-
simasut.
- Nuliata saniatigut ataata-
ga kisimi Knud Rasmussen-
ip uninngavianut pulaarsin-
naatitaavoq.
Arnaa aamma
napparsimasoq
Elisa Andreassen inuusuttun-
nguaq assut atugarliorsima-
voq angajoqqaani marluullu-
tik nualluummik nappaate-
qarlutik Øresundshospital-
imi uninngammata. Ilisarisi-
masamini Hellerup-imi naju-
gaqarpoq, ullullu tamaasa
napparsimmavimmut pisuin-
naq pulaartarluni.
Alianarluinnarporlu angu-
taa februar 1934-mi nap-
paamminik toqquteqarmat.
Qujarnartumilli arnaa ajo-
runnaarpoq.
Inuusunnerup ullui isumakulumartoqanngitsut nalaanni København-imi Amagerimi
assilisaq. Elisap sarliarpaa aamma maanna toqoreersoq Dana Lynge. Taamani Elisa
ilaqutariinni Rosenkrantz-ikkunni kiffaasoq.
Fra de sorgløse ungdomsår. Elisa har sin veninde, nu afdøde, Dana Lynge på skødet.
Dengang var Elisa i huset hos familien Rosenkrantz.
Angutaa illerfimmi
Ilaqulariit Tasiilamiit aallan-
nginnerminni Elisap Dan-
mark-imi ilinniagaqarluni
nuukkallarnissaa aalajangi-
ussimagaluarpaat.
Kisianni angummi toqune-
rata kingorna Elisap arnami
kisimi Kuummiunut anger-
lamissaa saperpaa.
- Ataataga Tasiilami ilisaa-
sussaavoq, aasakkullu »Ger-
trud Rask«-imut ilaalluta
angerlarpugut. Umiarsuaq
Ittoqqortoormiinut inunnit
arlalinnit Tasiilameersunit
1925-imi tunngavilerneqarsi-
masumut ingerlaqqaarpoq.
Anaanama ilaqutai arlalissuit
tunngaviliisunut ilaapput.
- Ittoqqortoormiinut tiki-
lersugut qajaq puisimik kalit-
toq avalappoq, Ilaquttatta i-
laata tikilluaqquniarluta pui-
simik pajukkaatigut, Elisa
eqqaamaniarpoq. Atlantikor-
lu ikaarlugu angalanerminni
arnami merianngunerujussua
aamma puigorsinnaanngilaa.
Nammineq umiarmiuvallaar-
simannilaq, ullut arlaqan-
ngitsut qaangiutiinnartut me-
rianngujunnaarami.
Nammineq illutaartoq
- København-imut aallan-
nginnitsinni ataataga illulior-
poq, taamaalilluta oqaluffiup
initaa ilorleq qimallugu.
- Illumut tassunga anaana-
galu iserterpugut. Ataataga
atorfiliummat anaanaga ani-
ngaasanik pisartagaqarpoq,
taamaattumik aamarsuarsi-
nissatsinnut akissaqarpugut,
ukiorli tamaat qisussaqaru-
malluta issortartarpugut.
- Ilaquttatsinnit ikiomeqar-
luta issorilluinnartumut qe-
qertanngualiartarpugut. Tas-
sani issortaat sivisuumik iku-
masarput kiassaalluartarlu-
tillu. Ukiussamut toqqorne-
qannginnerminni panerser-
neqaqqaartarput
llinnialersoq
Ukiuni marlunni arni
Kuummiuneeqatigereerlugu
Elisa Tasiilamut nuuppoq,
napparsimmavimmilu suli-
lerluni. Taamalu Danmark-
iliarluni.
Napparsimasunik paarsisut
ilinniarfianni qaammatini
tallimani atuannginnermini
Elisa ilaqutariinni kiffaavoq.
Tamatuma kingorna meeqqat
napparsimmavianni sulivoq,
kingusinnerusukkullu Rigs-
hospital-ip emisarfiani sulil-
luni.
- Imigassaq soqutiginngi-
saannarsimavara, inuusut-
tuuninnili assut qiterituujul-
lunga. Ikinngutikka ilagalu-
git imerniartarfiliartarpugut
qitigiarluta, aallakoorniar-
nata.
Naartulerpoq
Rigshospital-ip emisarfiani
Elisa nuannarineqartorujus-
suuvoq iluatigisaallunilu, su-
liaminik aallussilluartarmat.
Naartulermat qullersaasa
meerartaassaa børnehjemi-
mul inisseqqulgaluarpaat,
taamaalilluni ilinniarnini
naammassisinnaassammagu.
- Tamanna tusarusunngil-
luinnarpara. Qitorninissara
qilanaarisorujussuuara. Mee-
ratuaallunga alliartorpunga,
taamaattumik meeqqama al-
lamut tunniunnissaa kissaati-
ginngilluinnarpara.
- 13. april 1939-mi Kårale
ELISA MAQÉ
København-imi ernertaaraa-
ra.
Elisap inuunerani pilluar-
narnerpaat ilaat.
- Ulloq taanna qilak aat-
saat taama tungujortigaaq.
- Taamanikkut katissima-
nani qitornineq kanngunarto-
rujussuartut isigineqartar-
poq. Taamaattumik anaanaga
upperluartuusoq nalligaara.
Telegrammerfigaara ima al-
lassimasumik: »Anaana, nal-
linnaraluaqaalit, kisianni er-
nertaarpunga«.
Ajoqi tuppallersaasoq
- Kingorna tusarpara ajo-
qip Henrik Abelsen-ip taa-
manikkut Kuummiuniittup
anaanaga tuppallersarsima-
gaa, oqarluni inupalaanngor-
simanngitsunga, telegramimi
anaanaga nalligalugu allassi-
magama.
Elisap meeraanerata nalaa-
ni atoqatigiittarneq eqqartor-
neqanngisaannarpoq. Oqalo-
Inuiaat pissusiinik immikkut ilinniarsimasoq Catherine Enel Elisa Maqé-lu arlaleriarlutik
suleqatigiittarput assul lu ikinngutigiilersimallutik.
Antropolog CatherineEnel og Elisa Maqé har igennem årene haft et tæt samarbejde der har
udviklet sig til et nært venskab.
NAMMINEQ PIGISAQ / PRIVATFOTO