Fréttablaðið - 24.06.2005, Blaðsíða 24

„Hver var rændur?“ spurði ég sjálf-
an mig þegar ég las DV í gær. Þar
var haft eftir Guðmundi Árna Stef-
ánssyni, fyrrverandi bæjarstjóra í
Hafnarfirði, þingmanni Samfylk-
ingarinnar og tilvonandi sendi-
herra, að tilraunir einhverra manna
til að ná yfirráðum yfir Sparisjóði
Hafnarfjarðar væru „ekki minna en
rán um hábjartan dag“.
Voru það hluthafar sparisjóðs-
ins, sem kallast stofnfjáreigend-
ur, sem voru rændir? Nei, sam-
kvæmt fréttinni voru þeim boðnir
tugir milljóna króna fyrir stofn-
bréf sín sem þeir fengu eftir að
hafa lagt um tvö hundruð þúsund
krónur í rekstur sparisjóðsins.
Ágætis hagnaður ef rétt reynist
og alls ekkert rán.
Var það kannski starfsfólk
sparisjóðsins sem var rænt?
Varla. Ekki var hlutur þeirra tek-
inn ófrjálsri hendi ef einhver var.
Þeir voru því ekki rændir frekar
en starfsfólk Eimskips þegar
Avion Group keypti það fyrirtæki
af Burðarási á dögunum.
Nú, en hvað með íbúa Hafnar-
fjarðar? Voru þeir rændir ? Ekki
fær það staðist þegar betur er að
gáð. Sparisjóður Hafnarfjarðar er
ekki í eigu bæjarbúa og varla er
hægt að stela frá þeim einhverju
sem ekki er í þeirra eigu. Einstak-
lingar eignast ekkert sjálfkrafa í
fyrirtækjum sem þeir eiga í við-
skiptum við.
En hvað með Guðmund Árna
sjálfan eða Lúðvík Geirsson, bæj-
arstjóra, sem lýstu áhyggjum sín-
um yfir þessu meinta tilboði til
stofnfjáreigenda? Enn og aftur er
svarið nei. Þeir verða ekki fátæk-
ari gangi þetta eftir. Enginn ofan-
greindra aðila verður í raun fá-
tækari nái einhverjir aðrir yfir-
ráðum í Sparisjóði Hafnarfjarðar
en eru þar fyrir.
Málið er nefnilega sáraeinfalt.
Þegar menn eiga frjáls viðskipti
tapar enginn. Í þessu tilviki er
verið að tala um stofnfé í spari-
sjóði. Ljóst er að þótt einn selji
sitt stofnfé fyrir uppsett verð tap-
ar enginn annar. Ekki frekar en
fólk fólk tapar þegar það kaupir
sér pylsu og kók – þótt þau við-
skipti séu augljóslega smærri í
sniðum.
Lúðvík Geirsson segist ekki sjá
hvernig hægt sé að fara með
Sparisjóð Hafnarfjarðar eins og
hverja aðra söluvöru á markaði.
Af hverju ekki? Hvaða önnur lög-
mál gilda um sparisjóði en önnur
fyrirtæki? Sparisjóðurinn er ekki
stjórnsýslustofnun. Þetta er fjár-
málafyrirtæki á markaði sem þarf
að keppa um viðskiptavini og selja
þeim eftirsóknarverða þjónustu.
Þegar þessum sjónarmiðum er
haldið fram setja menn upp hatt
lýðskrumarans og ítreka það sem
kallað er samfélagsleg ábyrgð
sparisjóðanna. Þeir séu „eign
allra bæjarbúa“.
Í því sambandi er rétt að minna
hina sömu á að þeir komu í veg
fyrir að Sparisjóði Reykjavíkur
og nágrennis væri breytt í hluta-
félag. Um leið komu þeir í veg
fyrir að stofnaður yrði sex millj-
arða króna sjóður sem átti að út-
hluta peningum árlega í menn-
ingu og listir, íþróttir, forvarnir
og önnur „samfélagsleg verkefni“
á sínu starfssvæði. Það var ekki
um neinar smáupphæðir að ræða.
Talað var um að sjóðurinn hefði
getað úthlutað um 300 milljónum
króna árlega til þessara verkefna.
Hefðu stjórnendur sparisjóðsins
ekki sýnt mikla „samfélagslega
ábyrgð“ með því?
Rekstrarform sparisjóðanna er
úrelt. Þeir sem vilja ekki horfast í
augu við það vinna sparisjóðunum
í landinu meira ógagn en gagn. Ég
get tekið undir með þeim sem
segja að sparisjóðirnir séu mikil-
vægir í flóru fjármálafyrirtækja
á landinu. En samkeppnin á milli
fjármálafyrirtækja er hörð. Sí-
fellt verður þjónustan betri og
fjölbreyttari, eins og ný íbúðalán
er dæmi um, og erfiðara fyrir
sparisjóðina að keppa við sam-
bærileg fyrirtæki. Hagræðing
innan sparisjóðakerfisins er tor-
sótt, möguleikar til vaxtar tak-
markaðir og sameining virðist
vera þyrnir í augum margra. Af
þessu hafa eftirlitsstofnanir
áhyggjur.
Væri ekki nær fyrir Guðmund
Árna og Lúðvík Geirsson að fagna
því að einhverjir skuli hafa áhuga
á að ná yfirráðum í Sparisjóði
Hafnarfjarðar – hverjir svo sem
þeir eru? Skiptir einhverju máli
hver á sparisjóðina? Ef hinir
sömu kysu að breyta sparisjóðn-
um í hlutafélag yrði til gríðarstór
sjóður, Hafnarfjarðarsjóðurinn,
sem gæti úthlutað háum fjárhæð-
um til verkefna í heimabyggð sem
stjórnendur hans teldu mikilvæg?
Eftir að hafa íhugað þetta er
bara eitt svar rökrétt: „Það var
enginn rændur, Guðmundur
Árni“. ■
Umhverfisvakningin sem átt hefur sér stað víða um löndtekur á sig margs konar myndir. Það er ekki bara að fólksé að mótmæla stórframkvæmdum víða, heldur hefur
orðið mikil vakning varðandi verðmætamat, mengun og betri
nýtingu náttúruauðlinda. Nú er farið að nýta margs konar
úrgang og sorp til ýmissa hluta, starfsmenn Sorpu á höfuðborg-
arsvæðinu eru iðnir við að venja fólk á að flokka margs konar
úrgang sem til fellur í daglegu lífi og að blanda ekki saman ólík-
um efnum í sorpgámana. Allt er þetta af hinu góða og augu
margra opnast fyrir því að nýta hlutina á annan hátt en áður, og
vinna verðmæti úr því sem til fellur. Það tekur töluverðan tíma
að kenna fólki og opna augu þess fyrir ýmsu varðandi sorphirðu
og förgun ýmiss konar úrgangs, en svo virðist sem töluvert hafi
áunnist í þeim efnum.
Nýjustu hugmyndirnar á þessum vettvangi varða sjálfbær
samfélög svokölluð. Þá er átt við það að nýta orkulindir og
annað á staðnum og hafa sem minnst aðflutt. Það verður þó
aldrei hægt að hafa fullkomið sjálfbært samfélag, því nútíma-
maðurinn vill að sjálfsögðu njóta nútímatækni og þæginda, og
getur vart verið án ýmissa hluta sem tilheyra nútímasamfélagi.
Það er hins vegar hægt að nýta sér þessa hluti á ýmsan hátt og
fara vel með.
Sú hugmynd hefur verið reifuð að í Hrísey á Eyjafirði verði
rekið sjálfbært samfélag. Hrísey er nefnd perla Eyjafjarðar og
þar hafa menn um langan aldur hugað að umhverfi sínu. Norð-
urhluti eyjarinnar hefur um langan aldur verið alfriðaður og
þar hafa verið miklar rjúpnalendur, enda er það ekki óalgeng
sjón að sjá rjúpur á gangstígum og við hús í Hrísey.
Ein meginforsendan fyrir sjálfbæru samfélagi í Hrisey er
jarðhitinn sem er þar í iðrum jarðar og er nú þegar notaður
við húshitun. Það er margt fleira sem mælir með því að gerð
verði tilraun með sjálfbært samfélag í Hrísey, en efst á blaði
er kannski að hér er um að ræða eyju sem er laus við meindýr
ýmiss konar, og að hér er um nokkuð sérstakt samfélag að
ræða.
Nú þegar er allur lífrænn úrgangur endurunninn í Hrísey og
gerð úr honum næringarrík mold.
Fyrir nokkrum árum bárust sífelldar vandræðafréttir úr
Hrísey varðandi atvinnumál, en það er eins og menn þar hafi
farið að hugsa á allt öðrum nótum eftir að ekki var lengur hægt
að treysta á kaupfélagsveldið í eynni. Nú eru gerðar þar athygl-
isverðar tilraunir með kræklingarækt. Nefndar hafa verið háar
tölur í þeim efnum, en þótt aðeins hluti af því yrði að veruleika
er ljóst að um mjög áhugvert mál er að ræða. Það virðist ljóst
að aðstæður til slikrar starfsemi eru hagstæðar við Hrísey, en
svo er eftir að selja afurðirnar og koma þeim á markað.
Stjórnvöld þurfa að veita þessari tilraun til sjálfbærs
samfélags í Hrísey athygli og veita henni nauðsynlegan
stuðning. Þessi tilraun gæti orðið fyrirmynd að öðrum sjálf-
bærum samfélögum og betri nýtingu á ýmsum verðmætum í
samfélaginu. ■
24. júní 2005 FÖSTUDAGUR
SJÓNARMIÐ
KÁRI JÓNASSON
Athyglisverðar tilraunir með breytingar
á samfélaginu í Hrísey.
Sjálfbær perla
í Eyjafir›i
FRÁ DEGI TIL DAGS
Miðasala í Skífunni,
á event.is og í 575-1522
Hver var rændur?
Borgarstjóri á Akureyri
Sjálfstæðismenn í Reykjavík ætla að
velja frambjóðendur sína fyrir borgar-
stjórnarkosningar í prófkjöri í haust.
Misjafnar skoðanir eru á því hvort leið-
togaefnin, sem nefnd
hafa verið í opin-
berri umræðu,
séu svo sterk að
þau geti fellt
meirihluta
Reykjavíkurlistans.
Meðal hugmynda
sem munu hafa
komið fram er að
Kristján Þór Júlíus-
son, bæjar-
stjóri á Akur-
eyri, komi
reykvískum
sjálfstæðismönnum til bjargar og gefi
kost á sér til forystu fyrir flokkinn í próf-
kjörinu í haust.
Stjórnarráðskosningar í Reykjavík
Átökin um skiptingu flokkanna á R-list-
anum halda áfram. Samfylkingin hefur
gefið sterklega í skyn að hún treysti sér
vel til að fara fram á eigin forsendum
og hefur lagt til að haldið verði prófkjör
nánast án trygginga fyrir hina flokkana.
Nokkuð óvænt en frekar viðbúin skila-
boð munu nú hafa borist langt að
ofan til félaganna í Reykjavík um
nauðsyn þess að Samfylkingin tjasli
saman R-listanum. Framtíð flokksins í
Reykjavík sé lítil sem engin ef litið er
til tækifæranna að hirða stjórnarráðið
eftir næstu alþingiskosningar.
Þingsæti í Hafnarfirði
Nú er orðið ljóst að Guðmundur Árni
Stefánsson heldur brott til Svíþjóðar.
Félagar í samfylkingarbænum Hafnar-
firði munu vera farnir að huga að arf-
taka hans á Alþingi. Þeir sem helst eru
nefndir þar eru Lúðvík Geirsson bæjar-
stjóri og Gunnar Svavarsson, forseti
borgarstjórnar. Gunnar mun ekki hafa í
hyggju að taka þátt í próf-
kjöri fyrir næstu bæjar-
stjórnarkosningar heldur
láta Lúðvík eftir bæinn
og sigla sjálfur inn í al-
þingiskosningar, enda
ábyrgð Lúðvíks mikil að
skilja bæinn ekki eftir í
reiðileysi.
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 – prentmiðlar RITSTJÓRI: Kári Jónasson FRÉTTARITSTJÓRAR: Sigurjón M. Egilsson og Sigmundur Ernir Rúnarsson AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Jón Kaldal FULLTRÚI RITSTJÓRA:
Guðmundur Magnússon RITSTJÓRNARFULLTRÚI: Steinunn Stefánsdóttir AUGLÝSINGASTJÓRI: Þórmundur Bergsson RITSTJÓRN OG AUGLÝSINGAR: Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík AÐAL-
SÍMI: 550 5000 SÍMBRÉF Á FRÉTTADEILD: 550 5006 NETFÖNG: ritstjorn@frettabladid.is og auglysingar@frettabladid.is VEFFANG: visir.is UMBROT: 365 – prentmiðlar PRENTVINNSLA:
Ísafoldarprentsmiðja ehf. DREIFING: Pósthúsið ehf. dreifing@posthusid.is Fréttablaðinu er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu, Suðurnesjum og Akureyri. Einnig er hægt að
fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. ISSN 1670-3871
LESTU GREININA Á VISIR.IS
OG SEGÐU SKOÐUN ÞÍNA
Í DAG
SPARISJÓÐUR
HAFNARFJARÐAR
BJÖRGVIN
GUÐMUNDSSON
Væri ekki nær fyrir Gu›mund
Árna og Lú›vík Geirsson a›
fagna flví a› einhverjir skuli
hafa áhuga á a› ná yfirrá›um
í Sparisjó›i Hafnarfjar›ar –
hverjir svo sem fleir eru? Skipt-
ir einhverju máli hver á spari-
sjó›ina? Ef hinir sömu kysu a›
breyta sparisjó›num í hlutafé-
lag yr›i til grí›arstór sjó›ur,
Hafnarfjar›arsjó›urinn, sem
gæti úthluta› háum fjárhæ›-
um til verkefna í heimabygg›...
hjalmar@frettabladid.is