Tíminn - 28.10.1975, Blaðsíða 7

Þriðjudagur 28. október 1975.
TÍMINN
7
Geir Haligrímsson forsætisráðherra og Jón Sigurðsson, forstööumaður Þjóðhagsstofnunar, á tunu-
inum með blaðamönnum í gær. Tímamynd: Róbert.
Hreinni hlutaskipti og
launakerfi, sem stuðlar að
vöruvöndun og góðri
meðferð rekstrarvara, er
brýnasta framfaramál
sjávarútvegsins nú
Geir Hallgrfmsson boðaði
biaðamenn á sinn fund i gær
(Sjá frásögn á forsíðu). Þar var
afhent eftirfarandi frá rfkis-
stjórninni (Liðir 5—8 eru sam-
komuiag það, sem samstarfs-
nefnd sjómanna og fulltrúar
stjórnvalda undirrituöu i fyrri-
nótt):
Forsætisráöherra hefur und-
anfarna daga átt viðræður við
forystumenn hagsmunasam-
taka i sjávarútvegi, yfirnefnd
Verðlagsráðs sjávarútvegsins
og samstarfsnefnd áhafna
þeirra fiskiákipa, sem hættu
róðrum um sinn, um ástæður
róðrastöðvunar og þann vanda,
sem henni fylgdi.
Helztu niðurstöður þessara
viðræðna eru:
1. Fiskverösákvörðunin fyrir
timabilið 1. október til 31.
desember nk. var I alla staði I
samræmi við lögin um Verð-
lagsráð sjávarútvegsins, og var
hún tekin með samhljóða at-
kvæðum fulltrúa seljenda (sjó-
manna og útvegsmanna) og
kaupenda (fiskvinnsluaðila).
Verðákvörðunin er óuppsegjan-
leg að óbreyttum lögum, og
felur þar með i sér lögboðið lág-
marksverð til áramóta.
2. 1 viðræðunum kom skýrt
fram, að allir aðilar i sjávarút-
vegi eru sammála um, að ekki
sé unnt að benda á heppilegri
leið fyrir fiskverðsákvarðanir
en þá tilhögun, sem felst i starf-
semi Verðlagsráðs sjávarút-
vegsins, ekki sizt vegna þess, að
þótt ákvarðanir ráðsins hafi oft
verið umdeildar, hefur starf-
semi þess tryggt starfsfrið i
sjávarútvegi miklu betur en
tókst með fyrri aðferðum.
Rlkisstjórnin telur þvi mikil-
vægt, að samningar, sem takast
á vettvangi Verðlagsráðsins,
séu virtir i hvivetna.
3. Fiskverðsákvörðunin frá 1.
október sl. fól i sér 4,6% meðal-
hækkun á lágmarksverði þeirra
fisktegunda, sem um var fjall-
að. Þessi meðalhækkun er mið-
uð við tegundaskiptingu þess
hluta ársaflans 1974, sem landað
var hérlendis, skv. skýrslum
Fiskifélags Islands, og við áætl-
aða skiptingu i stærðar- og
gæðaflokka.
Sem kunnugt er var tekin upp
ný stærðarflokkun helztu fisk-
tegunda um sl. áramót, sem
m.a. fól I sér, að upp var tekin
þriskipting þorsks og ufsa eftir
stærð og að þvl stefnt að halda i
við verð á smáfiski en hækka
verð á stórfiski. Aætlanir um
stærðarskiptingu voru m.a.
reistar á skýrslum Hafrann-
sóknastofnunar. Niðurstöður
aflaskýrslna Fiskifélags um
stærðarflokkun þorskaflans vet-
urinn 1975 benda til þess, að of-
angreint mat á fiskverðsbreyt-
ingunni 1. október sl. sé fremur
of lágt en of hátt, e.t.v. svo nemi
0,5 til 0,7%. Mat Verðlagsráðs á
fiskverösbreytingum hefur yfir-
leitt verið miðaö við samsetn-
ingu ársafla. Astæöurnar til
þessa eru einkum tvær: í fyrsta
lagi er það meginregla laganna
um Verðlagsráð að ákveða skuli
fiskverð „fyrir eitt ár i senn og
aldrei fyrir skemmri tima en
eitt veiðitimabil.” 1 öðru lagi
eru flestar heimildir, sem ráðið
hefur á að byggja, reistar á árs-
tölum og ársreikningum, t.d.
rekstrarreikningar. Þrátt fyrir
þessa verklagsreglu, er jafnan
til þess litiö, að þegar verð
hinna ýmsu fisktegunda breyt-
ist misjafnlega, koma breyting-
arnar misjafnlega niður eftir
greinum útgerðar og árstiðum.
Þannig var talið sýnt, að miðað
við samsetningu haustaflans
væri fiskverðshækkunin 1. okt.
sl. mun minni en 4,6%, eða 3—3
1/2%, og er þá miðað við teg-
undasamsetningu aflans mán-
uðina október til desember 1974.
Þessi áætlun er þó nokkru óviss-
ari en áætlunin um verðhækkun
ársaflans vegna þess, aö bein
vitneskja um stærðarflokka-
skiptingu haustaflans skv. hinni
nýju flokkun er ekki fyrir hendi.
1 viðræðum við samstarfs-
nefnd áhafna þeirra fiskiskipa,
sem hlé geröu á róðrum um
sinn, kom fram, að hún áliti, að
hækkun á veröi haustaflans
væri mun minni en 3%, eða jafn-
vel væri um beina lækkun að
ræða. Astæðan væri einkum sú,
að áhrif lækkunar verðs á
miðlungi stórum ufsa væri van-
metin i þessari áætlun. Tölur
um aflaverðmæti úr nokkrum
veiðiferðum togskipa haustið
1975 taldi nefndin benda til þess,
að veröhækkunin væri afar litil.
4. Vegna markaðsaðstæðna og
þróunar innlends og erlends
framleiðslukostnaðar var svig-
rúm til fiskverðshækkunar frá
1. október sl. ekki til staðar.
Einkum virtust verðlags- og
söluhorfur á ufsaafuröum afar
erfiðar, en undan er skilið tak-
markað magn af söltuöum ufsa-
flökum, sem unnin eru úr allra
stærsta ufsanum. Allt þetta ár
hefur fiskverð reyndar byggzt
að nokkru leyti á framlögum úr
Verðjöfnunarsjóði fiskiðnaðar-
ins til frystihúsanna, og er talið,
að þær greiðslur muni nema allt
að 2.000 m.kr. vegna fram-
leiðslu þessa árs. Við lok siðasta
verðtimabils var svo komið, að
innstæða frystideildar var til
þurrðar gengin, og raunar
námu greiðslur vegna nokkurra
tegunda — einkum ufsa — hærri
fjárhæðum en áður höfðu verið
lagöar inn I sjóðinn þeirra
vegna.
Samtimis þessu var ljóst, að
brýna nauðsyn bar til, að tekjur
sjómanna af aflahlut og tekjur
útgerðar yfirleitt ykjust a.m.k.
sem næmi almennum launa-
breytingum i landinu, en sem
kunnugt er fólu núgildandi
launasamningar i sér 3—4%
meðalhækkun launa frá 1. októ-
ber sl. (2.100 krónur á mánaðar-
kauptaxta fyrir dagvinnu og
hliðstættá aðra taxta). Við þess
ar aöstæður var ljóst, að fisk-
verðiö mánuöina október til
desember yrði að byggjast á
þvi, að rikisstjórnin ábyrgðist
greiðslugetu frystideildar Verð-
jöfnunarsjóðs fiskiðnaöarins til
áramóta, og var þá miðað við
greiðslureglur, sem rúmað gætu
þær breytingar á fiskverði, sem
eðlilegar voru taldar af öllum
aðilum i yfirnefnd Verðlags-
ráðs, til þess i senn að tryggja
sjómönnum og útvegsmönnum
tekjuauka og að laga hráefnis-
verðhlutföllin að markaðsverð-
um.
Niðurstaðan varð siðan sú, að
vegna markaðserfiðleika hlyti
milliufsaverð að lækka, en sá
ufsi fer nær allur til frystingar,
en annað ufsaverð skyldi hald-
ast óbreytt, hins vegar var
þorskverð hækkað um 6—7% að
meðaltali, ýsuverö um 4—5%,
steinbitsverð um 3—4%, karfa-
verð um 2,6% og aðrar fiskteg-
undir hækkuöu yfirleitt um 4% i
verði nema langa, sem lækkaði
nokkuð i verði.
5. Með tilliti til allra aðstæðna
og til þess að róðrar hefjist á ný,
mun rikisstjórnin beita sér fyrir
eftirfarandi ráðstöfunum til
þess að eyða óvissu um tekjur á-
hafna og útgerðar á yfirstand-'
andi verðtimabili:
a. Svo skjótt sem viö veröur
komið að loknu verðtimabil-
inu 1/10—31/12/75 mun rikis-
stjórnin láta fara fram athug-
un á þvi, hver hafi orðið raun-
veruleg hækkun á verði þess
fiskafla, sem berst á land
mánuðina október, nóvember
og desember 1975.
Fulltrúum sjómanna mun
gefast kostur á að fylgjast
með þessari athugun.
b. Sýni niðurstaða þessarar at-
hugunar, að fiskverðshækk-
unin þessa mánuði hafi, mið-
að við heildarafla, sem landað
er hérlendis, numið minna en
3 1/2%, mun ríkisstjórnin fela
yfirnefnd Verðlagsráðs sjáv-
arútvegsins að ákveða sér-
staka uppbót á stórufsa og
milliufsa i 1. gæðaflokki, sem
sé nægilega há til þess, að
meðalfiskverðshækkunin fyr-
ir haustaflann I heild nái þeim
3 1/2%, sem við var miðað i á-
kvörðunum yfirnefndar Verð-
lagsráðs og stjórnar Verö-
jöfnunarsjóðs fyrir timabilið
til áramóta. Með þessum
hætti er m.a. dregið úr þeirri
óvissu um tekjur af haustafl-
anum, sem fylgir þvi, að litið
kann að verða um siglingar
togskipa með afla á erlendan
markað á þessum vetri.
c. Rikisstjórnin mun beita sér
fyrir nauðsynlegum laga-
breytingum, ef til þess kæmi,
að ákveða sérstaka uppbót á
ufsaafla á timabilinu
okt,—des. 1975, sbr. b. hér að
framan, og mun beita sér
fyrir samkomulagi við fisk-
kaupendur um það, hvernig
undir hugsanlegum kostnaði,
sem af þessu hlutist, yrði
staðið.
6. Rikisstjórnin mun beita sér
fyrir þvi, að uppbætur úr rikis-
sjóði á linufisk I 1. gæðaflokki
verði frá og með 1. október 1975
hækkaður úr kr. 0,60á hvert kg.
i kr. 0,90 á hvert kg, enda hækki
fiskkaupendur að sinu leyti linu-
uppbætur að sama skapi.
7. Við fiskverðsákvörðun
Verðlagsráðs sjávarútvegsins
frá 1. janúar 1976 verður stærð-
arflokkakerfið tekið til endur-
skoðunar, og þá mun m.a. verða
tekið tillit til þeirra sjónarmiða,
sem fram hafa komið af hálfu
sjómanna i þessum viðræðum.
8. Rikisstjórnin mun beita sér
fyrir þvi, að störfum tillögu-
nefndar um breytingar á sjóða-
kerfi og hlutaskiptum i sjávar-
útvegi veröi hraðað og að þvi
stefnt, að tillögur komi fram
fyrir mánaðamótin nóvember/
desember nk. Rikisstjórnin
metur þær ábendingar, sem
fram hafa komið frá sjómönn-
um um ágalla sjóðakerfisins, og
mun beita sér fyrir sem nán-
astri samvinnu viö samtök sjó-
manna og útvegsmanna i þessu
máli.
Hreinni hlutaskipti og launa-
kerfi, sem stuðlar að þvi, að
þeir, sem vel afla og fara vel
með afla og útgerðarvörur og
eldsneyti, njóti þess i sinum
hlut, er tvimælalaust brýnasta
framfaramál sjávarútvegsins
um þessar mundir. Á hitt verður
þó að benda, að vegna þess, hve
þetta mál er margslungið og
snertir ekki aðeins löggjöf,
heldur ekki siður kjarasamn-
inga, er naumast viö þvi að bú-
ast, að það verði leyst i skyndi I
heilu lagi. Að þessu veröur
kappsamlega unniö á næstu vik-
um,
9. Ráðstafanir þær, sem lýst
er i 5. til 8. hér að framan, eru
gerðar i trausti þess, að róðrar
hefjist á ný þegar i stað. Rikis-
stjórnin itrekar þá skoðun sina,
að tilgangurinn með þessum að-
gerðum sé fyrst og fremst sá að
draga úr óvissu um tekjubreyt-
ingar sjómanna á þessu hausti
og nánast að ábyrgjast að for-
sendur fiskverðsákvörðunar
yfirnefndar Verðlagsráðs frá 1.
október til 31. desember stand-
ist. Rikisstjórnin er þess full-
viss, að sjómannastéttin i heild
þekkir sinn vitjunartima og veit
hvenær á riður að sýna raunsæi
og hófstillingu I kröfugerö. Sá
timi er einmitt nú. Nú er mikil-
vægara en nokkru sinni, að
sjávarútvegurinn gangi snurðu-
laust. Að þvi mun rikisstjórnin
vinna og leita samstarfs við
samtök sjómanna.
Reykjavik, 27. október 1975.
Kvenfélag Breiðholts:
HAFA LÁTIÐ SIG VARÐA FLEST FRAMFARAMÁL í BREIÐHOLTI
KVENFÉLAG Breiðholts var
stofnað aö frumkvæði kvenna,
sem nýfluttar voru i Breiðholts-
hverfi, er þaö var I uppbyggingu.
Undirbúningsfundur var hald-
inn I april 1970, og stofnfundur 21.
okt. sama ár. Þann fund sátu 105
konur. Fyrsti formaður félagsins
var kosinn kosin Birna G. Bjarn-
leifsdóttir.
Markmið félagsins er: Að efla
félagslegt starf meöal kvenna i
Breiðholtshverfi, og að styðja eft-
ir megni aö æskulýðs- og uppeld-
ismálum og öllu þvi, sem horfir til
framfara Það sem háir félags-
starfi einna mest er, aö ekkert
húsnæði er til fundahálda i'
Bakka- og Stekkjahverfi. Þvi var
eðlilegt, að eitt fyrsta áhugamál
félagsins væri, að byggð yrði fé-
lagsmiðstöð.
Frá fyrstu tiö hafa fundir fé-
lagsins verið haldnir i húsakynn-
um Breiðholtsskóla, og hefur fé-
lagið notiö þar velvildar skóla-
stjóra og fyrirgreiðslu núverandi
umsjónarmanns, enda er ekki I
annað hús að venda.
Þau mál, sem félagið hefur lát-
ið sig varða, eru t.d. strætis-
vagnaferðir, æskulýðsmál, ung-
barnaeftirliti, útivistársvæði og
skipulagning þess. í okt. mán.
1972 söfnuðu félagskonur undir-
skriftum vegna sundlaugar.
Aðal fjáröflunarleiðir kvenfé-
lagsins, eins og flestra annarra
félaga, eru basar fyrir jól, köku-
sala og flóamarkaður. Hafa fé-
lagskonur unnið af miklum áhuga
og dugnaði, og hefur það gert
félaginu kleyft að starfa að mark-
miðum sinum. M.a. má nefna, að
félagið gaf til Bústaðakirkju við
vigslu hennar og Breiðholtssöfn-
uði við stofnun hans, og einnig
siðar. Félagið hefur styrkt börn
til sumardvalar i sveit, og viljað
sýna samúð þeim, sem um sárt
hafa átt að binda.
Félagsfundir eru auglýstir i fé-
lagslifsdálkum dagblaöanna.
Jólabasarinn verður að þessu
sinni i anddyri Breiðholtsskóla 6.
des. n.k. Velunnarar félagsins eru
minntir á það tækifæri, sem nú
gefst til að leggja góðu máli lið og
gefa á basarinn.
Félagi vill hvetja konur til að
ganga i kvenfélagið, og sýna á
þann veg samstöðu og styrk til aö
örva til framkvæmda i sem flest-
um frafaramálum Breiðholts-
hverfis.