Tíminn - 18.12.1975, Blaðsíða 2

2
TÍMINN
Fimmtudagur 18. desember 1975.
Ræða sendiherra Islands
fyrir öryggisráði S.Þ.
Herra forseti.
Astæfturnar fyrir þvi að rikis-
stjórn min hefur farift fram á
þennan fund eru annarsvegar
aft vekja athygli ráftsins á rikj-
andi ástandi á hafinu umhverfis
tsland.þar sem nú þegar hefur
gerztalvarlegur atburftur varö-
andi valdbeitingu brezkra skipa
i opinberri þjónustu gegn skipi
islenzku strandgæzlunnar innan
landhelgi Islands, meira aft
segja innan tveggja milna frá
grunnlinum. A hinn bóginn vilj-
um vift skora á stjórn brezka
sambandsrikisins aft láta af
valdbeitinguá hafinu umhverfis
tsland. Almennum málsatriftum
er lýst I bréfum minum frá 11-og
I2.desember til forseta öryggis-
ráftsins. Efni bréfa þessara hef-
ur verift dreift sem skjölum nr.
s/11905 Og s/11907.
Mig langar til aft þakka yftur,
herra forseti, og meðlimum
ráftsins fyrir að samþykkja þá
beiftni okkar aft kalla saman
þennan fund til aft ræfta málift
frekar. Vift þetta tækifæri lang-
ar mig til aft gefa yfirlit yfir að-
dragandann og taka svo sér-
staklega fyrir þennan atburft,
sem ég benti á.
Almennur aftdragandi er sá,
aft rikisstjórn tslands hefur
smátt og smátt veriö aft koma i
framkvæmd lögum okkar frá
1948, sem varfta visindalega
vernd fiskveifta á meginlands-
grunninu. Hin hægfara fram-
kvæmdhefur átt sér staft i sam-
ræmi vift áframhaldandi þróun
alþjóftalaga. Siftasta og endan-
lega skrefift var stigift meö
reglugerö, sem gekk i gildi 15.
október 1975 og gerfti ráft fyrir
200 sjómilna fiskveiftilögsögu
tslands. Þessi reglugerft er i
fullu samræmi viö samþykki
þaft, er gert var á þriftju haf-
réttarráftstefnu Sameinuftu
þjóftanna. Viftlok þriöja fundar-
ins á ráftstefnunni i Genf i mai
lögftu formenn aöalnefndanna
fram texta, sem sagfti þau
höfuftatrifti, sem aft áliti for-
mannanna njóta mest fylgis á
ráftstefnunni. Meftal þessara
höfuöatrifta er sú tilhögun aft
strandrlkift hafi yfirráftarétt yf-
ir náttúruauftlindum innan
endanlegrar 200 sjómilna efna-
hagslögsögu. Strandrikið
ákvarfti sjálft leyfilegan
heildarafla og möguleika sina á
aö notfæra sér þaft magn. Þessi
höfuftatrifti njóta yfirgnæfandi
fylgis meöal þeirra rikja er taka
þátt i ráftstefnunni og hver svo
sem lokaákvöröun ráöstefnunn-
ar verftur i öftrum málum, þá
eru þessi atrifti komin i fastar
skorftur. Meginregla, sem nýtur
yfirgnæfandi fylgis meftal þjóöa
heimsins endurspeglar fram-
kvæmd rikja og hefur til aö bera
öll undirstööuatrifti til laga.
Ég vil bæta þvi vift aft rikis-
stjórn min hefur tekiö þátt i
starfi ráöstefnunnar frá byrjun
sem og undirbúningi og mun
halda þvi áfram. Hinar afmörk-
uftu aftgerftir, sem vift höfum
framkvæmtgátu hinsvegarekki
beftift lengur vegna hinna llfs-
nauftsynlegu þarfa, sem um er
aft ræöa. Hættuleg ofveifti hefur
átt sér staft og óhjákvæmilegt er
aft minnka veiftarnar að mur..
Rikisstjóm min hefur lýst sig
fúsa til aft gera tlmabundna
samninga vift aftrar þjóftir, sem
hafa stundaft verulegar fisk-
veiftar á svæftinu og hefur þegar
gert slika samninga vift Belgiu
og sambandslýftveldift Þýzka-
land, þar sem þeim er leyft aft
veifta ákveftift magn.
Samningurinn vift Þýzka Sam-
bandslýftveldift er gerftur til
tveggja ára en samningnum vift
Belgiu getur hvor aðili um sig
sagt upp meft sex mánaöa fyrir-
vara. Samningar vift Færeyjar
og Noreg eru i undirbúningi.
Ég vil sérstaklega benda á þá
staftreynd að i umræddum
samningum höfum viö lagt
áherzlu á takmörkun þorsk-
veifta en þorskurinn er veiga-
mesta tegundin og þvi miftur sú,
sem er i mestri hættu. t
samningnum vift Þýzka sam-
bandslýftveldift eru afteins
leyfftar veiftar á 5000 tonnum af
þorski á ári og i samningnum
viftBelgiu 1500 tonn. Þetta er af-
skaplega þýftingarmikiö, meft
tilliti til þeirrar staftreyndar aft
islenzkir visindamenn hafa
áætlaft leyfilegan heildarafla á
þorski, 1976. um 230.000 tonn.
Brezkir visindamenn hafa áætl-
aft leyfilegan heildarafla á
þorski 265.000 tonn. A undan-
fömum tiu árum hefur árlegt
magn, sem Islendingar hafa
veitt af þorski verift milli 200.000
og 300.000 tonna. Meft öftrum
oröum, fiskveiftifloti tslendinga
hefur tök á aft veiöa allt þaft
magn af þorski, sem leyfilegt er
aft veifta.
Þaö er einmitt af þessari
ástæöu aft samningaviftræftur
vift Bretland hafa farift út um
þúfur. Bretar hafa gert of mikl-
ar kröfur sem ganga svo langt
aft þeir tækju næstum helming
leyfilegs aflamagns, sem þýftir
meft hliftsjón af þeirri staftreynd
aft viö höfum tök á að veifta
sjálfir allt sem leyfilegt er, aft
okkar afli mundi minnka sem
þvi nemur. Þetta var og er al-
gjörlega óaögengilegt fyrir okk-
ur og er ósamræmanlegt þeim
meginreglum, sem njóta alþjóft-
legs stuönings. Vift erum reiftu-
búnir, ekki af þvi aö um neitt
umfram magn sé aft ræfta held-
ur til aft sýna samstarfsvilja aö
samþykkja aflamagn, sem
nemur 65.000 tonnum á ári
næstu tvö árin. Bretar kröfftust
110.000 tonna. A sama tima ger-
ir Bretland tilkall til ólifrænna
auölinda innan 200 sjómilna
marka frá slnum eigin strönd-
um og studdi einarölega
heildaráætlunina um efnahags-
lögsögu á ráftstefnunni, sem
náfti yfir þau meginatriði, sem
ég benti á áftur. Frekari
samningaviöræftur milli land-
anna tveggja um þessi mál
mundu vera algjörlega
þýöingarlausar nema Bretar
væru reiftubúnir aft minnka
veiöar sinar mun meira en þeir
hafa hingaft til gefiö i skyn.
Þegar slitnafti upp úr
samningaviftræftum og ekki
náöist samkomulag ákvaft rikis-
stjórn Bretlands „aft leggja til
flotastyrk til aft gera brezku
togurunum kleyft aö haldp á-
fram fiskveiftum undan strönd-
um Islands meft þvi aft verja þá
gegn aftgerftum islenzkra
strandgæzluskipa. ’ ’
Herra forseti.
Ég ætla ekki aft greina nánar
frá aftdragandanum og vil nú
snúa mér aft hinum alvarlega
atburöi, sem é| minntist á i
byrjun ályktunar minnar. Máls-
atvikum var lýst I tilkynningu
sem var afhent sendiherra
Bretlands i Reykjavik 12.
desember 1975. Textinn er svo-
hljóftandi:
„Rikisstjórn íslands ber fram
hörftustu mótmæli gegn hinum
alvarlega atburöi, sem átti sér
staft 11. desember 1975, þegar
dráttarbáturinn Lloydsman,
sem er á vegum brezku
stjórnarinnar sigldi hvaft eftir
annaö á islenzka strandgæzlu-
skipift Þór og Star Aquarius,
sem einnig er á vegum brezku
stjórnarinnar geröi einnig til-
raun til aft sigla á Þór. Þessi
atburöur átti sér staft 1,9 sjómil-
ur undan austurströnd íslands,
þaft er aft segja i Islenzkri land-
helgi. Töluverftar skemmdir
urftu á strandgæzluskipinu Þór.
Strandgæzluskipift kom aö
þremur skipum, sem eru á veg-
um brezku rikisstjórnarinnar, i
mynni Seyftisfjarðar um það bil
eina sjómilu frá landi. Strand-
gæzluskipift skipaði skipunum
aft stanza meft ljós- og hljóft-
merkjum til þess aft grennslast
fyrir um athafnir þeirra. Þess-
ari skipun hlýddu brezku skipin
ekki og framangreindur atburft-
ur átti sér svo staft eftir stuttan
eltingaleik. Ríkisstjórn íslands
áskilur sér þau réttindi aft kref j-
ast bóta fyrir skemmdirnar sem
urftu vift atburöinn. Rikisstjóm-
in lýsir brezk yfirvöld ábyrg
fyrir öllum skemmdum er verfta
kunna og einnig slysum efta
mannslátum sem kunna aft
verfta afleifting ásiglinga efta
annarra ólöglegra aftgerfta
skipa á vegum brezka sam-
bandsrikisins á hafinu um-
hverfis Island.”
Samkvæmt nýjustu upp-
lýsingum sigldi Star Aquarius i
raun og veru á varftskipift Þór.
Herra forseti.
Þaö ber aft hafa i huga aft
skipin sem talaft er um og eru
stödd á hafsvæftinu viö ísland
eru hluti brezkrar flotaeiningar
sem er á svæöinu I þeim tilgangi
einum aft hindra islenzkú
strandgæzluna i aö koma fram
islenzkum lögum. Þessi floti
ætti alls ekki aft vera á svæftinu.
Þaft er staftreynd aft atburftur-
inn átti sér staft vel fyrir innan
landhelgi okkar sem er um
þessar mundir afteins fjórar sjó-
milur. Þetta er bæfti ofbeldisaft-
gerö gegn yfirráftarétti okkar og
sérstaklega hættulegt ástand
myndi skapast ef slik valdbeit-
ing fengi aö endurtaka sig.
Þess vegna mótmæli ég fyrir
hönd rikisstjórnar minnar fyrir
öryggisráftinu slikri valdbeit-
ingu innan landhelgi vorrar og
skora á brezku rikisstjórnina aö
láta af valdbeitingu á hafinu
umhverfis Island.”
við Hlemm • Slmi 1-69-30
Gránufélagsgötu 4 • Ráðhústorgl 3
DRAGA í EFA AÐ LÚÐVÍK
HAFI LESIÐ SKÝRSLUNA
Mó—Reykjavik. — Starfshópur
Rannsóknaráfts rikisins um þróun
i sjávarútvegi hefur sent frá sér
athugasemd um grein Lúftviks
Jósefssonar i Þjóftviljanum 6.
des . sl. Segir þar að Lúövik leit-
ist vift aft snúa út úr nifturstöftum
starfshópsins og komi meö full-
yrftingar, sem á engan hátt fái
staðizt. Meft þvi reyni hann aft
gera nifturstöftur starfshópsins
tortryggilegar.
Dregur starfshópurinn i efa aft
Lúftvik hafi lesift skýrslu starfs-
hópsins, eða aft minnsta kosti hafi
hann ekki skilift hana, efta ekki
viljaft skilja. Benda þeir á aö
veiftiflotinn hafi aukizt miklu
meir en eftlilegri endurnýjun
nemur á liðnum árum. Þvi nái
hvert skip nú ekki sömu afköstum
vift veiftar og áður, þrátt fyrir
nýrri og fullkomnari skip.
Samræmi hafi ekki veriö I upp-
byggingu veiftiflotans og fisk-
vinnslustöftvanna allt frá árinu
1960. Þvi verfti að snúa vift og
leggja meiri áherzlu á betri nýt-
ingu aflans.
Máli sinu til sönnunar benda
þeir á, aft ein aftalnifturstafta Lúft-
viks sé, aft aöeins 14% skipanna
séu þaft sem hægt sé aft kalla
nýleg og allgóft skip. Hiö sanna sé
þó aft tæp 80% flotans sé innan
þess aldurs, sem kalla má eftli-
legan endingartima skipanna. En
Luftvik finnur sina hlutfallstölu út
meft sinni reikningsaöferft segir
starfshópurinn, og má likja henni
vift þaft dæmi að flotinn sé 5 skip.
Fjögur séu ný en eitt 70 ára
gamalt. Samkvæmt aftferft Lúð-
viks væri meftalaldur veiðiflotans
tæp 15 ár.
Þá er sagt frá hvernig þær
nifturstööur starfshópsins eru
fundnar, aö fiskiskipaflotinn sé
orftinn of stór. Er Lúftvik jafn-
framt boftift aft kynna sér þessar
aftferöir og nifturstööur, ef hann
vill leggja á sig aft lesa 100 til 200
bls. tölvuútskrift.
Þá bendir starfshópurinn á, aö
á siðustu fimm árum hafi
rúmlestatala fiskiskipaflotans
aukizt um 27%. 1 raun hafi flotinn
þó stækkaö allmiklu meira, vegna
nýrra aðferfta vift mælingu skip-
anna. Hér sé fyrst og fremst um
aukningu aft ræfta, en ekki endur-
nýjun. Efta, spyr starfshópurinn,
er hægt að kalla þaft endurnýjun
aft kaupa 10 ryksugur i staö
gamla kústsins?
Þá er i greinargeröinni rætt um
„hjólböruskip” og „vélskóflu-
skip”, en Lúövik haffti vitnaft til
þess i grein sinni, aft áftur fyrr
hafi verið hægt aft afkasta miklu
verki meft hjólbörum, en nú þætti
liklega flestum hæpift aft krefjast
þess i sparnaftarskyni aft nota
hjólböruri staft stórvirkari tækja.
Bendir rannsóknarhópurinn á,
aft vift endurnýjun veiðiflotans
verfti aft gæta þess, aft samræmi
sé milli afkastagetu fiskveiftiflot-
ans og afkastagetu fiskstofnanna.
Efta hver er ástæftan fyrir þvi, að
nýtizku skuttogarar i dag er vart
hálfdrættingur á við gömlu „hjól-
börutogarana” sem við áttum
fyrir strift? spyr rannsóknarhóp-
urinn.
Þaft er orftiö fyllilega timabært
aft leggja til hliftar þann gamla
magnhugsunarhátt, sem gegn-
sýrt hefur allt viöhorf til sjávar-
útvegs. Það er staðreynd, aft fisk-
stofnarnir gefa ekki af sér nema
takmarkaft magn. „Hjólböru-
skipin”, sem vift áttum fyrir
tuttugu árum, veiddu meira af
botnfiski á hverju ári en hinn
nýtizkulegi floti, sem vift eigum
nú og mun stærri hluti þess afla
var gæöafiskur. Þetta er staft-
reynd, sem við verðum að skilja
og bregðast rétt við. Þetta eru
sumar þjóftir óftum að skilja, m.a.
hafa Hollendingar gert ráft-
stafanir til aft minnka sinn flota.
Borga þeir mönnum allt aft 1400
gyllinum eöa um 90.000 kr. á
hverja rúmlega i skipi, ef þeir
vilja hætta útgerft.
Þaft er ljóst, aft til aft auka viröi
aflans, verftur nú að setja gæfta-
sjónarmift i fyrirrúm, bæfti aft þvi
er varftar veiftar og vinnslu. Þetta
hefur verift vanrækt og allt kapp
lagt á magn. Verulegt misvægi
hefur skapazt á milli fjár-
festingar i veiöum og vinnslu, allt
frá árunum fyrir 1960. Þessu ber
aft snúa vift og leggja meiri
áherzlu á betri nýtingu aflans.
1 starfshóp rannsóknaráðsins
eru: Gylfi Þórðarson, Hjalti
Einarsson, Jakob Jakobsson,
Jónas Blöndal og Jónas Bjarna-
son.