Tíminn - 03.01.1976, Blaðsíða 7

Laugardagur 3. janúar 1976.
TÍMINN
7
VMmi
...... /
Útgefandi Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar:
í>órarinn Þórarinsson (ábm.) og Jón Helgason. Rit-
stjórnarfulltrúi: Freysteinn Jóhannsson. Fréttastjóri:
Helgi H. Jónsson. Auglýsingastjóri: Steingrlmur Gisla-
son. Ritstjórnarskrifstofur I Edduhúsinu viö Lindargöti^,
simar 18300 — 18306. Skrifstofur I Aöal&træti 7, sfmi 26500
— afgreiöslusimi 12323 — auglýsingaslmi, 19523. Verö I
lausasölu kr. 40.00. Askriftargjald kr. 800.00 á mánuöi.
- — f Bla0aprentrr.fr
Svigrúm til samninga
nónast ekki neitt
í áramótagrein Ólafs Jóhannessonar, for-
manns Framsóknarflokksins, sem birtist hér i
blaðinu á gamlársdag, vék hann að sjálfsögðu að
þorskastriðinu við Breta og sagði m.a.:
,,Gert hefur verið bráðabirgðasamkomulag við
Vestur-Þjóðverja. Það samkomulag var að min-
um dómi rétt að gera. Það hefði reynzt okkur
ofurefli að heyja landvarnabaráttu okkar við
tvær stórþjóðir i senn. Það var nauðsynlegt að
brjóta skarð i múrinn. Sú aðferð hefur löngum
gefizt vel i striði. Þá er það ótalið, sem mestu
máli skiptir, að efni samkomulagsins var þannig,
að við gátum sætt okkur við. Nefni ég þar einkum
til þrjú meginatriði: að frystitogarar og verk-
smiðjuskip mega ekki veiða innan 200 milna, að
veiðar eru hvergi leyfðar nálægt 12 milna mörk-
unum og aðeins litið þorskmagn, eða 5000 tonn, er
leyfilegt.
Nú hafa Bretar verið einangraðir, og við getum
einbeitt okkur að þvi að verjast innrás þeirra og
ránskap á fiskimiðunum. Barátta við þá verður
trúlega löng og ströng og kann að krefjast marg-
vislegra fórna. Sú barátta er ekkert sport eða
skopsjónarspil. Ég hef alltaf sagt, að hún yrði
ekki unnin með neinu leifturstriði. Hún verður
heldur ekki unnin með orðum einum eða æsi-
fregnum. Hún verður aðeins unnin með staðföstu
úthaldi og óbifanlegri viljafestu, sem miðar allt
við leikslok en ekki við einstök vopnaviðskipti.”
Ólafur Jóhannesson færði siðan rök að þvi, að
Bretar ættu hvorki lagalegan né siðferðilegan
rétt i þessari deilu. Hann sagði siðan:
„Þrátt fyrir þessar staðreyndir, var ég þeirrar
skoðunar, að sanngjörn, friðsamleg lausn væri
báðum aðilum farsælli en ófriður og hefði viljað
gefa nokkuð fyrir friðinn. En vegna hóflausrar ó-
bilgirni Breta var enginn kostur á slikri lausn. Og
þá er að taka þvi.
Baráttunni við Breta mun haldið áfram með
öllum tiltækum ráðum. Við höfum farið hæfilega
stillt af stað, en baráttan mun smám saman hert,
og allra ráða neytt. Samskipti okkar við Breta á
öllum sviðum eiga að mótast af þvi, að við heyj-
um við þá baráttu um lifshagsmuni okkar.
Allar samningaumleitanir við Breta eru auð-
vitað útilokaðar á meðan þeir halda uppi hernað-
araðgerðum og ránskap á íslandsmiðum. Svig-
rúm til samninga varðandi helztu nytjafiska er
og litið og nánast ekki neitt. Það liggur ljóst fyrir,
eftir að niðurstöður fiskifræðinga urðu kunn-
ar.”
Að lokum fórust Ólafi Jóhannessyni þannig orð
um þorskastriðið, að Bretar myndu i augum
heimsins fá á sig óafmáanlegt háðungarmerki
fyrir að hafa þrisvar sinnum á tveim áratugum
farið með hernaði á hendur vopnlausri smáþjóð,
sem þeir eru i bandalagi við. Og það hefur ásann-
azt, að hinir brezku sósialdemókratar eru i þess-
um efnum á allan hátt illskeyttari en brezka
ihaldsstjórnin var. Þ.Þ.
ERLENT YFIRLIT
Fimmta herdeildin
í Suðaustur-Asíu
Færast ríkin þar undir áhrif Kínverja?
þessum löndum. eiga marga
banka, tryggingarfélög, veit-
ingastaöi og kvikmyndahús,
auk margvislegra iönaöar-
fyrirtækja. Af hálfu stjórn-
valda hefur sitthvað veriö gert
til að takmarka áhrif þeirra og
yfirráö, en leiðtogar Kina hafa
þá jafnan veitt þeim stuöning,
og hafa Maó og félagar hans
ekki gert þaö neitt siöur en
fyrirrennarar hans. Það á sinn
þátt i þvi, að þessir kinversku
útflytjendur hafa á siðari ár-
um veriö aö styrkja tengslin
við Kina að nýju. Eins og áöur
segir, hvetur kinverska
stjórnin þá til aö gerast rikis-
borgara i umræddum löndum.
Þeir, sem tortryggja hana,
segja hana gera þaö i þeim til-
gangi, að þannig geti umrædd-
ir Kinverjar komiö ár sinni
betur fyrir borö. Þaö er nefnt
sem dæmi um aukin tengsli
útflytjendanna viö heimaland
sitt, að íjárflutningur á þeirra
vegum til heimalandsins fari
sivaxandi og munu t.d. hafa
fimmíaldazt siöan 1955. Þetta
er að sjálfsögöu ekki litið hýru
auga i viökomandi löndum.
1 þessum löndum eru Kin-
verjar fjölmennastir i Singa-
pore, en þar eru þeir rúmlega
75% af ibúunum. Næstfjöl-
mennastir eru þeir i Malasiu,
en samkvæmt opinberum
skýrslum eru þeir 35% ibú-
anna. en sumar heimildir telja
þá nálgast það að vera helm-
ingur þeirra. 1 Thailandi eru
þeir færri, en þó taldir um 10%
ibúanna samkvæmt opinber-
um skýrslum. A í'ilippseyjum
eru þeir einna fæstir eða um
tæp milljón, en ibúatala lands-
ins er um 40 milljónir. Hins
vegar eru þeir taldir áhrifa-
miklir þar, sökum þátttöku
sinnar i verzlun og iönaði.
Loks eru svo nokkrar milljónir
Kinverja i indónesiu, en tala
þeirra er talsvert á reiki. Þar
hafa þeir veriö umsvifamiklir
i verzlun og öörum þjónustu-
greinum. enda er dugnaður
Kinverja slikur, aö þeir koma
sér alls staðar vel fyrir.
Atökin um Suðaustur-Asiu
munu vafalaust harðna á
komandi árum. Flest bendir
til. aö hinir mörgu Kinverjar
sem eru búsettir þar, muni á
margan hátt. reynast Kina
mikill iiösauki i þessum átök-
um. Þaövrði Kina ómetanleg-
ur styrkur sem heimsveldi. el'
öll Suöaustur-Asia, þar sem
mikið er af hvers konar
náttúruauöæfum, yröi áhrifa-
svæöi þess. þ,p>.
FLESTUM, sem hafa ritað
um helztu erlenda atburði árs-
ins 1975, kemur saman um, aö
endalok Vietnamstriösins hafi
verið stærsti atburður þess.
Ekki sizt er ljóst, að þau geta
haft sögulegar afleiðingar. I
hinum þremur löndum
Suðaustur-Asiu, sem hafa nú
komizt til fulls undir stjórn
kommúnista, þ.e. Vietnam,
Laos og Kambodiu, er hafin
hörð barátta milli hinna
kommúnistísku heimsvelda
um að tryggja sér fylgi þeirra.
Erfitt er að spá um, hvernig
þessari baráttu muni ljúka.
Eins og er, virðist Rússum
veita betur i Vietnam, en Kin-
verjum i Kambódiu. Hins veg-
ar virðist Laos ætla að reyna
að halda sér á hlutleysislin-
unni. Ósennilegt er ekki, að
þessi þrjú riki reyni þegar
fram liða stundir að verða -
óháð báðum kommúnistisku
heimsveldunum og myndi sér-
stakt óháð rikjabandalag.
Meðal forustumanna þeirra er
jafnvel farið að ræða um viö-
tækt bandalag rikja i Suðaust-
ur-Asiu, án tillits til stjórnar-
hátta. Þetta bandalag gæti i
fyrstu snúizt um efnahagslegt
samstarf, en siðan gæti það
einnig náð til stjórnmálalegs
samstarfs, t.d. gagnvart öör-
um heimshlutum.
ÞAU LÖND, sem hér er um
að ræða, auk hinna þriggja
áöurnefndu, eru Indónesia,
Filippseyjar, Thailand, Mala-
sia og Singapore. Það voru
viðbrögð allra þessara landa,
nema Indónesiu, að leita eftir
bættri sambúð við Kina strax
eftir endalok Vietnamstriös-
ins. Tun Abdul Razak, for-
sætisráðherra Malasiu, hélt
fljótlega eftir striðslokin til
Peking og kom á stjórnmála-
sambandi milli landanna. I
slóð hans fóru svo Kukrit
Pramoj, forsætisráðherra
Thailands og siðar Ferdinand
Marcos, forseti Filippseyja.
Bæði þessi riki hafa nú tekiö
upp stjórnmálasamband við
stjórnina i Peking og rofiö
sambandið við útlagastjórn-
ina á Taiwan. Bandarikja-
menn hafa orðiö aö sætta sig
við þessa þróun, jafnhliða
yfirlýsingum um, að Thailand
og Filippseyjar vilji sem fyrst
losna við bandariskar her-
stöðvar. Thailand hyggst þeg-
ar gera það á þessu ári, en
Filippseyjar fara hægar i sak-
irnar, en hafa þó eigi aö siður
látið þennan ásetning skýrt i
ljós. Vafalaust munu þó þessi
riki leggja áfram áherzlu á
traust tengsli við Bandarikin,
en þó sýna i verki, að þau séu
orðin óháð þeim, eins og
glöggt hefur komið i ljós á
vettvangi Sameinuðu þjóö-
anna. Bandarikin munu sætta
Maó og Marcos
Maó og Kukrit Pramoj
sig viö það, ef þau gerast ekki i
staðinn háð Kina. Þaö er nú
sameiginlegur ótti Bandarikj-
anna og Sovétrikjanna, að
þessi riki muni smátt og smátt
lærast undir áhrifavald Kin-
verja, nema helzt Indónesia,
en þar situr nú herstjórn að
völdum, sem ekki verður sagt
um hvað traust er i sessi. Hún
komst til valda eftir byltingar-
tilraun kommúnista og er þvi
mjög andvig kommúnisma.
ÞAÐ eykur mjög ugg
Bandarikjamanna og Rússa,
að Kinaveldi hefur efniviö i
öfluga fimmtu herdeild i
þessum löndum, þar sem eru
þeir Kinverjar, sem hafa tekið
sér þar búfestu. Þegar áöur-
nefndir þjóöarleiötogar
heimsóttu Peking á síðastl.
ári, var þvi lýst hátiölega yfir
af kinverskum leiötogum, að
þeir myndu ekki reyna. neitt til
þess að hafa áhrif á þessa
landa sina, heldur hvetja þá til
þess að gerast rikisborgarar
umræddra landa og vera trúir
þegnar þeirra. Kina myndi
ekki heldur gera neitt til að
ýta undir skæruliöa i þessum
löndum. Þrátt fyrir þetta, er
sá ótti vaxandi, að umræddir
Kinverjar gerist eins konar
fimmta herdeild Kinaveldis.
Þeir höfðu margir náin
tengsli við Kina og ættingja
sina íyrir byltinguna og hafa
verið aö endurnýja þau i vax-
andi mæli á siöastl. ári. Marg-
ir i hópi þessara Kinverja hafa
komið sér vel fyrir, t.d. á
sviði verzlunar og iðnaðar og
hafa þvi hlutfallslega meiri
áhrif en ella. Þeir ráða yfir
stórum hluta verzlunarinnar i