Tíminn - 05.03.1976, Blaðsíða 11

Föstudagur 5. marz 1976.
TÍMINN
11

N
V,
(Jtgefandi Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar:
Þórarinn Þórarinsson (ábm.) og Jón Heigason. Ritstjórn-
arfulltrúi: Freysteinn Jóhannsson. Fréttastjóri: Helgi H.
Jónsson. Auglýsingastjóri: Steingrlmur Gislason. Rit-
stjórnarskrifstofur I Edduhúsinu við Lindargötu, simar
18300 — 18306. Skrifstofur i Aðalstræti 7, simi 26500 — af-
greiðslusimi 12323 — auglýsingasimi 19523. Verö I lausa-
sölu kr. 40.00. Askriftargjald kr. 800.00 á mánuði.
Blaöaprent h.f.
Mjólk og markaður
Á seinni árum hefur það orðið eins konar tizka
meðal þeirra, sem minnst þekkja til hinna raun-
verulegu atvinnuvega landsmanna, að fjargviðrast
um of mikla framleiðslu búnaðarafurða. Sann-
leikurinn er þó sá, að svo tæpt stendur með
mjólkurframleiðsluna, að á þessum vetri hefur orð-
ið að sækja mjólkurafurðir til Akureyrar til þess að
metta markaðinn i byggðarlögunum við Faxaflóa.
Að sjálfsögðu er ekki i kot visað, þar sem Ey-
firðingar eru, þvi að ekki eru annars staðar betri
mjólkurafurðir að fá. En á hinn bóginn eru þetta
fyrirhafnarsamir aðdrættir og valt á þá að treysta,
ef veðurguðunum rennur i skap.
Nú getur meira að segja svo farið, að sú stöðvun á
mjólkurvinnslu, sem verkföllin höfðu i för með sér,
valdi smjörþurrð i landinu, og leiðir það hugann að
þvi, að varla getur verjandi talizt að láta mjólk
verða ónýta i upphafi verkfallssviptinga, öllum
landslýð til stórtjóns. Sú vægð er til dæmis sýnd i
frystihúsum, að vélum er haldið gangandi langan
tima eftir að verkföll eru hafin, svo að ráðrúm vinn-
ist til þess að semja, án þess að verðmætum sé fórn-
að um skör fram. Svipað tillit ætti að taka, þegar
mjólkurframleiðsla er annars vegar, og það þeim
mun fremur sem launastéttir i landinu eiga engar
sakir við bændur, og mjólkurleysið bitnar á al-
menningi, þar á meðal fjölskyldum þeirra, sem tal-
ið hafa sig knúna til þess að heyja launastrið sitt
með verkföllum. Um það ættu að fara fram viðræð-
ur meðan stund gefst milli striða, að til slikrar
stöðvunar komi ekki aftur að tilefnislitlu.
Aðrar orsakir þess, að framboð á mjólkurafurð-
um er tæpast fullnægjandi eru að sjálfsögðu marg-
vislegar. Fólki i bæjum og þorpum fjölgar, heyin
frá siðast liðnu sumri eru viða miður góð, og margir
bændur hafa haft tilhneigingu til þess að hverfa frá
kúabúskap að fjárbúskap, þar eð þvi fylgir meira
frjálsræði suma árstima.
Þetta er þó óheppilegt af fleiri ástæðum en einni.
Það væri illt afspurnar og þjóðinni allri tjón, ef að
þvi ræki, að innlendur markaður fyrir mjólk og
mjólkurafurðir yrði ekki fullnýttur, og það er viða
varhugavert að fjölga sauðfé i sumarhögum, án
umfangsmikillar hagaræktunar, rækilegrar rann-
sóknar á beitarþoli og strangra ákvarðana um
leyfilegan fjölda fénaðar. Þessarar varúðar mun að
visu ekki þörf i öllum landshlutum, þvi að sums
staðar eru sumarhagar taldir þola meiri beit en nú
mæðir á þeim, en annars staðar mun þeim sannan-
lega nú þegar ofgert. Þar sem svo er ástatt, verða
afleiðingar svipaðar og á miðum, þar sem fiskur er
veiddur um of.
Fráleitast er náttúrlega að hverfa frá kúabúskap
að fjárbúskap i sveitum, sem liggja vel við mjólkur-
markaði, en hafa ekki þá sumarhaga sauðfénaði að
bjóða, að þar sé á bætandi.
Sá hörgull á mjólkurafurðum, sem gert hefur vart
við sig i vetur hér syðra, er áminning um, hve litið
má út af bera til þess, að mjólkurframleiðslan verði
ónóg, og i sumum landshlutum hefur hún raunar
verið það um skeið, svo sem sums staðar á Vest-
fjörðum. Þetta er lika áminning um það, hve þeir
menn, sem telja samdrátt i búskap hagfelldan, eru
utan garna i þjóðmálaumræðum. Vonandi tekst að
bjarga fiskstofnunum, svo að fiskibæir landsins geti
vaxið og dafnað um ókomin ár með siaukinn mark-
að fyrir búnaðarafurðir.
ERLENT YFIRLIT
Jackson þykir ekki
nógu skemmtilegur
En hann er í fremstu röð bandarískra þingmanna
Jackson og frú.
EFTIR úrslit prófkjörsins i
Massachusetts virðast þrir
menn keppa um það að verða
frambjóðandi demókrata i
forsetakosningunum i
Bandarikjunum á hausti kom-
andi. Þessir menn eru þeir
Jimmy Carter, Henry Jackson
og Hubert Humprey. Aður
virtist Jimmy Carter vera
sigurvænlegastur þeirra, sem
hafa þegar gefið kost á sér, en
Jackson bætti mjög stöðu sina
með sigrinum i Massachus-
etts, og getur þvi orðið Carter
skeinuhættur. Humphrey tek-
ur ekki þátt i prófkjörinu, en
náist ekki samkomulag um
neinn þeirra, sem keppt hafa i
prófkjörunum, þykir liklegast
að samkomulag verði um
hann á flokksþinginu, sem til-
nefnir frambjóðandann. Fyrir
Humphrey er þvi ekki annað
að gera en biða átekta og
skipta sér sem minnst af
hjaðningavigunum i sambandi
við prófkjörin. Hann þarf, ef
hann verður forsetaefni
flokksins, að geta átt stuðning
þeirra allra i kosningabarátt-
unni.
Eins og dæmið stendur nú,
er það ekki ósennilegasta spá-
in, að Carter yrði sigurvæn-
legastur þeirra þremenning-
anna sem frambjóðandi i for-
setakosningunum. Það er
heldur ekki ósennilegt, að
hann myhdi reynast bezt sem
forseti. Hann virðist liklegast-
ur til að flytja með sér ný við-
horf i Hvita húsið og opna það
fyrir ferskara lofti en verið
hefur þar um skeið.
Humphrey og Jackson eru
búnir að vera svo lengi i
Washington, að þeir eru orönir
samgrónir jarðveginum þar.
Báðir eru þeir þó miklir hæfi-
leikamenn og hafa reynzt vel á
þingi. Verulegur munur er
ekki á skoðunum þeirra, en
Humphrey hefur þó tekizt aö
hafa á sér frjálslyndari blæ i
seinni tið. Einkum hefur
Jackson fengið á sig hægri
blæ, sökum afstöðu sinnar
til alþjóðamála. En þó
er sennilega minni munur á
afstööu þeirra þar en yfirleitt
er álitið. Þannig má ekki á
milli sjá, hvor er meiri
stuðningsmaður Israels. Mun-
urinn á Humphrey og Jackson
felst ef til vill mest i þvi, að
Humphrey er miklu svipmeiri
og fjörmeiri persónuleiki og
þvi liklegri til að reynast betur
i kosningabaráttunni. Aðal-
gagnrýnin, sem hefur beinzt
gegn Jackson er sú, að hann sé
sviplitill og leiðinlegur og nái
þvi ekki til fólks. Hann er t.d.
litill ræðumaður og þykir
bragðdaufur i sjónvarpi.
Vafalaust er hann sá þessara
þremenninga, sem yrði ólik-
legastur til sigurs i forseta-
kosningunum. Þvi er hins veg-
ar haldið fram og getur það
orðið honum til styrktar, að
hvaða demókrati, sem er, eigi
að geta sigrað annanhvorn
þeirra Ford eða Reagan i
kosningunum i haust.
Fjórði demókratinn, sem
getur haft möguleika til
framboðs, eins og nú standa
sakir, er Udall, ef honum tekst
að sameina frjálslyndari arm
demókrata um framboð sitt.
Til þess eru nú auknar likur
eftir úrslitin i Massachusetts,
en þrátt fyrir það virðast þrir
hinna áðurnefndu standa nú
nær framboðinu en hann.
ENDA þótt Jackson þyki
leiðinlegur, getur hæglega svo
farið, að hann veröi hlut-
skarpastur á flokksþingi
demókrata. Styrkur hans ligg-
ur i þvi, að hann er heiöarleg-
ur og vinnusamur, og getur
bent á góðan starfsferil á
þingi. Hann getur bent á, að
hann hafi yfirleitt veriö rót-
tækur i innanlandsmálum, t.d.
alltaf stutt mál blökkumanna
og verkalýðshreyfingarinnar
og verið fyrstur þingmanna til
aö láta umhverfismál og
náttúruvernd til sin taka.
Hann hefur lifaö óbreyttu og
eyðslulitlu lifi. Þannig getur
hann bent á, að hann hafi
alltaf látiö sér nægja að lifa á
þingmannslaununum einum
saman, þvi að hann hefur látið
ailar aukatekjur sinar renna i
sjóö til styrktar námsmönnum
i heimariki sinu. Á timum
Watergatemálsins er ekki litill
styrkur fyrir Jackson að geta
bent á þetta. I utanrikismál-
um hefur hann alltaf veriö
sjálfum sér samkvæmur sem
eindreginn andstæðingur
kommúnismans og annarra
einræðisstefna. Þrátt fyrir
þetta er ekki vist, að utan-
rikisstefna Bandarikjanna
yrði ósveigjanlegri, þótt hann
yrði forseti. Þannig má benda
á, að Nixon tók upp breytta
stefnu gagnvart kommúnista-
rikjunum, þótt hann þætti ekki
liklegur til þess fyrirfram.
Það gæti gilt nokkuð svipað
um Jackson og Nixon, að hann
ætti auðveldara með að fá al-
menning til að sætta sig við
bætta sambúð, sökum þess,
að menn treystu honum vegna
fyrri afstöðu hans.
JACKSON er kominn af
norskum foreldrum i báðar
ættir. Hann er fæddur i
Everett i Washingtonriki 31.
mai 1912 og veröur þvi senn 64
ára. Faðir hans var verka-
maður og þurfti hann þvi
snemma að fara að vinna fyrir
sér. Hann lauk laganámi 1935
og var þremur árum siðar
kosinn saksóknari og vann áer
mikið álit i þvi starfi. Arið 1940
náði hann kosningu til full-
trúadeiidar Bandarikjaþings
og var endurkosinn þangað
sex sinnum. Arið 1952 náði
hann kosningu til öldunga-
deildarinnar og hefur verið
endurkosinn jafnan siðan.
Hann hefur þannig átt sæti i
fulltrúadeildinni i 12 ár og i
öldungadeildinni i 24 ár. Meðal
þingmanna nýtur hann mikils
álits og er yfirleitt talinn einn
áhrifamesti maðurinr. i
öldungadeildinni. Um skeið
var góð vinátta milli hans og
Kennedybræðra og hafði John
Kennedy látiö i ljós, að hann
vildi helzt fá Jackson sem
varaforsetaefni sitt i forseta-
kosningunum 1960. Niðurstaö-
an varð samt sú, að Johnson
varð fyrir valinu. Eftir þaö
kólnaði milli Jacksons og
Kennedybræðra. Arið 1968 fór
Nixon þess á leit við Jackson,
að hann yrði varnarmálaráð-
herra i stjórn sinni, en Jack-
son hefur jafnan sýnt varnar-
málunum mikinn áhuga.
Jackson hafnaði þvi.
Jackson var piparsveinn
þangað til hann var 49 ára, en
þá giftist hann fráskildri skrif-
stofustúlku, sem var 21 ári
yngri en hann. Þau hafa eign-
azt tvö börn, dreng og stúlku.
Jackson keppti að þvi að
verða frambjóðandi demó-
krata i forsetakosningunum
1972. Hann tapaði þá i öllum
prófkjörum, en komst þó næst
George McGovern á flokks-
þinginu, þegar forsetaefnið
var valið. Hann fékk þá 534 at-
kvæði. Hann þarf að tvöfalda
þessa tölu til þess að hljóta út-
nefningu nú.
Þ.Þ.
Moynihan og Jackson — stuöningur Moynihans styrkti
Jackson I Massachusetts.
— JH