Tíminn - 18.05.1976, Qupperneq 11

Þriðjudagur 18. maí 1976
TÍMINN
11
(Jtgefandi Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar:
Þórarinn Þórarinsson (ábm.) og Jón Helgason. Ritstjórn-
arfulltrúi: Freysteinn Jóhannsson. Auglýsingastjóri:
Steimgrimur Gisiason. Ritstjórnarskrifstofur i Edduhús-
inu við Lindargötu, simar 18300 — 18306. Skrifstofur I
Aðalstræti 7, simi 26500 — afgreiðslusimi 12323 — aug-
lýsingaslmi 19523. Verð I lausasöiu kr. 50.00. Áskriftar-
gjald kr. 1000.00 á mánuði. Blaðaprent h.f.
Draumar um nýja
nýsköpunarstjórn
Mikil vonbrigði rikja nú i heimkynnum Þjóðvilj-
ans. Ráðamenn hans hafa um skeið alið þá drauma,
ásamt Birni Jónssyni og Gylfa Þ. Gislasyni, að nú-
verandi rikisstjórn væri að falla, og yrði leyst af
þólmi af nýrri nýsköpunarstjórn, þvi að Björn og
Gylfi myndu sjá um, að vinstri stjórn yrði ekki
endurreist. Það er nú komið á annað ár siðan Þjóð-
viljinn tók að spá falli stjórnarinnar og sá i anda
Lúðvik Jósepsson sem sjávarútvegsráðherra i nýju
nýsköpunarstjórninni og Kjartan ólafsson sem arf-
taka Brynjólfs Bjarnasonar i sæti menntamálaráð-
herra. Nú er ekki sjáanlegt að þessir draumar ræt-
ist að sinni, og að rikisstjórnin muni sitja til loka
kjörtimabilsins. Þess vegna rikja mikil vonbrigði
hjá Þjóðviljamönnum, og beina þeir ekki sizt spjót-~
um sinum að þeim, sem þeir telja eiga þátt i þvi, að
nýsköpunardraumurinn skuli ekki strax rætast á
þessu kjörtimabili.
Það kom fljótt i ljós eftir að núverandi stjórn var
mynduð, að ýmsir leiðtogar Alþýðubandalagsins
undu þvi illa að vera utan stjómar. Þó gátu þeir
betur sætt sig við þetta, meðan efnahagserfiðleik-
arnir voru mestir, en óskhyggja þeirra magnaðist,
þegar viðskiptakjörin tóku að rétta við á ný. Vegna
afstöðu aðalleiðtoganna i Alþýðuflokknum, Björns
Jónssonar og Gylfa Þ. Gislasonar, var þeim ljóst,
að ekki var grundvöllur fyrir nýrri vinstri stjórn i
náinni framtið. Fyrir Alþýðubandalagið var þvi
ekki um annað að ræða, ef það átti að komast i
stjórn á ný, en þátttaka í nýrri nýsköpunarstjórn.
Björn Jónsson og Gylfi Þ. Gislason gylltu lika eftir
megni þessa hugmynd i augum ráðamanna Alþýðu-
bandalagsins. Það bættist svo við að italski
kommúnistaflokkurinn, sem ýmsir leiðtogar
Alþýðubandalagsins hafa litið á sem fyrirmynd, tók_
að herða þann áróður, að hann og kristilegi flokkur-
inn ættu að mynda stjórn saman. Gamlir leiðtogar
Alþýðubandalagsins frá nýsköpunarámnum, eins
og t.d. Einar Olgeirsson, tóku og mjög i sama
streng.
Einhverjir, sem taka skrif Þjóðviljans alvarlega
kunna að telja það litt trúlegt, að forystumenn
Alþýðubandalagsins láti sig dreyma um nýja
nýsköpunarstjóm, Svo mjög fordæmi Þjóðviljinn nú
Framsóknarflokkinn fyrir samstarfið við Sjálf-
stæðisflokkinn, og svo ljótum orðum fari Þjóðviljinn
um Geir Hallgrimsson og Gunnar Thoroddsen. En
Þjóðviljinn hefur aldrei verið seinn að skipta um
tón, þegar þess hefur þótt þurfa. Þannig gerbreytt-
ist afstaða hans til ‘Sjálfstæðisflokksins og ólafs
Thors á einum degi, þegar nýsköpunarstjórnin
gamla var mynduð.
Þá kunna ýmsir að halda, að varnarmálin muni
standa i veginum. En þar visa hinir itölsku læri-
meistarar veginn. Þeir segjast vera reiðu-
búnir að sætta sig við þátttökuna i Nato, og að Nato
haldi áfram bækistöðvum sinum á ítaliu. Þess er
lika skemmst að minnast, að þingmenn Alþýðu-
bandalagsins lýstu sig andviga landhelgissamn-
ingnum 1973, en greiddu svo atkvæði með honum
vegna stjórnarþátttökunnar!
Það stendur þvi ekki á leiðtogum Alþýðubanda-
lagsins, fremur en Birni og Gylfa, að ráðast i nýtt
nýsköpunarævintýri. Þess vegna rikja nú vonbrigði,
hjá Þjóðviljanum, þegar hann gerir sér ljóst, að
draumurinn um það mun ekki rætast næstu misseri.
Þ.Þ.
ERLENT YFIRLIT
Bandaríkin og Efna-
hagsbandalagið
Bætt sambúð þeirra veikir Ford í AAichigan
UM ÞESSAR mundir er Gis-
eard d’Estaing Frakklands-
forseti að hefja heimsókn til
Bandarikjanna i tilefni af 200
ára afmæli þeirra. Giscard
mun að sjálfsögðu heimsækja
Ford forseta i Hvita hilsið, en
að öðru leyti mun hann ferðast
um Bandarikin og leggja á-
herzlu á vináttu og samstarf
Frakklands og Bandarikj-
anna. Þessa er nú talin sérstök
þörf, þar sem skoðanakannan-
ir, sem nýlega hafa farið
fram, benda til þess, að marg-
ir Bandarikjamenn telji
Frakka ekki nána bandamenn
sina. Þetta getur starfað að
einhverju leyti af þvi, að bæði
de Gaulle og Pompidou voru
oft óþægir i samskiptum við
Bandarikin. Þá er Gyðingum i
nöp við Frakka sökum vin-
samlegrar afstöðu þeirra til
Araba. Hitt er mörgum
Bandarikjamönnum siður
ljóst, að Bandarikjastjórn
hefur lika átt sinn þátt I þvi, að
sambúðin milli Bandarikj-
anna og Vestur-Evrópu hefur
oft verið lakari undanfarin ár
en skyldi. Einkum hefur þetta
gerzt á viðskiptasviðinu og
birzt i deilúm milli Bandarikj-
anna og Efnahagsbandalags-
ins, þar sem hvor aðilinn um
sig hefur hótað tollahækkun-
um eða innflutningshöftum, og
stundum gripið til þeirra. Það
má vafalitið þakka Ford for-
seta og ráðgjöfum hans i efna-
hagsmálum, að verulega
hefur dregið úr þessum deil-
um Efnahagsbandalagsins og
Bandarikjanna á siðari miss-
erum. Efnahagslegir ráðgjaf-
ar Fords eru flestir friverzlun-
armenn, og hafa þvf mjög var-
að við höftum vegna efna-
hagskreppunnar, sem hefur
gist vestræn lönd undanfarin
ár. Þess vegna hafa verið
lagðar litlar eða engar hömlur
á innflutning iðnvara til
Bandarikjanna frá löndum
Efnahagsbandalagsins, þrátt
fyrir atvinnuleysið I Bandarikj-
unum. Hafi verið um einhverj-
ar hömlur að ræða, hefur þeim
helzt verið beitt þannig, að
viðkomandi innflutningsland
reyndi að draga úr innflutn-
ingnum sjálfviljugt, en bein-
um hömlum ekki verið beitt af
hálfu Bandarikjanna. Þetta
hefur boriö þann árangur, að
sambúð Bandaríkjanna og
Efnahagsbandalags Evrópu
hefur sennilega aldrei verið
betri en um þessar mundir.
Segja má með miklum rétti,
að þetta sé nú ein bjartasta
hliðin á vestrænni samvinnu.
Það hefur vissulega ekki litið
að segja, ef efnahagssamstarf
rikja, sem mynda varnar-
bandalag, er i sæmilegu lagi.
HITT er svo annað mál. að
slikt samstarf getur mælzt
misjafnlega fyrir i viðkom-
andi löndum. Þvi er sennilega
ekki rangt til getið, að heim-
sókn Giscards komi á versta
tima fyrir Ford, en hún hefur
að sjálfsögðu veriö ákveðin
fyrir alllöngu. Þá var ekki
verið að huga að þvi, að heim-
sókn hæfist degi fyrir forkosn-
ingarnar I Michiganriki,
heimariki Fords forseta. For-
setinn var talinn sigurviss
þar, svo að ekki þyrfti um
þetta mál að hugsa. 1
Michiganriki er miðstöð bila-
iðnaðarins i Bandarikjunum,
og þar rikir veruleg gagnrýni
á haftalausan eða haftalitinn
innflutning á bilum frá
Evrópu og Japán. Reagan
hefur mjög notfært sér þetta i
áróöri sinum i Michigan, og
nefntþetta sem eitt dæmið um
Tapar Ford i Michigan I dag?
Heimsækja frönsku forsetahjónin Ford á versta tlma?
undanlátssemi Bandarikja-
stjórnar i utanrikismálum.
Vafalitið hefur þetta fundið
hljómgrunn I Michigan, og
ekki er ósennilegt, að heim-
sókn Giscards verði til að
vekja meiri athygli á þessu en
ella. Það er eins og flest snuist
nú Ford i óhag.
A SIÐAST LIÐNU ári voru
fluttir til Bandarikjanna bllar
frá löndum Efnahagsbanda-
lagsins fyrir um 2,2 milljarða
dollara. Kærur höfðu komiö
fram varðandi þaö, að bila-
verðið væri svo lágt, miðað við
verð á bandarlskum bilum, að
hér væri um aö ræða undirboð,
sem samrýmdist ekki banda-
riskum lögum. Fjármálaráð-
herra Bandaríkjanna, William
Simon, hafði fyrirskipað rann-
sókn á málinu, en afturkallaöi
hana svo skyndilega. Slik
rannsókn hefði getað valdið
miklum deilum milli Banda-
rikjanna og Efnahagsbanda-
lagsins. Það var þvi mikilvægt
fyrir samstarf Bandaríkjanna
og Efnahagsbandalagsins, að
rannsóknin var afturkölluð, en
sennilega ekki að sama skapi
heppilegt fyrir Ford, að þetta
gerðist rétt fyrir forkosning-
arnar i Michigan. Ford forseti
gæti hins vegar grætt pólitiskt
á þessari ákvörðun, ef hann
næöi svo langt aö verða fram-
bjóðandi i forsetakosningun-
um. Hjá almenningi mælist
það ekki illa fyrir, að bila-
kóngunum i Bandarikjunum
sé veitt aðhald með innflutn-
ingi á ódýrum bilum. Þetta
gildir hins vegar vart I
Michigan.af framangreindum
ástæðum.
Þá hefur Bandarikjastjórn
látiðþaðkyrrt liggja, að Efna-
hagsbandalagið hefur gefið
fyrirmæli um að reynt verði
að draga úr hinum miklu
þurrmjólkurbirgðum i löndum
Efnahagsbandalagsins, meö
þvi að blanda þurrmjólkinni i
dýrafóður. Þetta getur nefni-
lega dregið úr innflutningi á
sojabaunum frá Bandarikjun-
um. Um skeið virtist, aö
Bandarikjastjórn myndi kæra
þetta fyrir GATT, en hefur nú
fallið frá þvi.
Loks er þess að geta, að
Ford forseti hafnaði nýlega
tillögum ráðgjafa sinna um að
leggja innflutningshöft á skó-
fatnað frá Efnahagsbanda-
lagslöndunum, en aðallega
kemur hann frá Italiu. Þessi
skófatnaður er yfirleitt ódýr-
ari en sá bandariski og hefur
selzt vel. Sennilega hefur þaö
átt þátt i þessari ákvörðun, að
kosningár standa fyrir dyrum
á ttaliu, og slik höft hefðu ekki
mælzt vel fyrir þar.
Ford forseta má segja það til
lofs, að hann hefur ekki vikið
frá friverzlunarstefnu sinni,
þrátt fyrir prófkosningarnar,
en það heföi getað styrkt hann
I ýmsum prófkjörum að vikja
frá henni á vissum sviöum.
Ford á þvi vissulega mikinn
þátt i þvi, aö sambúð Banda-
rikjanna og Efnahagsbanda-
lagsins hefur sjaldan eða
aldrei verið betri.
Þ.Þ.