Tíminn - 19.05.1976, Blaðsíða 8

8
TÍMINN
Miövikudagur 19. mai 1976
A
Osigur
z-et-
unnar
Menntamálanefnd efri
deildar lagöi það til i gær, aö
zetu-frumvarpinu yröi visað
til rikisstjórnarinnar. Er þvi
ljóst, aö zetan hefur beöiö
ósigur á Alþingi i þetta sinn,
en til gamans má geta þess, aö
i nefndaráliti menntamála-
nefndar er zetan gegnum-
gangandi. Nefndarálitiö er
svohljóöandi:
Nefndin hefur athugaö frv. á
þremur fundum. A fyrsta fund
nefndarinnar komu tuttugu
aöilar, sem lýstu viöhorfum
sinum til málsins og svöruöu
fyrirspurnum. Nefndin leggur
til, þar sem ljóst er aö ekki
vinnst timi til aö afgreiöa mál-
iö á þessu þingi, aö frumvarp-
inu veröi vísað til rikis-
stjórnarinnar.
Jafnframt bendir nefndin á
aö hún telur rétt, aö mennta-
málaráðherra efni á þessu
sumri til funda meö Islenzku-
kennurum og öörum sérfróö-
um mönnum um Islenzkt mál,
þar sem reynt verði aö ná sem
viötækustu samkomulagi um
meginstefnu varöandi staf-
setningarreg1ur og
ákvaröanatöku um breytingar
á þeim.
AlþingiJ8. mai 1976.
Axel Jónsson,
form., frsm.
Steingr.
Hermannsson.
Steinþór
Gestsson,
fundarskr.
Ragnar
Arnalds.
Jón Arm. Héöinsson. Ingi
Tryggvason
t’orv. Garöar Kristjánsson.
FRUMVARP UAA
BLÖNDUVIRKJUN
t fyrradag lagöi Gunnar Thor-
oddsen orkumólaráöherra fram
frumvarp um virkjun Blöndu i
Blöndudai i Austur-Húnavatns-
sýslu. Er frumvarpiö lagt fram til
kynningar á þessu þingi.
1 athugasemd með frumvarp-
inu segir:
„Lagafrumvarp þetta gerir ráð
fyrir að heimila rikisstjórninni aö
láta reisa og reka vatnsaflsvirkj-
un i Blöndudal i Austur-Húna-
vatnssýslu meö allt aö 150 MW
afli.
Eftir þeim rannsóknum og
áætlunum, sem þegar hafa veriö
geröar, er Blönduvirkjun I hópi
hagkvæmustu vatnsaflsvirkjana
á Isiandi. Hún hefur einnig þann
kost aö vera utan hinna eldvirku
svæöa. Stærstu raforkuver lands-
ins liggja á eidvirkum svæöum.
Þvi fylgir áhætta eins og gamlir
og nýir atburöir minna á. En um
leið og áhættu veröur að taka til
þess að nýta vatns- og varmaorku
landsins,‘er þaö mikilvægt aö upp
risi raforkuver utan eldvirkni-
svæðanna og aö þvi veröur að
stefna. bar er Blönduvirkjun
fremst i flokki, ein álitlegasta
virkjun utan þeirra svæöa.
Meöal annarra kosta
virkjunarinnar eru mjög góðir
miðlunarmöguleikar, sem stuöla
aö betri nýtingu virkjunarinnar
milli árstiða og auknu rekstrar-
öryggi.
Þá er Blönduvirkjun vei staö-
sett gagnvart aöalorkuflutnings-
linu milli Suöur- og Noröurlands.
Samtengingu landshluta fylgir sá
kostur aö vatnsorkan nýtist betur
vegna þess.aö rennsli vatnsfalla i
mismunandi landshlutum fylgist
ekki aö. Þannig hafa rannsóknir
sýnt, aö stórt orkuver á Noröur-
landi, rekiö i trengslum viö kerfiö
á Suövesturlandi, stuölar aö betri
nýtingu vatnsorkunnar i þeim
landshluta en vera myndi ef
S-V-landskerfi vinnur eitt sér.
Flestar stórvirkjanir landsins
hafa verið reistar á Suövestur-
landi. Veröur að teljast æskilegt
aö reist veröi stór vatnsaflsvirkj-
un i öörum landshluta.
Kostir Blönduvirkjunar eru þvi
I senn fólgnir i öryggi, hag-
kvæmni og heppilegri staðsetn-
ingu meö tilliti til flutningslina og
byggöasjónarmiöa.”
Frumvarp um jarða
lög afgreitt í gær
A kvöldfundi Neöri deildar Al-
þingis i gær var samþykkt frum-
varp um jaröalög, með breyt-
ingatillögum sem landbúnaöar-
nefnd iagði til að geröar yröu.
Þannig breytt fór frumvarpið
til efri deildar, þar sem búizt var
við að þaö yröi samþykkt seint i
gærkvöldi.
Stefán Valgeirsson (F) mælti
fyrir breytingatillögu landbúnaö-
arnefndar. Veröur nánar gerö
grein fyrir þeim i blaöinu síðar.
Nokkrar umræður urðu um
máliö I neöri deild og lagðist
Ragnhildur Helgadóttir (S) gegn
frumvarpinu. Vitnaöi hún meðal
annars til áskorana Sambands
ungra Sjálfstæöismanna til þing-
manna Sjálfstæöisflokksins um
að fella frumvarpiö.
Sigurlaug Bjarnadóttir (S)
svaraði flokkssystur sinni og taldi
nauösynlegt aö frumvarp um
þetta efni yröi samþykkt.
Við þriðju umræöu flutti Ragn-
hildur Helgadóttir tillögu um að
frumvarpinu yröi visaö til rikis-
stjómar, en sú tillaga var felld.
Svipmyndir frá Alþingi
Stefnt var aö þvf I gærkvöidi, aö störfum Alþingis lyki þó um
kvöldiö eöa I nótt. Veröa þá þinglausnir væntanlega Idag.
Mjög annasamt hefur veriö á Alþingi siöustu daga, eins og
jafnan undir þinglok. Þurfa þingmenn og ráöherrar þá oft aö
ræða einslega saman, enda oft samkomuiagsatriöi hvaöa mál ná
fram aö ganga, áöur en þingi lýkur. — A efri myndinni sést
Lúövik Jósepsson i viöræöunum viö ráðherrana Geir Hallgrims-
son og ólaf Jóhannesson. En á neöri myndinni ræöa þeir saman
Halldór E. Sigurösson landbúnaöarráöherra og Asgeir Bjarna-
son forseti sameinaös þings. E.t.v. eru þeir aö ræöa um jarðalög-
in?
Afleiðingar leiguhúsnæðisleysis í dreifbýlinu:
UNGA FÓLKIÐ KÝS AÐ FLYTJA „SUÐUR"
Nýlega mælti Páll Pétursson
(F) fyrir þingsályktunartillögu
sinni um breytingar á lögum um
Húsnæöismálastofnun rikisins
svohljóöandi:
„Alþingi ályktar aö fela rlkis-
stjórninni aö láta fara fram at-
hugun á þvl, hvort ekki sé tima-
bært og réttmætt, aö breyta lög-
unum um Húsnæöismálastofnun
rlkisins nr. 30 frá 1970, þannig
aö árlegum lánveitingum
Byggingarsjóös rlkisins veröi
a.m.k. aö hluta skipt á milli
kjördæma samkvæmt ákvöröun
Alþingis svo sem gert er meö
Vegasjóö”.
„Breiðholts-
fra mkvæ mdirnar ’ ’
Undanfarin ár hefur þróunin
oröiö sú, aö mestur hluti nýrra
ibúöarhúsa hefur risiö á höfuö-
borgarsvæöinu. Þessiþróun tók
stökk meö samningum rikisins
og verkalýöshreyfingarinnar
um framkvæmdir i Breiðholti.
Þessar framkvæmdir voru fjár-
magnaöar aö verulegu leyti af
Byggingars jóöi rikisins.
Byggingarsjóði var gert að
skyldu, aö greiöa 80% af kostn-
aöi viö 1000 ibúöir á móti 20%
frá kaupanda, og viö leiguibúö-
irnar 250 þurfti Reykjavikur-
borgeinungis aö greiða 20%, en
reiknaöi gatnageröargjöldin
upp i þaö. Byggingarsjóöur varö
aö taka á sig þessa skyldu án
þess aö honum væri útvegaö
aukafjármagn I þessu skyni og
kom þaö aö sjáifsögöu niöur á
þjónustu viö einstaklinga og
byggingarfélög.
Einkum var þetta áberandi á
landsbyggðinni, þar sem þjóð-
félagsþróunin hefur verið sú, aö
fólki hefur þótt öruggara að
festa fé sitt I fbúðarhúsnæði á
Reykjavikursvæöinu en annars
staöar á landinu, hvaö þá aö
eyma þaö i bönkum. Þegar
yggðastefnan ruddi sér til
rúms voiru sett lög um byggingu
1000 leiguibúöa á vegum
sveitarfélaga i dreifbýii. Þaö
var 1973, en þessar 1000 leigu-
ibúöir var heimilaö aö reisa á
næstu 5 árum, þ.e.a.s. árunum
1974-1978. Lögin voru oröuö
þannig, aö heimiUværi aö lána
80% i staö þess aö i reglugerð-
inni um Breiöholtsibúöirnar
sagöi: „Skylter aö lána 80%”.
Ekki var Byggingarsjóöi útveg-
aö aukafjármagn vegna
leiguibúöarframkvæmdanna
fremur en vegna Breiöholts-
framkvæmdanna. Leiguibúö-
irnar hafa vegna oröalags
reglugeröar ekki oröið for-
gangsframkvæmdir, svo sem
varum Breiöholtsframkvæmdir
heldur látnar sitja á hakanum.
Unga fólkið
heldur suður
Þaökomstrax iljós, aö þörfin
fyrir þessar leigulbúöir var
mjög brýn. Samkvæmt árs-
skýrslu Húsnæðismálastofnun-
ar 1974 höföu þá borizt 1454
umsóknir um þessar 1000 ibúöir.
Hériþessum ræöustóli hafa ver-
iö talin fram margvisleg rök
fyrir nauösyn þess, aö byggja
þessar leiguibúöir. Ungt fólk,
sem er aö stofna heimili, hefur
oft ekki fjármagn til þess aö
koma sér upp þaki yfir höfuöið
strax viö heimilisstofnun.
Aðkomufólk, sem sveitarfélög-
um er nauösyr, á aö fá til tima-
bundinna eöa framtiöarstarfa
þarf þarna aö eiga kost á hús-
næöi. Leiguhúsnæöisleysiö
hefur haft þaö i för meö sér, aö
fjöldi ungmenna hefur fariö
suður fremur en aö Ilendast i
heimabyggöum, og fjöldi
manna, sem áhuga hefur haft á
störfum úti á landi, hefur ekki
lagt i þaö aö taka sér þar
bólfestu, vegna þess, aö hentugt
leiguhúsnæöi hefur ekki staöiö
til boða meöan viökomendur
hafa veriö aö byggja yfir sig eða
ákveöa sig, hvort þeir ættu aö
leggja i þaö, aö búa sitt
framtiöarheimili þar. Jafn-
framt þurfti aö gera sveitar-
félögum kieift, aöselja eitthvaö
af þessum ibúöum, þegar svo
stendur á. Þvi hefur veriö kippt
I lag núna meö lagasetningu hér
á Alþingi um Húsnæöismála-
stofnun, svo sem öllum er kunn-
ugt. Vegna þess, hve ásóknin i
leiguibúöirnar var mikil upp-
hófust deilur á milli forráöa-
manna sveitarfélaga og lands-
hlutasamtaka og Húsnæöis-
málastofnunar um skiptingu
þessara 1000 ibúöa milli
sveitarfélaganna. Þar er enda
augljóst, aö i veröbólguþjóð-
félagi eins og viö lifum i er dýrt
aöþurfa aö biöa um árabil eftir
þvi, aö fá byggingarleyfi. Ariö
1974 og 1975 voru samþykkt lán
vegna byggingar um 200 leigu-
ibúöa og sveitarfélögum auk
þess heimilaö aö hefja byggingu
81 ibúöar á eigin kostnaö, án
þess að gefin væru fyrirheit um
greiöslu eða greiöslufyrirkomu-
lag á hluta rikisins. Nú er búiö
aö semja um lán vegna þessar-
a 18 ibúöa , en þaö eru óaf-
greiddar 393umsóknir frá fyrra
ári um leiguibúöir. Fyrirheitin
um leiguibúöirnar 1000 munu
hafa haft það i för meö sér, aö
heldur hefur dregiö úr fjölda
umsókna einstaklinga i dreif-
býlinu um ibúðarlán á meöan
umsóknum á höfuöborgarsvæð-
inu fjölgar stööugt. Þetta er
mjög Iskyggileg þróun.
Meginhlutinn fór
til höfuðborgarsvæðis-
ins
Húsnæöismálastofnunin út-
hlutaöi seint i marz öörum hluta
lána til þeirra sem fengu
byrjunarlán 1. sept 1975. úthlut-
að var 139 millj. 670 þús. Þar af
fóru til Ibúöa I Reykjavik og á
Reykjanesi 123 millj. 760 þús.,
en I hlut allra annarra lands-
manna komu aöeins 15 millj. 910
þús. Þessa þróun veröur aö
stööva. Ég tel, aö eölilegt sé aö
Alþingi láti þetta mál til sin
taka og hafi hönd I bagga meö
skiptingu fjármagnsins eftir
kjördæmum. Jafnframt viröist
þaö vel geta komiö til greina, aö
veita hærri lán til bygginga á
þeim landssvæðum, þar sem
sannarlega er dýrara aö
byggja, bæöi vegna veöráttu og
flutningskostnaðar og annarra
orsaka og þetta getur ennfrem-
ur veriö mikilvægur þáttur i
byggöastefnu. Ég gat um eitt
tilvik þar sem fjármagns-
straumurinn til höfuðborgar-
svæöisins kemur skýrt i ljós. 1
ársskýrslu húsnæöismála-
stofnunar 1974 er skrá um A, B,
D, E og F-lán útborguð úr veö-
deild á árunum 1955-1974. Þar
kemur i ljós, aö lán hafa verið
veitt út á 21.567 ibúöir, þar af
15.395 i Reykjavik og á Reykja-
nesi en á landsbyggöinni 6.172.
Hluti Reykjavikur og Reykja-
ness I heildarf jármagninu var
þá 74,3%. Auk þess eru hér I
Reykjavik flestir þeir ltfeyris-
sjóöir sem einhvers eru
megnugir og hér er ennfremur
sérstök lánastofnun, sem ein-
göngu mun lána til ibúöarhúsa-
lána, þ.e. til ibúöarkaupa eöa
byggingar, þ.e. Sparisjóður
Reykjavikur. A þingi i fyrra
leyföi ég mér aö flytja þings-
ályktunartillögu um jafnrétti
sveitarfélaga i dreifbýli og
Reykjavíkur i húsnæöismálum.
Framhald á bls. 19