Tíminn - 30.07.1976, Blaðsíða 11

Föstudagur 30. júli 1976.
TÍMINN
U
Otgefandi Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar:
Þórarinn Þórarinsson (ábm.) og Jón Helgason. Ritstjórn-
arfulltrúi: Freysteinn Jóhannsson. Auglýsingastjóri:
Steimgrimur Gislason. Ritstjórnarskrifstofur f Edduhús-
inu viö Lindargötu, simar 18300 —'18306. Skrifstofur i
Aöalstræti 7, simi 26500 — afgreiöslusimi 12323 — aug-
lýsingasimi 19523. Verö i lausasölu kr. 50.00. Áskriftar-
gjald kr. 1000.00 á mánuöi. Blaöaprent h.f.
Breytingin á lánskjörum
Stofnlánadeildarinnar
Nýlega hefur verið gerð nokkur breyting á
lánskjörum þeim, sem bændur njóta hjá Stofn-
lánadeild landbúnaðarins. Aðalbreytingin er sú,
að 1/4 hluti lánanna verður verðtryggður, en
vextir lækka úr 12% i 10%. Þetta mun gera lánin
nokkuð óhagstæðari. Þessi breyting var nauðsyn-
leg vegna þess, að Stofnlánadeildin hefur á
undanförnum árum orðið að taka verðtryggð inn-
lend lán eða erlend lán i vaxandi mæli. Þannig
hafði deildin á árunum 1971-1975 um 702 milljónir
króna tekjur af vöxtum, visitöluálagi og lán-
tökugjaldi, en varð að greiða á sama tima 924
milljónir króna vegna tilsvarandi útgjaldaliða.
Halli varð þvi um 220 milljónir króna á þessu
timabili. Hann hefur farið sihækkandi og er
reiknað með, að hann verði 297 milljónir króna á
þessu ári, þá hefur halli vegna gjaldeyrisbreyt-
inga numið 209 milljónum króna á þessum tima.
Það liggur i augum uppi, að ekki var hægt að
reka Stofnlánadeildina þannig áfram með sivax-
andi halla. Hallinn hefði fljótlega étið upp starfs-
fé stofnunarinnar. Þess vegna varð ekki hjá þvi
komizt að taka upp nokkra verðtryggingu á lán-
um til bænda, en áður hefur hún verið tekin upp á
lánum til vinnslustöðva landbúnaðarins. Eftir
sem áður verða þessi lán mjög hagstæð saman-
borið við mörg önnur, enda gerir sérstaða
landbúnaðarins það eðlilegt.
Bændum er það vafalaust ljóst, að ekki var
hægt að halda umræddum lánum með óbreyttum
kjörum, þegar öll önnur lánskjör hafa farið
hækkandi og vaxandi halli hefur verið og er á
Stofnlánadeildinni. Stjórnarandstæðingar, sem
hafa deilt á þetta, hafa ekki heldur bent á,
hvernig þeir vildu afla fjár til að mæta hinum
vaxandi halla. Fróðlegt væri að fá vitneskju um
það áður en þeir halda þessum yfirboðum meira
áfram.
2.5 - föld aukning
Það kom fram i viðtali við Halldór E. Sigurðs-
son landbúnaðarráðherra, að 1975 námu lán
Stofnlánadeildar landbúnaðarins tæplega tifalt
hærri upphæð en 1970 að krónutölu. Að raungildi
höfðu þau 2.5-faldazt, þegar miðað er við visitölu
byggingarkostnaðar. Lán til vélakaupa, útihúsa-
bygginga og ræktunar hafa 2.8-faldazt að verð-
gildi á þessum tima, en lán til vinnslustöðva hafa
1.9-faldazt. Þá hefur Stofnlánadeildin veitt lán til
fleiri framkvæmda en áður, eins og t.d. til bú-
stofnskaupa, grænfóðursverksmiðja, .fóðurblönd-
unarstöðva, kjötiðnaðarstöðva og þungavinnu-
véla.
Hin mikla aukning á útlánum Stofnlánadeild-
arinnar stafar jöfnum höndum af þvi, að kjör
bænda hafa batnað og framkvæmdageta þeirra
þvi eflzt, og að meiri áherzla hefur verið lögð á
það af hálfu landbúnaðarráðherra en áður að út-
vega deildinni fjármagn. Halldór E. Sigurðsson
tók við embætti landbúnaðarráðherra sumarið
1971 og hefur nú gegnt þvi samfleytt i fimm ár.
Ótvirætt hefur hagur landbúnaðarins batnað á
þeim tima.
Grein úr Scotsman:
Jenkins þreyttur á
brezkum stjórnmálum
\
Hyggst vinna sér frama á nýjum vettvangi
Þaö hefur veriö úkveðiö,
aö Roy Jcnkins veröi næsti
formaöur stjórnarnefndar
Efnahagsbandalags
Evrópu. Meö þvi lýkur
sennilega fcrli hans sem
stjórnmúlamanni i Bret-
landi, en hann hefur veriö
einn sérstæöasti og merk-
asti stjórnmólamaöur Breta
eftir styrjöldina og oft talinn
liklegur til formennsku I
Verkamannaflokknum.
Mikill ósigur hans i for-
mannskjörinu á siöastliönu
vori, mun hafa leitt til þess,
aö hann hefur ákveöiö aö
draga sig I hlé I brezkum
stjórnmálum a.m.k. um
sinn.
Roy Jenkins átti alltaf
glæsilega framtíö fyrir sér i
brezkum stjórnmálum. I
evrópskum stjórnmálum gæti
hann loksins náö þeim frama,
sem hann Öðlaöist aldrei i
Bretlandi.
55 ára gamall er hann aö
ljúka stjórnmálaferli sinum til
að byrja annan nýjan sem
æðsti leiðtogi Evrópu — aö
hluta stjórnandi, að hluta
krossfari —.
Hvaö sem það er, sem hann
er að byrja á nú, þá lýkur alla
vega kafla i sögu brezka
Verkamannaflokksins. Sem
erfingi Hughs Gaitskells, þá
skilur hann eftir sig bil, sem
enginn getur — eða vill —
brúa. Stuðningsmenn Jenkins
eru orðnir munaðarlausir og
tilraun til að finna nýjan leið-
toga hefði alvarlegar afleið-
ingar fyrir þingflokk Verka-
mannaflokksins.
Einnig enda nú sveiflur
skjóts frama hans og hraps
innan þingflokksins 1 kosning-
unum 1964 vann hann sigur á
réttum tima og komst inn i
rikisstjórnina sem flugmála-
ráðherra, 43 ára að aldri. Ári
seinna varð hann innanrikis-
ráöherra og var þannig kom-
inn inn I hina raunverulegu
rikisstjórn. Þar notfærði hann
sérhinn frjálslynda anda, sem
þá rikti og studdi fyrstu lög-
gjöfina um jafnrétti kynþát-
anna.
Jenkins varð fjármálaráð-
herra 1967, þegar Callaghan
var ásakaður um óstjórnina,
sem leiddi til gengisfellingar-
innar. Þá var Jenkins hampaö
sem f j á r m á 1 a 1 e g u m
bjargvætti, sem stýröi brezka
hagkerfinu á rétta braut, og
sem væri augljós arftaki
Harolds Wilsons.
En þá' fór aö vegna illa.
Jenkins skipulagði sigur fyrir
Verkamannaflokkinn i þing-
kosningunum 1970, en thalds-
flokkurinn vann.
Og þá var það sem afstaöan
til Efnahagsbandalags
Evrópu klauf Verkamanna-
flokkinn og Jenkins varð I
augum vinstrimanna að merki
þess slæma, sem mátti finna i
Efnahagsbandalaginu. Þegar
forystumenn Verkamanna-
flokksins ákváðu, að þjóðarat-
kvæðagreiðsla væri eina ráðið
til að halda flokknum saman,
þá sagði Jeknins af sér sem
varaformaður flokksins. Sú
ákvörðun, vakti efasemdir um
pólitiska dómgreind hans, þvi
þjóðaratkvæðagreiðslan
þremur árum siðar var mesti
sigur hans og batt' Bretland
fastar við Efnahagsbandalag-
ið en nokkur þingatkvæða-
greiðsla hefði getað. Það vakti
einnig efasemdir um pólitisk-
Roy Jenkins
ar taugar hans, þvi hann
reyndi ekki að standa gegn
Wilson, sem hafði ákveðið
þjóðaratkvæöagreiðsluna.
Siöan hefur hann smátt og
smátt orðið þýðingarminni
persóna i brezkum stjórnmál-
um. Aftur fór Jenkins illa-i
þingkosningum. Ef Verka-
mannaflokkurinn heföi tapað
kosningunum 1974, þá heföi
Jenkins verið auðsamþykktur
frambjóðandi sem leiötcgi
flokksins. Eneftirhinn óvænta
sigur Verkamannaflokksins,
þá var Wilson fær um að draga
úr áhrifum Jenkins meö þvi aö
setja hann i embætti innan-
rikisráðherra, þar sem hann
hafði verið 9 árum áður.
Og honum mistókst illilega i
leiðtogakosningunum á þessu
ári, þar sem hann fékk aöeins
56atkvæöi,langt aö baki Foots
og Callaghans. Með sinni ein-
kennandi prúömennsku, dró
hann sig út úr baráttunni strax
eftir fyrstu umferð. Jenkins
hefur raunverulega alltaf
veriö of mikiö prúðmenni til
aö vera stjórnmálamaður i
Verkamannaflokknum.
En nú hefur Evrópustefna
Jenkins, sem hingaö til hefur
verið þröskuldur i vegi hans,
opnað leið að nýrri stöðu,
stöðu formanns stjórnar-
nefndar Efnahagsbandalags-
ins. Sumir forsetanna hafa
verið talsmenn fyrir samein-
ingu Evrópu, aðrir hafa
einungis unnið meö fjallháa
bunka af skjölum. Jenkins
mun sennilega tilheyra fyrr-
nefnda hópnum. En staðan
eins og hún er i dag hefur
ekkert pólitiskt vald.
Formaðurinn er aöeins einn af
meðlimum ráðsins og með þvi
er fylgzt af ráöherranefndinni.
En hins vegar, ef beinar
kosningar til Evrópuþingsins
verða framkvæmdar eins og
ætlað er, þá gæti ráðiö fengiö
voldugan bandamann þar sem
þingið er, gegn rikisstjórnum
Evrópuþjóöanna.
Roy Jenkins mun njóta þess
að vera laus við eftirlit brezku
rikisstjórnarinnar. Hann fékk
þetta starf hjá rikisstjórnum
annarra landa og mun sannar-
lega ekki vera gæludýr
Callaghans.
Ferill hans hingað til hefur
veriö fullur af skoplegum við-
burðum. Sem sonur leiðtoga
námumanna, sem var
• fangelsaður fyrir starfsemi
sina, þá hefur hann bakað sér
reiði verkalýðssamtakanna
með þvi að neita að láta lausa
verkfallsverði verkalýðs-
félaganna, sem voru að
vernda verkfall i Shrewsbury.
Skoplegra yrði þó, að i
Evrópu myndi hann öðlast það
pólitiska vald, sem honum
hefur verið neitaö um — og að
mörgu leyti sem hann hefur
neitað sér sjálfur um — i Bret-
landi.
Þýtt og endursagt: MÓL
Þ.Þ.