Tíminn - 11.09.1976, Qupperneq 9

Laugardagur 11. september 1976.
TÍMINN
9
Jón Valur Jensson.
ago fyrir um frestun á þessari á-
kvörðun stjórnarinnar og innti
hana eftir skýringum á lögmæti
brottrekstrarins. Innanrikisráð-
herrann gaf þau ein svör, að
mennirnir væru þegar komnir I
útlegð. Það er hins vegar at-
hyglisvert, að þetta er i annað
sinn á fjórum mánuðum, að einn
af dómstólum Chile, sem venju-
lega hafa reynzt stjórninni þægir,
tekur afstöðu gegn henni. Hinir
brottræku voru I hópi þeirra 5 lög-
manna, sem áður höfðu skrifað
undir bréf til að fordæma vald-
niðslu og mannréttindabrot i
Chile (Int. Her. Tribune 10/8,
1976).
Þetta er sem betur fer ekki eini
votturinn um mótstöðu við ger-
ræðisstjórn herforingjanna. I
sumar bárustfréttir af opnu mót-
mælabréfi 200 eða 300 kunnra
manna i Chile vegna hinnar
andlýðræðislegu stjórnarstefnu
og mannréttindabrota. Meðal
þessara manna var Edvardo
Frei, fyrrverandi forseti og for-
ingi Kristilegra demókrata.
Alþjóðlegt hjálparstarf
Kaþóslku biskuparnir i Chile
hafa mótmælt harðstjórninni
djarfmannlega, og kirkjan hefur
einnig sýnt stuðning sinn við of-
sótta menn i verki, þvi að virk-
asta hjálparstofnunin i Chile
sjálfu er áðurnefnd Vicarie de la
Solidaridad. Þar til I nóvember
1975 hafði Comité Pro Paz verið
aðalvalddreifingarmiðstöð fyrir
hjálparfé alþjóðastofnana eins og
Amnesty International. Yfirvöld
knúðu þá fram lokun hennar og
handtoku presta og annað starfs-
fólk. Vicaria hefur siðan tekið að
sér þetta hjálpar- og úthlutunar-
starf fyrir fanga og fjölskyldur
þeirra. En á þessú ári hafa yfir-
völdin hvað eftir annað veitzt að
þessari þörfu stofnun.
Lútherska kirkjan i Chile sér
einnig um að koma á framfæri
fjárstyrk við bágstaddar
fjölskyldur, þar sem fyrirvinnan
hefur verið drepin eða sett i fang-
elsi. Það væri verðugt verkefni
fyrir þjóðkirkjuna á tslandi að
standa fyrir samskotum vegna
pólitiskra fanga og kúgaðra
manna i Chiie. íslandsdeiid
Amnesty International getur
einnig tekið við fjárframlögum og
veitt nánari upplýsingar. Skrif-
stofan er i Hafnarstræti 11, simi:
11220. Jafnvel i útlegð eru flótta-
menn frá harðstjórninni undir-
orpnir eymd og örvæntingu: i
Argentinueinnieruþeir langtyfir
10.000 og hafa sætt þar ofsóknum
og jafnvel skipulögðum morð-
árásum hægri-öfgamanna og út-
sendara herforingjastjórnarinnar
i Chile. Neyð þessa fólks ákallar
samvizku heimsins, og undir slik-
um aðstæðum mega íslendingar
ekki bregðast kallinu, þótt fá-
mennir séu. öll aðstoð kemur að
góðum notum i örbirgð þessa
fólks, og með aðild vorri að
alþjóðastofnunum ber oss að
stuðla eftir megni að þvi að
þvinga Pinochet-klikuna og aðrar
einræðisstjórnir til mannúðlegri
stjórnarhátta. Þótt þær sýni þjóð-
um sinum aðeins grimmd og
vægðarleysi, er ekki örvænt um,
að þær blygðist sln og breyti ein-
hverju til hins betra, ef athæfi
þeirra mætir fordæmingu á al-
þjóðavettvangi.
Magnús Ólafsson, Sveinsstöðum:
ER NORÐURLANDS-
VIRKJUN LAUSNIN?
Að undanförnu hafa þær frétt-
ir birzt i fjölmiðlum, að þing
Fjórðungssambands Norðlend-
inga , sem haldið var á Siglufirði
30. ágúst til 1. sept., hafi
samþykkt áskorun á rikis-
stjórnina að leggja frumvarp
um Norðurlandsvirkjun fyrir
alþing og fá frumvarpið af-
greitt fyrir næstu áramót. Af
þessum fréttum má ætla, að
Norðlendingar séu mjög áhuga-
samir um Norðurlandsvirkjun
og leggi áherzlu á, að henni
verði komið upp hið fyrsta.
Slikt er þó nokkur misskilningur
og þvi full ástæða að skýra
nokkru nánar frá gangi mála á
umræddu Fjórðungsþingi.
Nokkurra óra
hugmynd
Nokkur ár eru siðan fyrst kom
fram hugmynd um að stofna
Norðurlandsvirkjun, sem hefði
þann tilgang að reisa og reka
orkyver I fjórðungnum ásamt
þvi að dreifa orkunni til
notenda. Iðnaðarráðherra
skipaði siðan nefnd i mars 1975
til að kanna viðhorf sveitar-
sjórnarmanna og núverandi
eigenda orkuvera á Norðurlandi
til stofnunar sameignarfélags
rikis og sveitarfélaga um orku-
öflun fyrir Norðurland.
Nefndin valdi þann kost að
setja fram i formi frumvarps
hugmyndir sinar um Norður-
landsvirkjun og lá þetta frum-
varp fyrir Fjórðungsþingínu á
Siglufirði þingfulltrúum til um-
fjöllunar.
Jafnframt lá fyrir þinginu til-
laga um að skora á rikisstjórn-
ina að leggja frumvarpið fyrir
alþing i haust og beita sér fyrir
þvi, að það verði afgreitt fyrir
næstu áramót. Þá var i tillög-
unni talið áriðandi, að gengið
verði frá stofnun Norðurlands-
virkjunar áður en Kröfluvirkjun
tekur til starfa, svo að hún geti
frá upphafi haft með rekstur
hennar að gera.
1 öðrum lið tillögunnar var
lagt til, að við mat á eldri orku-
mannvirkjum verði fylgt þeim
hugmyndum, sem fram koma i
heimildartillögum um Orkubú
Vestfjarða og framkomnu laga-
frumvarpi um Blönduvirkjun.
Þriðji liður tillögunnar fjall-
aði um það, að bæjarstjórum og
sýslumönnum á Norðurlandi
yrði falið að afla samþykkis
umbjóðenda sinna fyriraðild að
Norðurlandsvirkjun.
Er þetta rétt leið?
Strax I upphafi þingsins kom i
ljós, að efasemdir voru hjá
þingfulltrúum, hvort i frum-
varpi um Norðurlandsvirkjun
væri rétt leið mörkuð. Efuðust
margir um, að frumvarpið yrði
skref i þá átt að jafna orkuverð
um landið og tryggja öllum ibú-
um næga og örugga orku.
Mikill fjöldi mála lá fyrir
þinginu og þvi litill timi til að
fjalla um hvert þeirra. Tókst
þvi ekki að ná fram neinum
breytingum á framkomnum til-
lögum um Norðurlandsvirkjun i
nefnd þeirri, sem fjallaði um
málið.
Þegar tillagan kom til
afgreiðslu á þinginu, urðu um
hana nokkrar umræður. M.a.
tóku þátt I þeim alþingismenn-
irnir Stefán Valgeirsson og
Pálmi Jónsson, Jón Karls-
son forseti bæjarstjórnar Sauð-
árkróks og sá, sem þetta ritar.
Þessir ræðumenn lýstu þvi
allir yfir, að þeim hefði alls ekki
gefizt timi til að ihuga þetta mál
svo vel, að þeir gætu sagt um,
hvort þetta væri sú leið sem fara
ætti, en i máli þeirra komu fram
efasemdir, að svo væri. Lögðu
þeir áherzlu á, að þótt þetta
þing samþykkti tillöguna, eins
og hún lá fyrir, væri þar alls
ekki um að ræða endanlega
skuldbindingu af hálfu Norð-
lendinga að taka þátt i þessu
fyrirtæki. Fjórðungsþing hefði
ekkert vald til að taka ákvörðun
i slikum málum, heldur yrði
hver sveitarstjórn fyrir sig að
gera slikt.
Sama orkuverð
grundvallar-
skilyrði
í ræðu sinni lagði Stefán Val-
geirsson áherzlu á að
Fjórðungsþing mætti ekki
senda slika tillögu frá sér nema
i henni væri ákvæði um, að
tryggt yrði, að orkuverð frá
Norðurlandsvirkjun yrði það
sama og annars staðar á land-
inu. Skoraði hann á flutnings-
menn tillögunnar að taka það til
athugunar.
Bættu flutningsmennirnir þá
við tillöguna ákvæði um það, að
Fjórðungsþing áskildi sér þann
fyrirvara um aðild að Norður-
landsvirkjun, að tryggt verði af
hálfu stjórnvalda, að unnt verði
að selja raforku i heildsölu frá
Norðurlandsvirkjun á sama
verði og frá Landsvirkjun.
Jón Karlsson áskildi sér allan
rétt og hafði allan fyrirvara á
hvern hátt hann kynni að greiða
atkvæði, þegar málið kæmi til
kasta bæjarstjórnar Sauð-
árkróks, jafnvel þótt þessi til-
laga yrði samþykkt. Lagði hann
áherzlu á, að ekki mætti flýta
sér við afgreiðslu á þessu máli
og taldi ekkert gera til þótt af-
greiðsla þessi drægist.
Pálmi Jónsson kvaðst alls
ekki vera tilbúinn að gera upp
hug sinn i málinu á þessu stigi,
enda væru ýmsir þættir svo
óljósir enn, að ekki væri hægt að
taka ákveðna afstöðu. Sérstak-
lega væru áleitnar spurningar
um á hvern hátt fjármagn til
Norðurlandsvirkjunar yrði
tryggt.
Taldi Pálmi, að menn þyrftu
alls ekki að undrast þótt erfitt
yrði að ná sama orkuverði frá
Norðurlandsvirkjun og Lands-
virkjun, þar sem Landsvirkjun
hefði þegar getað afskrifað mik-
ið af sinum virkjunum. Einnig
hefði L: ndsvirkjun notið mjög
hagstæðra lánakjara og orku-
sala og dreifing orkunnar væri
þar auðveldust vegna hins
mikla þéttbýlis.
Lagði Pálmi áherzlu á, að það
færi eftir þvi á hvern hátt þessi
mikli aðstöðumunur yrði bætt-
ur, hvort hann gæti fylgt frum-
varpinu um Norðurlandsvirkj-
un, enda væri ófært annað en
orkuverð væri hið sama um land
allt.
Undir einni stjórn
Undirritaður lagði einkum á-
herzlu á að koma yrði á sam-
ræmdu orkuverði um land allt
og betra skipulag yrði að vera á
orkumálum en verið hefði hing-
að til. Slikt gerist varla nema
með þvi að öll orkuöflun verði á
einni hendi og undir einni stjórn,
en hins vegar er nauðsyn , að
aðild að þeirri stjórn eigi full-
trúar sem viðast að af landinu.
Stórlega má draga i efa, að
verið sé að stiga skref i átt að
þessu marki með þvi að stofna
orkubú landshlutanna. Hins
vegar er nauðsynlegt að athuga
alla möguleika en hafna engum
fyrr en bezta lausnin er fundin.
Lítil þótttaka í
atkvæðagreiðslu
Við afgreiðslu málsins mæltu
einungis Jón lsberg sýslum. og
Haukur Harðarson bæjarstjóri
á Húsavik með samykkt þessar-
ar tillögu, en þeir voru báðir i
nefnd þeirri, sem iðnaðarráð-
herra skipaði. En þegar tillagan
var borin undir atkvæði, var
þátttaka i atkvæðagreiðslu
mjög litil.
Á þessu sést greinilega, hve
fáir þingfulltrúar höfðu gert upp
hug sinn i þessu máli. Slikt er
mjög eðlilegt, þar sem litill timi
gafst til að ihuga málið og ýms-
ar upplýsingar liggja alls ekki
fyrir. Er þvi mjög hæpið, svo að
ekki sé meira sagt, að túlka
þessa samþykkt sem eindreginn
vilja Norðlendinga.
Hitt eru flestir sammála um,
að skipulag orkumála þurfi að
taka til gagngerrar endurskoð-
unar. Það er þvi mikil nauðsyn
að næstu mánuðir verði notaðir
til þess. Liklegt má telja, að
frumvarp til laga um Norður-
landsvirkjun verði lagt fyrir
næsta alþing. Ýmsar aðrar
hugmyndir eru einnig uppi um
heppilega skipan þessara mála.
Þær þurfa einnig að koma til
kasta alþingis, svo að þær sé all-
ar hægt að skoða i samhengi.
Hver niðurstaða þessara
athugana verður, skal engu
spáð um. Aðalatriðið er, að
allar leiðir séu kannaðar til hlit-
ar og ekki hrapað að neinu.
Verði það gert, er hæpið annað
en hægt verði að ná samkomu-
lagi um lausn, sem bæti núver-
andi ástand verulega.
Sundlaug
Breiðholts-
skóla
-hs-Rvik. 1 lok ntaf-mánaðar s.l.
var tckin i notkun æfingasund-
laug við Breiðholtsskóla. Er laug-
in úr plasti 16x8 nt og 90 cm - 140
cm djúp. Vinna við sundlaugina
hófstá siðastliðnu hausti, en varð
ckki lokið áður en vetur skall á
fyrir alvöru. Lágu framkvæmdir
þvi niðri þangað til i aprfl i vor.
Búningsaðstöðu hefur verið
komið fyrir til bráðabirgða i
vinnuskúrum, þar sem um 36
nemendur geta athafnaö sig i
senn. Framtiðarbúningsaöstaða
og annað, sem tilheyrir, verður i
viðbyggingu, sem enn er ekki
ákveðið hvenær lokið verður við,
— væntanlega þó á næstu árum.
Sundlaugin er þannig staðsett, að
hana þarf ekki að hreyfa, þegar
nýja byggingin kemur.
Kostnaður við þessar fram-
kvæmdir er áætlaður 10 milljónir
króna. Hönnuðir þessa mann-
virkis voru Arkitektastofan Orm-
ar Þór Guðmundsson og örnólfur
Hall og Fjarhitun h.f. Umsjón
með framkvæmdum hafði
Sigurður R. Halldórsson, sem
einnig sá að töluverðu leyti um
hönnun núverandi búningsað-
stöðu.
I
Hluti plastlaugarinnar sést hér á myndinni, en hún er aðeins spölkorn
frá Breiðholtsskólanum, sem sjá má i baksýn.