Tíminn - 15.09.1976, Blaðsíða 6

6
TÍMINN
Þriðjudagur 14. september 1976.
Frá tónleikunum i Kanada
Sandy Bar eftir
Hallgrím Helgason
Fyrir tæpu ári, eða 12. október
1975, var frumflutt i Winnipeg
synfónisk kantata fyrir tenór,
kór og hljómsveit eftir dr. Hall-
grim Helgason, við kvæði Gutt-
orms J. Guttormssonar, Sandy
Bar. Upptaka frá þessum
hljómleikum var flutt i Rikisút-
varpið á nýjársdag, 1. janúar
1976, og fór vafalaust fram hjá
mörgum, eins og sitthvað annað
sem þar er á boðstólum. Nú hefi
ég heyrt þessa upptöku aftur, og
aflað mér frekari upplýsinga
um verkiö og flutninginn. Þvi
langar mig til að geta þess fá-
einum orðum, enda telst þaö
markverður viöburöur þegar
tónverk sem þetta er flutt i
fyrsta sinn.
Kantatan var samin fyrir til-
mæli hátiðarnefndar 100 ára af-
mælis tslendinga i Vestur-
heimi. Vað það aö samkomulagi
milli dr. Hallgrims, sem þá var
prófessor við tónlistardeild há-
skólans i Saskatchewan, og
Thorbjörns Thorlákssonar, for-
manns hátiöarnefndarinnar, að
kantötuna skyldi semja um
þetta kvæði Guttorms skálds,
enda mun það vera mjög i há-
vegum haft meðal Vestur-ts-
lendinga. Er það til marks, að
til eru margar þýðingar á þvi á
ensku fyrir þá landa vora sem
ryðgaöir eru orönir i tungu feðr-
anna. Sú þýöing, sem fyrir val-
inu varð, er eftir Paul Bjarna-
son: hann heldur bragarhætt-
inum, með stuðlum og höfuð-
stöfum, eins og sr. Sigurður i
Hindisvik á sinum ensku hring-
hendum og sléttuböndum.
Fyrsta erindiö er svona:
Það var seint á sumarkveldi,
sundrað loft af gný og eldi,
regn i steypistraumum fclldi,
stööuvatn varð hvert mitt far
Gekk ég hægt i hlé við jaöar
hvitrar espitrjáaraðar,
kom ég loks að lágum tjaldstað
landnemanna á Sandy Bar,
tjaldstað hinna löngu liðnu
landnámsmanna á Sandy Bar. -
Erindið er svona i þýöingu
Pauls Bjarnasonar:
Kantatan.
Kvæðið er 10 erindi, en Hall-
grimur skiptir kantötu sinni i 9
kafla: hljómsveitarinngang, 5
kafla fyrir kórinn, og 3 fyrir ein-
söngsröddina. 1 innganginum
kynna lúðranir aðaltema verks-
ins, sem siðan er tekið upp af
strengjunum og loks af kórnum
i „Það var seint á sumar-
kveldi...” Þetta tema táknar
vonir landnemanna og trú á
framtiöina i fyrirheitna landinu.
En vonbrigöin og örvæntinguna,
sem landnemarnir reyndu i fá-
tækt sinni, kunnátuleysi og
baráttu viö vetrarhörkur, grjót
og rótarhnyðjur táknar tón-
skáldið með öðru tema, fúgu,
sem nú kemur inn, og er annað
aðaltema kantötunnar. Gegnum
verkið togast þessar andstæður
á i ýmsum myndum, eftir hug-
leiðingum skáldsins og anda
kvæðisins. Að lokum verður
söngur sigursins algerlega ofan
á i siðasta erindinu:
tónlist
Stytti upp, og himinn heiður
hvelfdist stirndur, meginbreiður
eins og vegur valinn, greiður,
var á lofti sunnanfar.
Rofin eldibrandi bakki
beint í norður var á flakki.
Stjörnubjartur, heiður himinn
hvelfdist yfir Sandy Bar,
himinn, landnám iandnemanna,
Ijómaði yfir Sandy Bar.
Að frumflutningi Sandy Bar
stóðu Sinfóniuhljómsveit Winni-
peg og Piero Gamba, aöal-
stjórnandi hennar, Filharmóni-
kór Winnipeg með 150 söngv-
urum, og Reginald Freder-
ickson tenórsöngvari frá
Edmonton, en hann er af is-
lenzkum ættum. Aheyrendur,
sem voru á þriðja þúsund, fögn-
uðu innilega, en sumir viknuðu.
Ritstjóri Lögbergs-Heims-
kringlu segir svo 23. október
1975, i leiðara sem nefnist Að-
fangadagur nýrrar aldar: ,,Þá
var samt enn eftir að birta aí-
menningi kantötu dr. Hallgrims
Helgasonar, sem er byggð á
ljóði Guttorms J. Guttorms-
sonar, Sandy Bar, og á hún
kannski eftir að geyma betur
minningu landnemanna en flest
annað, sem þeim hefur verið
gert til heiðurs þetta ár”. 1
blaðinu Leader Post lætur dr.
Howard Leyton-Brown svo um
mælt: „Menn risu úr sætum i
virðingarskyni og vottuðu
fögnuð sinn með áköfu lófataki,
bæði flytjendum og höfundi tón-
verksins. Svo mjög voru menn
gagnteknir af flutningnum.
Þetta verk er i 9 köflum og er
frábærlega vel skrifað með þvi
að nota til fullnustu alla valda
krafta, hljómsveit, kór og ein-
söngvara. Þannig er það trygg-
ing fyrir þvi, að flutningur verði
oft endurtekinn, þar sem verkið
er viðbót við þær tónbókmennt-
ir, sem sannarlega endurgjalda
riflega hvers kyns fyrirhöfn.
Sem heild var uppfærslan mjög
mikill ávinningur öllum þeim,
sem áttu þvi láni að fagna að
vera viðstaddir”.
Sé ég hendur manna
mynda
A ýmsu hefur gengið með
frændsemi þjóðarbrotanna is-
lenzku austan hafs og vestan
þessi 100 ár. Fyrstu 30 árin var
náið samband, sömu rifrildis-
seggirnir voru ýmist ritstjórar
hér eða þar, og Vestur-lslend-
ingar fylgdust náið (og stundum
með talsverðum ugg) með
þróun andlegra og veraldlegra
mála á móðurlandinu. Með
alþingishátiðinni 1930 voru
böndin endurnýjuð um sinn, og
aftur með auknum ferðalögum
siðustu ára, sem náð hafa há-
marki meö hátiðarhöldum á
1100 ára afmæli Islandsbyggðar
1974 og 100 ára afmæli byggðar
á Nýja-lslandi 1975. En þau
bönd sem tryggast tengja menn
og þjóðir, eru bönd máls og
menningar: meö kantötu sinni
hefur Hallgrimur Helgason bætt
varanlega við sameiginlegan
menningararf islenzku þjóðar-
brotanna. Vonandi verður þess
ekki langt að biða aö Sandy Bar
heyrist hér aftur.
Sigurður Steinþórsson
Long I strolled, though late the hour,
Lightnings set the skies aglower
While a drenching summer shower
Swiftly filled each step ajar.
Through the aspen arbors gleaming
On I sauntered, vaguely dreaming,
’Till I came upon a quiet
Camping ground at Sandy Bar:
Where the pioneers, in passing
Pitched their tents at Sandy Ber.
Tregur
afli í lok
sumar-
vertíðar
— hjá togurunum
fyrir vestan
—hs-Rvik. Tregur afli hefur
verið hjá togurum á Vest-
fjarðamiðum undanfarið að
sögn Jóns Páls Halldórssonar
hjá Fiskifélaginu á Isafirði.
Hins vegar hefur veöráttan
verið með ágætum.
Reytingsafli hefur verið hjá
handfærabátunum, en þeir
fara nú hvað úr hverju að
undirbúa rækjuvertiðir.a, sem
liklega hefst I byrjun október.
Aö sögn Jóns Páls Halldórs-
sonar hefja linubátarnir róðra
fljótlega upp úr miðjum mán-
uðinum, en nýtt trygginga-
timabil hefst á fimmtudag,
þann 16. september, og með
þvi hefst svokölluð haustver-
tið.
Herstöðva-
andstæðingar:
Fundurí
Hafnarfirði
Herstöövaandstæðingar efna til
baráttufundar i Góðtemplara-
húsinu I Hafnarfirði á fimmtu-
dagskvöldið kemur, 16. sept. kl.
20.30. A dagskrá verða ávörp,
sem Bergljót Kristjánsdóttir og
Ólafur Ragnar Grimsson flytja.
Einar Bragi les upp og Orn
Bjarnason skemmtir. Enn frem-
ur gerir Jón Hannesson grein fyr-
ir störfum Samtaka Herstöðva-
andstæðinga. Fundarstjóri verð-
ur Kristján Bersi Ólafsson.
Kannað verður á fundinum,
hvort ekki er áhugi fyrir þvi að
skipuleggja starf áhugahóps eða
hópa i Hafnarfirði, m.a. til undir-
búnings landsfundar Samtaka
herstöðvaandstæömga, sem n'ald-
inn verður i október.
A þessum baráttufundi gefet
tækifæri til að eignast plötu Böðv-
ars Guömundssonar og Sóleyjar-
kvæði, merki Keflavikur-
göngunnar og Dagfara. Seldir
verða gosdrykkir i fundarhléi.
Allir eru velkomnir á fundinn.
Kammertríó í
Húsavíkurkirkju
Þ.J.-Húsavik. — Tónlistarfélag
Húsavikur og Norræna félagið
efndu til hljómleika i Húsavikur-
kirkju á fimmtudagskvöld.
Kammartrió Per Olofs Johnsons
lék stofutónlist eftir þrjú tónskáld
frá 18. og 19. öld og tvö nútima-
tónskáld.
T.rióið skipa Per Olof Johnson,
sem leikur á gitar, Bertil Meland-
er, sem leikur á flautu, og Ingvar
Jónasson, sem leikur á viólu.
Per Olof er Rúmeni að ætt, en
búsettur i Sviþjóð. Bertil Meland-
er er Svii og Ingvar Jónasson er
kunnur Islenzkur tónlistarmaður.
Skammt er siöan trióið var
stofnað.
A hljómleikunum i Húsavlkur-
kirkju var frumflutt verk fyrir
flautu og viólu eftir ungan
Rúmena, sem búsettur er i Svi-
þjóð.
Hljómleikarnir voru vel sóttir
og fögnuðu áheyrendur lista-
mönnunum innilega.
Tónlistarfélag Húsavikur var
stofnað á þessu ári. Formaður
þess er Arnheiður Jónsdóttir, Fé-
lagið stefnir að þvi að efná til
nokkurra tónleika árlega á Húsa-
vik með viöurkenndum lista-
mönnum.
I vor söng Karlakórinn Fóst-
bræður á Húsavik á vegum fé-
lagsins.