Tíminn - 22.10.1976, Blaðsíða 21

Föstudagur 22. október 1976
TÍMINN
21
Januz ekki
hrifinn af
landsliðs-
mönnum
Víkings...
Örn Guðmundsson varði 6 víta-
köst hjó Víkingum og IR-ingar
tryggðu sér sigur — 23:19
JANUZ CZERWINSKY, landsliösþjálfari i handknatt-
leik, var ekki mikið hrifinn af leik Víkings-liðsins, sem
hefur 5 landsliðsmenn ,,innanborðs", gegn ÍR. — Varn-
arleikurinn og markvarzlan hjá Víkings-liðinu var afar
slök, sagði Januzeftir leikinn. Þessi orð eru grátbrosleg,
þegar að því er gáð, að í Víkingsliðinu voru 5 landsliðs-
menn—þeir Björgvin Björgvinsson, Ölafur Einarsson,
Þorbergur Aðalsteinsson, AAagnús Guðmundsson og
Viggó Sigurðsson.
Það er ekki aö efa, að flestir af
þessum leikmönnum Víkingsliðs-
ins hverfa fljótlega úr lands-
liðshópnum, ef þeir taka ekki
skjótum framförum. Vikings-liðið
lék afar lélegan handknattleik
gegn 1R, og mátti það þola tap —
19:23. örn Guðmundsson, hinn
ungi markvörður IR-liðsins, var
aðalmaður leiksins. — Hann varði
6 vitaköst frá Vikingum! Það
virðist vera eitthvað meira en
litið að hjá Vikingsliðinu. Þær
sögusagnir fljúga nú um, aö
margir af beztu leikmönnum liðs-
ins geti æft takmarkað með lið-
inu, þar sem þeir séu að vinna
vaktavinnu. Þá eru uppi raddir
um það að Rósmundur Jónsson,
hinn gamalkunni markvörður
liðsins, sem er nú þjálfari Vik-
ingsliðsins, taki fram skóna á
nýjan leik á næstunni, þar sem
aðalmarkvörðurinn, Sigurgeir
Sigurösson, æfi litið sem ekkert.
Þaö sást greinilega á öllum leik
liðsins gegn 1R, að leikmenn Vik-
ings eru ekki i góöri samæfingu.
— Knötturinn var ekki látinn
ganga, heldur bar mest á „hnoði”
og „niðurstungum” hjá leik-
mönnunum i leiknum, Leikurinn
var afar lélegur og var honum
rétt lýst meö oröum Januzar —
„SKRIPALEIKUR”.
Mörkin i leiknum skoruöu: 1R:
— Sigurður Svavarsson 6,
Vilhjálmur 5 (4) Brynjólfur 4,
Bjarni Bessason 4, Höröur 2,
Bjarni H. og Sigurður Gislason
eitt hvor. VIKINGUR: Björgvin
4, Viggó 3 (1) Ólafur Einarsson 3
(1), Magnús 3(1), Jón 2, Þorberg-
ur 2, Skarphéðinn 1 og Ólafur
Jónsson 1.
Leikinn dæmdu þeir Valur
Benediktsson og Magnús V.
Pétursson og vægast sagt — illa.
Framarar
máttu hrósa
happi
Framarar máttu bfta i það súra
epli að tapa niður 6 marka for-
skoti (13:7) gegn Þrótti — og þeir
voru siðan heppnir að tryggja sér
jafntefli (18:18), þvi að Haildór
Bragason átti skot, sem skall i
stöng Fram-marksins á siðustu
sekúndu leiksins. Annars var
jafntefli sanngjÖrn úrslit i leikn-
um, sem var afar lélegur.
SigurbergurSigsteinsson lék nú
aftur meö Fram-liðinu, og á hann
eftir að styrkja liðið mikið I vetur.
Aftur á móti lék Pálmi Pálmason
ekki meö — hann er meiddur, og
munar um minna. Guðjón Er-
lendsson og Jens Jensson voru
beztu menn Framliðsins — lands-
liösklassamenn. Bjarni Jónsson
hjá Þrótti sýndi einnig, að hann á
heima i landsliðinu.
Leiknum má skipta i tvennt —
Framarar áttu ekki i erfiðleikum
— og gera sig
ánægða með
jafntefli (18:18)
gegn Þrótti, eftir
að hafa náð 6
marka forskoti
með slaka Þróttara i fyrri hálf-
leik og náðu 6 marka forskoti —
13:7.1 siðari hálfleik dattbotninn
úr leik Fram-liösins og Þróttarar
tóku leikinn i sinar hendur og
komust þeir yfir 18:17 rétt fyrir
leikslok, en Sigurbergur náði að
jafna — 18:18.
Mörkin i leiknum, skoruðu:
Fram: — Arnar 5, Jens 4, Andrés
4 (2), Guðmundur 2, Sigurbergur,
Magnús og Pétur, eitt hver.
Þróttur: — Konráð 6 (2), Sveinn
3, Halldór 2, Bjarni 2, Gunnar 2,
Trausti, Halldór Arason og Svein-
laugur, eitt hver.
Jódís Jónsdóttir, framkvæmdastjóri Félags einstæðra foreldra:
Það er auðvelt með
forsendum að
tölvu allsnægtir
örbirgð ríkir
röngum
reikna í
þar sem
Það þarf mikinn vilja af hálfu
stjórnvalda til að telja könnun á
framfærslukostnaði einstæðra
foreldra marktæka til ákvörðun-
ar upphæða meðlags og barnalif-
eyris. Slikt er vart unnt að gera
með góðri samvizku. Augljóst er
við lestur skýrslunnar að hún gef-
ur ekki raunsanna mynd af fram-
færslukostnaði barna, en sem
upplýsingarit um félagslegar aö-
stæður barnanna er hún mikils
virði. Þar kemur i ljós, að afkoma
furðulega stórs. hluta barna ein-
stæðra foreldra byggist á þvi, hve
sterkir ættingjar þessara barna i
móðurætt eru, þvi að foreldrið
sjálft getur ekki við núverandi
aðstæður framfleytt barninu á
eigin spýtur og með þeim upp-
hæðum, sem hinu foreldrinu er
gert að greiða.
Svo að við snúum okkur að
könnuninni sjálfri þá kemur þetta
i ljós:
Aðeins 85 skýrslur af þeim 100,
sem könnunin byggist á voru not-
hæfar. Hinar 15 voru ónothæfar
og Hagstofan bætti úr
vanköntum þeirra. Það
má teljast hæpið, svo ekki sé
meira sagt, að könnun, sem þann-
ig er uppbyggö sé marktæk, enda
er það einnig álit Hagstofunnar.
Astæðan fyrir þessum lélega
árangri af hálfu þátttakenda telj-
um við tvær. I fyrsta lagi að þeim
var ætlað að sundurliða fram-
færslukostnaö ársins 1975 i febrú-
ar og marz 1976, en sem kunnugt
er getur slikt oröið erfitt og jafn-
vel ómögulegt svo mark sé á tak-
andi. I öðru lagi var könnunin
þannig uppbyggö, að mjög erfitt
var að láta hana stemma nema
þátttakendur væru vanir að fást
við bókhald.
Af 100 þátttakendum, sem
könnunin byggist á eru 51 ógiftur,
41 fráskilinn og 8 ekkjur eöa ekkl-
ar. 30 foreldrar höfðu ekki hús-
hald sér, þar af 25 sem bjuggu hjá
foreldrum eöa venzlafólki. Þetta
atriöi er mjög athyglisvert séð I
ljósi þeirrar staðreyndar, að ung-
ar mæður i heimahúsum eru i
fæstum tilfellum látnar greiða
heim raunverulegan framfærslu-
kostnað. Þaö þekkjum við öll. í
skýrslunni kemur einnig i ljós, að
barnagæzlu og húshjálpar vegna
„vinnu úti” nutu 54 foreldrar, oft-
ast fyrir litla eða enga greiöslu.
Við teljum að það rýri enn gildi
skýrslunnar, að 30% þátttakenda
halda ekki heimili og 54% fá gef-
ins eins mikilvægan lið og barna-
gæzlan er. I framhaldi af þessu er
full ástæða til aö spyrja, hvers
vegna svo stór hluti barna ein-
stæðra foreldra sé raunverulega
á framfæri móöurforeldra sinna
og annarra ættingja og hvort slikt
sé æskilegt. Reynsla okkar er sú,
að það stafi af fjárhagslegri van-
getu einstæðu foreldranna til að
standa á eigin fótum vegna lágra
launa og alltof litillar aðstoðar af
hálfu rikis og þess foreldris, sem
ekki hefur barnið.
Athygli vekur hve lág húsaleig
er gefin upp i þessari könnun og
langt fyrir neöan húsaleigu á al-
mennum markaði. Astæðan kann
að vera sú, að foreldrar leigi
ýmist hjá venzlafólki eða borg-
inni vegna algerrar vangetu til að
greiða húsaleigu á almennum
markaði. Einnig vekur athygli að
tekjur barna voru i meirihluta
engar eða nær engar.
Tilgangur könnunarinnar var
að afla haldgóðra upplýsinga um
framfærslukostnað barna ein-
stæðra foreldra. En i skýrslunni
er upplýst, að einmitt þeir kaflar
eyðublaösins, sem varða þetta
efni voru lakar úr garöi geröir af
hálfu skýrslugjafa, en aðrir kafl-
ar skýrslunnar. Astæöan var sú,
eins og áöur sagði, að tiunda
þurfti útgjöld ársins áður. Tekið
er fram i könnuninni, að allmarg-
ar af skýrslunum hafi veriö not-
hæfar, „en fleiri voru þær skýrsl-
ur, sem voru á mörkum þess að
vera nothæfar I þessu efni og
sumar ónothæfar meö öllu”.
Þetta þýðir einfaldlega þaö, aö
ekkert mark er takandi á þessari
könnun til að byggja á útreikning
á barnalifeyri og meölagi. Niður-
staða könnunarinnar er lika eftir
þvi. Hver trúir þvi, að fram-
færslukostnaður 1 árs barns i
ágúst 1976 sé aðeins 73 þúsund á
ári fyrir utan barnagæzlu. Og
hvers vegna er barnagæzlan ekki
tekin með. Framfærslukostnaöur
7 ára barns á að vera 166 þúsund á
ári og enn er barnagæzlunni
sleppt. 13 ára barn ku kosta 305
þúí und á ári — og trúi þvi hver
sem vill. Hið glæsilega meðaltal
er svo fyrir börn 0-16 ára 231 þús.
á ári.
Við teljum hins vegar að fram-
færslukostnaður barns nemi i dag
að meðaltali um fimm hundruð og
fimmtiu þúsund krónum á ári og
skiptist þannig:
krónur
Barnagæzla (dagheimili) 12.000
Barnagæzla v/veikinda
barns 4.000
Barnagæzla 1 kvöld i viku 2.000
Strætisvagnar 2.000
Leigubilar, vegna veikinda
og veðurs 5.000
Fæðiskostnaður 15.000
Hreinlætisvörur 2.000
Rafmagn v/þvotta o.fl. 2.000
Fatnaður 3.000
Samtals verður þetta um
47.000.00 krónur á mánuði, eða
rúmlega fimm hundruð og sextiu
þúsund á ári.
Það má vera aö upphæðir könn-
unarinnar geti gilt fyrir börn
hjóna, þar sem maðurinn vinnur
úti, en konan annast barnagæzlu
og sparar heimilinu aö öðru leyti
meö vinnu sinni. Sá sparnaður
nemur hærri upphæðum en fólk
gerir sér almennt grein fyrir, en
einstæðir foreldrar þurfa að
kaupa þessa vinnu. Þetta er nokk-
uð, sem stjórnvöld allra tima
virðast ekki vita og vilja ekki
vita. Þess vegna er barnagæzl-
unni sleppt i niöurstöðum könn-
unarinnar og einblint á tekjuhliö
málsins, en ekki i hvað þessar
tekjur fara. Aö reikna i tölvu alls-
nægtir, þar sem örbirgö rikir er
auðvelt, ef forsendur dæmisins
eru rangar.
Við höfum verið beðin að setja
fram kröfur okkar i sambandi við
hækkun tryggingabóta og þær eru
þessar:
Að barnalifeyrir, sem greiddur er
I börnum látinna foreldra, öryrkja
og ófeöruðum börnum, svo og
meðlag, sem greitt er börnum
meðlagsskyldra foreldra (en það
er sama upphæð) sé hækkað
þannig að það nemi hálfum ellilif-
eyri plús tekjutryggingu. Rökin
eru þessi: Sú hefð hefur rikt i
mörg ár að upphæö barnalifeyris
væri helmingur ellilifeyris, og var
þá taliö, að framfærslukostnaður
barna væri sá sami og framfærslu
kostnaður aldraöra.
Gallinn við ellilifeyrisgreiðslur
var hins vegar sá, að allir, sem
náð höföu 67 ára aldri fengu sömu
upphæð burtséö frá þvi hvort um
var að ræða tekjuháa einstakl-
inga eöa ekki. Til að hjálpa þeim,
sem raunverulega þurftu á þess-
um lifeyri aö halda var kerfinu
breytt fyrir nokkrum árum þann-
ig, að tekjulausir eða tekjulitlir
ellilifeyrisþegar fengu greiddan
ofan á almennan lifeyri svokall-
aða tekjutryggingu, en barnalif-
eyrir var eftir sem áöur látinn
fylgja almennum ellilifeyri og svo
er enn að mestu leyti. Börn sem
slik eru tekjulaus eða tekjulitil og
þvi virðist liggja i augum uppi, að
barnalifeyrir eigi að fylgja þeim
lifeyri, sem greiddur er tekju-
lausum eða tekjulitlum ellilif-
eyrisþegum.
Við höfum einnig farið fram á
að greidd sé tekjutrygging á
mæðralaun og mæðralaun fyrir
eitt barn hækkuð. Rökin eru
þessi: Mæðralaun og feðralaun
eru greidd einstæðum foreldrum
með barn eða börn. Upphæöir
þeirra eru sem hér segir: 1 barn:
kr. 1.782.-á mán. 2 börn kr. 9.675,-
á mán. 3 börn og fleiri kr. 19.349.-
á mán. Mæðralaun eru þannig
hugsuð i upphafi, að kona með 3
börn eöa fleiri hefði þaö mikið
vinnuálag á herðum, aö ekki væri
unnt aö ætlast til að hún ynni úti á
almennum vinnumarkaði. Tii að
gera henni kleift að vera heima
hjá börnum sinum fékk hún þvi
sér til uppihalds fullan örorku-
styrk, sem nefndur var mæðra-
laun. Kona með tvö börn var álit-
in geta unnið úti hálfan dag og
fékk þvi hálfan örorkustyrk. Nú
hefur gerzt það sama með
örorkulifeyri og ellilifeyri, aö
tekjulitlir eöa tekjulausir örorku-
lifeyrisþegar fá greidda tekju-
tryggingu, en mæðralaunin látin
fylgja almennum örorkulifeyri.
Það virðist réttlátt, sé anda lag-
anna fylgt, aö kona fái nú eins og
áður þann styrk, sem nægja
myndi til að vera heima hálfan
eða heilan dag, ef hún kýs, en það
er ekki mögulegt eins og nú er
háttað. Mæðralaun með einu
barni hafa alltaf verið vandræða-
mál en það viröist ekki óréttlátt
að þau hækki i 1/4 af örorkustyrk
með tekjutryggingu.
Samkvæmt þessum kröfum Fé-
lags einstæðra foreldra, myndi
meðlag þess foreldris, sem ekki
hefur barn á framfæri verða um
tvö hundruð og fjörutiu þúsund
krónur á ári meö hverju barni. Ef
einstæða foreldrið ekki vinnur úti
myndu mæðra/feðralaun nema
um 456 þús. á ári, fyrir 3 börn,
228 þús. f. 2 börn og 115 þús. f. 1
barn, og ef reiknað væri með
nokkurri hækkun á barnabótum,
mætti ætla aö þær næmu um eitt
hundrað þúsund krónum árlega.
Þannig fengi einstætt foreldri
með eitt barn á ári um 454 þúsund
krónur frá hinu foreldri og riki,
einstætt foreldri með tvö börn um
808 þúsund krónur á ári og ein-
stætt foreldri með þrjú börn um
1.276 þúsund krónur á ári.
Læknaritari
Starf læknaritara við Heilsugæslustöðina i
Ólafsvik er laust til umsóknar, starfið
veitist frá 1. desember nk.
Umsóknir, ásamt upplýsingum um
menntun og fyrri störf, sendist til oddvita
Ólafsvikurhrepps fyrir 15. nóv. nk.
Ólafsvik 15/10. 1976.
Heilsugæslustöðin ólafsvik.