Tíminn - 16.01.1977, Blaðsíða 19

Sunnudagur 16. janúar 1977
19
Ctgefandi Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar:
Þórarinn Þórarinsson (ábm.) og Jón Helgason. Ritstjórn-
arfulltrúi: Freysteinn Jóhannsson. Auglýsingastjóri:
Steingrfmur Gislason.Ritstjórnarskrifstofur I Edduhúsinu
við Lindargötu, sfmar 18300 — 18306. Skrifstofur f Aöai-
stræti 7, simi 26500 — afgreiðslusimi 12323 — auglýsinga-
' simi 19523. Verð í lausasölu kr. 60.00. Askriftargjald kr.
1.100.00 á mánuði. Blaðaprenth.f.,
Svigrúmið og
sjúkdómurinn
Að fornu riðu höfðingjar um byggðir, þar sem
þeir höfðu héraðsvöld, með nokkra menn sér til
fylgdar. En skorður voru við þvi reistar, hversu
fjölmenn þessi sveit mátti vera. Þjóðskipulag þess
tima krafðist höfðingja til forsvars héruðum og
sóknar og varnar i málum manna, sem i skjóli
þeirra voru og megnuðu ekki sjálfir að koma fram
rétti sinum. Á hinn bóginn var spymt gegn þvi of-
læti, að of nærri væri gengið búum bænda, með fjöl-
menni á yfirreiðum höfðingja. Ófeigur i Skörðum
hefur verið frægur af þvi i þúsund ár, að hann sýndi
Guðmundi rika, hvar skápurinn átti að standa.
Um þessar mundir liggur i loftinu, að fram undan
séu mikil átök um kaup og kjör svo til alls vinnandi
fólks i landinu. Málsvarar annars aðilans segja, að
Island sé orðið láglaunaland—hinir svara þvi til, að
ekki sé svigrúm, eins og nú er farið að taka til orða,
til verulegrar kauphækkana. En báðir aðilar eiga
sammerkt um það, að þeir drepa harla sjaldan á,
hver vera kunni orsök þess, að launin em lág og
svigrúmið ónógt, hvað þá, að þeir reyni að reisa þá
öldu, er þessu geti breytt. Enginn i þeim herbúðum
segir af verulegum krafti eða sannfæringu, að það
gangi orðið harla nærri búi þjóðarinnar, að of fjöl-
mennar sveitir eru bundnar við dauð störf, sem ekki
skila raunverulegum arði, en of fáir beiti hönd og
huga að þvi að afla frumverðmæta og gera þau sem
arðmest með samverkan erfiðis og þekkingar.
Aldrei hefur verið kannað i alvöru, hvort yfirbygg-
ing þjóðfélagsins sé ekki orðin flókin og viðamikil
um skör fram, skólakerfið komið út i öfgar og við-
skiptakerfið mannfrekara, skrifstofuamstrið meira
og stjórnkerfið margbrotnara en vera þarf og við
fáum undir risið til langframa.
1 útvarpserindi, sem Leó M. Jónsson flutti nýlega,
voru nokkrar tölur dregnar fram. A móti hverjum
tiu mönnum, sem starfa við fiskveiðar og verkun og
úrvinnslu sjávarafurða i frystihúsum og verksmiðj-
um, eru tuttugu og sjö við viðskiptastörf og þjón-
ustustörf. Á móti hverjum tiu fiskimönnum eru sjö
bankamenn. Á móti hverjum sextán vinnuvikum
við opinbera þjónustu koma tiu vinnuvikur við
hraðfrystingu og aðra verkun sjávarafla. Á móti
hverjum nitján til tuttugu vinnuvikum við verzlun-
arstörf eru tiu vinnuvikur i frystihúsum og fisk-
vinnslustöðvum, og á móti hverjum sjö mönnum,
sem sinna lögfræðistörfum og fasteignasölu, eru tiu
starfsmenn við fiskmjölsframleiðslu og lýsis-
bræðslu.
Þetta eru iskyggilegar tölur. Gæði landsins og hið
vinnandi fólk, sem dregur þau úr skauti náttúrunn-
ar og eykur verðmæti þeirra með iðju sinni, er
frumafl þeirra hluta, sem gera skal. Þegar of
margir, og miklu fleiri en þörfin heimtar, hætta að
beita hönd og huga við að nytja gæði lands og sjávar
eða fást við nytsaman iðnað, sem dregur úr inn-
flutningi eða eykur útflutning, gengur mannfélagið
úr skorðum. Það verður minna til skiptanna en efni
gætu staðið til. Likt og atvinnuleysi er einhver
fáránlegasta sóun á möguleikum fólks og þjóða til
þess að hafa nóg að bita og brenna, er bruðl með
starfsorku manna mikil fásinna. Að sama brunni
ber, hvort heldur það er atvinnuleysi, sem iþyngir
þjóðfélaginu, eða ofhleðsla starfsgreina, sem þjóð-
inni eru nauðsynlegar á meðan i hóf er stillt, en
verða þungur baggi, þegar komið er langt út yfir
þau mörk. Þá kemur upp sú staða, að báðir geta
haft rétt fyrir sér — þeir, sem segja, að ísland sé
láglaunaland, oghinir, sem ekki telja ,,svigrúm” til
þess að bæta úr þvi. Það er slæmt. Þó er verra, ef
enginn vill beina augum að meininu né fara læknis-
höndum um það.
ERLENT YFIRLIT
Dóttu rdótti ri n veit
ekkert um afa sinn
Þó var hann einn voldugasti maður heimsins
DÖTTURDOTTUR Stalins,
sem er oröin fimm ára gömul,
hefur enn ekki veriö sagt neitt
frá afa sinum og mun standa i
þeirri trú, aö hann hafi veriö
óbreyttur bóndi eöa verka-
maöur í landi sinu. Svetlana
móöir hennar vill ekki segja
henni neitt meira frá afa
hennar fyrr en hún hefur náö
meiri þroska og öölazt víötæk-
ari skilning á málum. Þetta
kemur m.a. fram I blaöaviö-
tölum, sem Svetlana hefur átt
aö undanförnu, en um alllangt
skeiö haföi hún litiö eða ekkert
samband við fjölmiöla.
Þaö eru nú liöin 10 ár siöan
Svetlana kom til Bandarikj-
anna, en þangaö kom hún frá
Indlandi. Hún hafði fengiö
leyfi til Indlandsfararinnar
vegna fráfalls eijinmanns
sins, sem var Indverji. Koma
Svetlönu til Bandarikjanna
vakti heimsathygli á sinum
tima og ekki dró þaö úr umtal-
inu, þegar hún sótti um land-
vist þar. Bandarikjamenn
tóku henni með kostum og
kynjum, og bækur, sem hún
skrifaði með aöstoð snjallra
rithöfunda, voru lengi á met-
söluskrá. Hún segirnú.að hún
hafi grætt um milljón dollara á
þessum ritstörfum, en ekki sé
nu eftir af þeirri eign nema
fjórðungur. A þeim árum, sem
hún var gift bandariskum vfs-
indamanni, William Peters,
lögöu þau mikið fé I búgarð
sonar hans, enda munu þau
hafa ætlað sér aö dveljast þar
öðru hverju. Sonurinn haföi
hins vegar meiri áhuga á
hljómlist en búskap, og
búskapnum lauk þvi meö
miklu tapi. Svetlana segir þaö
fjárhagslegt tjón, sem hún
varð fyrir viö þennan búskap,
eigi aö skrifast meira á sinn
reikning en Peters, þvi að hún
hafi mjög hvatt til þess aö ráö-
ist var I þetta búskaparævin-
týri.
ÞAU Svetlana og Petér
skildu eftir stutta sambúð. Hjá
þeim varö ást við fyrstu sýn.
Þau giftust i aprll 1970 og slitu
samvistum fyrir árslok 1971.
Formlega skildu þau þó ekki
fyrr en tveimur árum siöar.
Skilnaöurinn geröist I bróöerni
og þau halda áfram góöum
kunningsskap og hittast öðru
hverju. Þannighittust þau um
jólin heima hjá systur hans, en
Svetlana og dóttir hennar
dvöldu hjá henni i nokkra
daga. Þessi systir Peters er
giftSam Hayakawa, sem náöi
kosningu til öldungadeildar
Bandarikjaþings i siöasfliön-
Svetlana og Stalin.
Svetlana og Olga
um kosningum, enda þótt
hann væri sjötugur að aldri og
keppti við einn af yngri og
efnilegri leiðtogum demó-
krata. Hayakawa, sem er
þekktur málfræðingur, hafði
unnið sér þaö til frægöar, aö
vera skipaður háskólarektor á
þeim timum sem stúdenta-
óeirðirnar voru hvaö mestar,
og bældi hann þær niður með
harðri hendi við skóla sinn.
Sjónvarpiö flutti itarlegar
fréttir af þessu og geröi
Hayakawa aö dýrlingi þeirra,
sem vilja halda uppi lögum og
reglu. Hann er innfluttur til
Bandarikjanna, likt og
Svetlana.
DÓTTIR Svetlönu og Peters,
sqm heitir Olga, er nú fimm
ára gömul. Móðir hennar seg-
ist ala hana upp á fullkomlega
ameriska visu, enda eigi hún
að verða bandariskur borgari.
Olga kann ekki eitt einasta
rússneskt orö. enda tala þær
Svetlana kvartar nokkuö
undan þvi, aö mikill kynslóða-
munur sé á þeim mæðgum.
Svetlana var oröin 45 ára
gömul þegar hún átti Olgu. Þó
þyki henni oft gaman aö kynn-
ast þvi, hvernig Olga sér
ameriskar venjur og siöi I
öðru ljósi eöa frá öðrum
sjónarmiðum en hún hafi sjálf
gert. A þennan hátt sé hún aö
kynnast Bandarfkjunum á
ýmsan hátt betur. Þær mæðg-
ur búa saman i snotru ein-
býlishúsi i frekar hljóölátu
umhverfi, og segist Svetlana
una bvi vel, aö ööru leyti en
þvi, aö hún kunni ekki nógu
vel viö giröinguna umhverfis
lóöina. Henni sé illa viö allar
giröingar. Þvi hafi hún undr-
azt yfir Solzhenitsyn, en hann
lét það vera sitt fyrsta verk
eftir aö hann keypti einbýlis-
hús i Vermont, að koma upp
ramgeröri giröingu umhverfis
þaö og setja á hana gaddavir.
Annars er þetta gamall rúss-
neskur vani, segir Svetlana,
sem var kominn til sögu löngu
'fyrir byltinguna.
Svetlana segist oft sakna
eldribarna sinna,en hún á son
i Moskvu, sem er 31 árs, og
dóttur, sem er 26 ára, og auk
þess barnabarn, sem er eldra
en Olga.
Þ.Þ.
mæögur alltáf saman á ensku.
Svetlana segir, að þetta stafi
ekki af neinni andúð á Rúss-
um, Rússlandi eða rússneskri
menningu, heldur telji hún
Olgu heppilegast, að uppeldi
hennar sé hagað á þennan
hátt. Af þessum ástæöum seg-
ist hún ekki enn hafa sagt
henni neitt frá Rússlandi eöa
afa hennar, heldur muni hún
gera það siöar. Þaö eigi ekki
að komastinnihöfuöiö á Olgu,
að hún eigi sér eitthvert annaö
ættland en Bandarikin.