Tíminn - 29.04.1977, Síða 11

Föstudagur 29. aprll 1977
11
tftgefandi Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar:
Þórarinn Þórarinsson (ábm.) og Jón Helgason. Auglýs-
ingastjóri: Steingrlmur Gislason. Ritstjórnarskrifstofur I
Edduhúsinu viö Lindargötu, simar 18300 — 18306. Skrif-
stofur I Aöalstræti 7, slmi 26500 — afgreiösluslmi 12323 —
auglýsingasími 19523. Veröllausasölu kr. 60.00. Askriftar-
gjald kr. 1.100.00 á mánuði.
Blaöaprenth.f.
Atvinnumál aldraðra
Á fundi, sem nýlega var haldinn i öldrunar-
fræðafélagi íslands, flutti formaður þess, Gisli
Sigurbjörnsson, athyglisverða ræðu. Hann benti
þar á, að fyrir 90 árum hefðu Þjóðverjar sett eftir-
launalöggjöf og þá miðað eftirlaunaaldur við 67
ár. Siðan hefði margt breyzt og m.a. það, að 68 ára
gamall maður þá hefði verið álika til heilsu og
áttræður nú. Þannig væri það athyglisvert, að
samkvæmt manntalinu 1. desember 1976, hefðu
9.463 karlar og 11.369 konur verið eldri en 65 ára,
en þetta væri um 9% allra landsmanna. í ná-
granannalöndum okkar væri þessi tala enn hærri.
Þar væru um 12-14% ibúanna eldri en 65 ára. Sliks
mætti einnig vænta hér i framtiðinni. Þessu fylgdu
mörg vandamál, sem leiddu óhjákvæmilega til
endurskoðunar á aldurstakmörkum og atvinnu-
málum aldraðra. Eftir að hafa rakið þetta, fórust
Gisla Sigurbjömssyni orð á þessa leið:
„Við höfum ekki ráð á að dæma fjölda manns
(sem hefur sæmilega heilsu, áhuga og vilja á að
starfa), — úr leik fyrir það eitt, að almanakið seg-
ir, að það hafi náð ákveðnum aldri, 65-67 eða 70 ár-
um. Vegna siaukins fjölda þess fólks, sem nær elli-
launaaldri þá aukast útgjöld trygginga og lifeyris-
sjóða og er nú svo komið að viða um lönd horfir til
stórvandræða i þessum efnum. Hér verður þvi að
gera breytingar á — ekki aðeins vegna þess órétt-
ar að mannréttindin — rétturinn til þess að starfa
— er tekinn frá fólki, heldur einfaldlega vegna
þess, að þjóðirnar geta fjárhagslega ekki staðið
undir þessu lengur.
Rétturinn til að vinna er tekinn með valdboði af
fólkinu. Þegar ákveðnum aldri er náð, þá er ekki
lengur leyfilegt að starfa. Aldurinn einn á ekki að
ráða — það er heilsa og afköst — áhugi og starfs-
löngun, sem ráða skal. Við höfum ekki ráð á að
láta duglegtfólk með mikla og langa starfsreynslu
að baki, hætta störfum aðeins vegna úrelts aldurs-
takmarks.”
Vinnufrelsið
Alfreð Gislason læknir hefur nýlega birt grein i
Nýjum Þjóðmálum, þar sem hann ræðir um fram-
angreindan fund i öldrunarfræðafélaginu. Alfreð
Gislason segir m.a.:
„Engin bönd má leggja á atvinnufrelsi manna,”
segir i stjórnarskránni. Allir vinnufærir menn
eiga rétt til starfs, og þar eiga allir jafnan rétt, án
tillits til kynferðis eða aldurs. Þannig er þetta, þó
ekki i reynd, og ber þar aldrað fólk mjög skarðan
hlut frá borði. í rikum mæli er þvi visað frá störf-
um á ákveðnu aldursstigi, án nokkurs tillits til
hæfni. Þetta er ekki réttlátt, hvorki gagnvart ein-
staklingunum né samfélaginu. Á þvi tapa báðir
þessir aðilar.
Starfsgeta er misjöfn á öllum aldri. Þegar heils-
an bilar, minnkar hún eða hverfur, og skiptir þá
engu, hvort um ungan eða gamlan er að ræða.
Þetta er staðreynd, sem taka ber mið af. Allir
vinnufærir menn eiga rétt til starfs, og eru þá
meðtaldir þeir, sem skerta starfsorku hafa. Skipt-
ing i aldursflokka, með mismunandi rétti i þessum
efnum, er forkastanleg og verður að afnemast.
Hún er óeðlileg og ber i sér vott um skort á mannúð
og hagsýni.”
Það er vissulega kominn timi til, að framan-
greindum ummælum þeirra Gisla Sigurbjörnsson-
ar og Alfreðs Gislasonar verði fullur gaumur gef-
inn.
Þ.Þ.
ERLENT YFIRLIT
Leysir Tindeman
tungumáladeiluna?
Belgísku kosningarnar snerust um hana
Leo Tindeman
SAGAN SEGIR, aö þegar
Grimur Thomsen var sendi-
maöur Dana i Brússel, hafi
hann eitt sinn veriö spuröur aö
þvi, hvaða mál væri talað á ís-
landi. Grimur svaraöi snöggt:
Viö tölum belgisku. Þetta svar
Grims skýrir allvel orsök
þingkosninganna, sem fóru
fram i Belgiu 17. þ.m., rúm-
lega ári fyrr en kjörtimabilinu
lauk. Kosningar þessar áttu
fyrst og fremst rætur að rekja
til vaxandi þjóðernisdeilna
eða tungumáladeilna i land-
inu. Belgiumenn hafa ekki
eigið sameiginlegt tungumál,
heldur eru talaðar tvær mál-
lýzkur i landinu eða flæmska,
sem likist hollenzku og töluð
er i norðurhluta landsins,
Flandern (Flæmingjalandi)
og vallónska eða franska, sem
er töluð i suðurhluta landsins,
Vallóniu. Loks blandast svo
saman flæmska og franska i
Brússel, en þó er franska þar
yfirgnæfandi. Þegar Belgia
varð sjálfstætt riki fyrir um
147 árum, voru Vallónar i
meirihluta og flestir forustu-
menn landsins voru lengi vel
úr hópi þeirra. Vallónski
landshlutinn var lika stærri en
sá flæmski. Þetta breyttist
hins vegar eftir þvi, sem iðn-
aðurinn efldist. Flæmingjar
sóttu fram og landshluti
þeirra var lika betur i sveit
settur, m.a. meö tilliti til sam-
gangna, þar sem Antwerpen
er hin mikla miðstöð. Nú er
svo komið, að Flæmingjar
telja um 5.5 milljónir, en
Vallónar ekki nema um 3
milljónir, en auk þess er svo
höfuðborgin blönduð með á
aðra milljón ibúa, en frönsku-
mælandi menn eru þar þó i
verulegum meirihluta. Það
hefur aukið á ríginn milli
landshlutanna, að efnahagsaf-
koma er almennt mun betri i
þeim flæmska. Flæmingjar
telja sig veröa að leggja fé af
mörkum til eflingar Vallón-
um, en Vallónar telja, aö þeim
sé haldið niðri og helzta leiðin
til viðreisnar fyrir þá sé aukið
frjálsræði.
TILDRÖG þingkosninganna
nú voru þau, að rikisstjórnin
var mynduð af þremur flokk-
um, Kristilega flokknum,
Frjálslynda flokknum og þjóð-
ernisflokki Vallóna. Helztu
andstöðuflokkarnir voru Jafn-
aðarmannaflokkurinn og
flæmski þjóðernisflokkurinn. 1
héraðsstjórnarkosningunum,
sem fóru frám siðastl. haust,
missti vallónski þjóðernis-
flokkurinn fylgi til jafnaðar-
manna. Þetta varð til þess, að
forustumaður hans, Paul
Gendebien, sem er barón að
tign, taldi flokknum nauðsyn-
legt að taka upp róttækari
stefnu, og hefur hann siðan oft
veriö nefndur rauði baróninn.
t samræmi við þetta setti hann
róttækari skilyröi fyrir áfram-
haldandi stjórnarsamvinnu en
Leo Tindeman forsætisráð-
herra og leiðtogi Kristilega
flokksins vildi fallast á. Hann
ákvað þvi að efna til kosninga
og freista aö þeim loknum að
mynda rikisstjórn, sem væri
óháð þjóðernisflokkum.
Til þess að gera sér grein
fyrir stjórnmálaþróuninni i
Belgiu siðustu tvo áratugina
eða eftir að þjóöernisbaráttan
eða tungumálabaráttan færð-
ist i aukana, er ekki ófróðlegt
að rifja upp úrslit þingkosn-
inganna 1961. 1 þeim kosning-
um urðu úrslitin þessi: Kristi-
legi flokkurinn, sem er hægri-
sinnaður miðflokkur, fékk 96
þingsæti, Jafnaðarmanna-
flokkurinn 84, Frjálslyndi
flokkurinn, sem er talinn i-
haldssamur, 20, þjóðernis-
flokkur Flæmingja 5,
kommúnistar 5 og aðrir 2. t
þingkosningunum, sem fóru
fram 1974, urðu úrslit þessi:
Kristilegi flokkurinn 72, Jafn-
aðarmannaflokkurinn 59,
Frjálslyndi flokkurinn 33,
þjóðernisflokkur Flæmingja
22, þjóðernisflokkur Vallóna
13, franski flokkurinn i
Brússel 9 og kommúnistar 4.
Þessar tölur sýna, aö þjóð-
ernisflokkarnir hafa náð veru-
legu fylgi á þessum tíma,
aðallega á kostnað stærstu
flokkanna, Kristilega flokks-
ins og Jafnaöarmannaflokks-
ins. Sitthvaö hafði þó verið
reynt á þessum tima að koma
til móts við kröfur þjóðernis-
sinna, m.a. komið á eins konar
menningarlegri heimastjórn
hjá Flæmingjum og Vallón-
um. Kröfur þjóðernissinna
ganga hins vegar lengra.
Helzt vilja þeir, að Belgia
verði sambandsrlki þriggja
rikja eða Flæmingjalands,
Vallónlu og Brússel, sem öll
hafi viðtæka sjálfstjórn.
Margir óttast hins vegar, að
það geti leitt til þess, að Belgla
liðist alveg sundur.
1 KOSNINGUNUM, sem
fóru fram 17. þ.m. bar þjóð-
ernismálin einna mest á
góma. Þetta var heppilegt fyr-
ir Tindeman, þvi að stjórn
hans hafði gengið illa að fást
við efnahagsmálin. Atvinnu-
leysier mjög mikiö I Belgiu og
hefur stjórnin veriö heldur at-
hafnalitil I baráttunni við það.
Úrslitin þykja bera þess
merki, að meginþorri kjós-
enda vill fara gætilega i þjóö-
ernismálunum, en þó fá fram
breytingar. Stóru flokkarnir
hétu þvi að vinna aö aukinni
sjálfstjórn landshlutanna, en
þó með gát. Þessi stefna virð-
ist hafa fallið i allgóöan jarð-
veg, þvi að Kristilegi flokkur-
inn bætti við sig 8 þingsætum,
Jafnaðarmannaflokkurinn 3,
en Frjálslyndi flokkurinn stóð
i stað. Þjóðernisflokkur
Flæmingja tapaði tveimur
þingsætum, en þjóðernisflokk-
ur Vallóna 8 eða nær tveimur
þriðju hlutum af þingmönnum
sinum. Kommúnistar töpuðu
tveimur þingsætum. Þingsæt-
in skiptast nú þannig: Kristi-
legi flokkurinn 80, Jafnaðar-
mannaflokkurinn 62, Frjáls-
lyndi flokkurinn 33, þjóðernis-
flokkur Fl^emingja 20, franski
þjóöernisflokkurinn i Brússel
10, þjóðernisflokkur Vallóna 5
og kommúnistar 2. Geta má
þess, að á kjörtimabilinu
höfðu þrir þingmenn gengið úr
þjóöernisflokki Vallóna i mót-
mælaskyni við stefnu rauða
barónsins og tekið upp sam-
vinnu við Frjálslynda flokk-
inn. Hann bætti nú talsvert við
fylgi sitt i Vallóniu, en tapaöi I
Flæmingjalandi og fékk þvi
sömu þingmannatölu og i
kosningunum 1974. Báðir
stærstu flokkarnir unnu á I öll-
um landshlutum.
I samræmi við úrslit kosn-
inganna, hefur Tindeman ver-
iö faliö að mynda rikisstjórn.
Hann mun helzt vilja mynda
samsteypustjórn þriggja
stærstu flokkanna og freista
þess að ná samkomulagi um
stjórnarskrárbreytingu, sem
gengur hóflega til móts við
óskir þjóðernissinna. Sagt er,
aö Jafnaðarmannaflokkurinn
sé þessu ekki andvigur, en
hins vegar getur orðiö
erfiðara að ná samkomulagi
um efnahagsmálin.
Þ.Þ.
X