Tíminn - 02.06.1977, Blaðsíða 13

Fimmtudagur 2. júni 1977.
13

Gu&mundur Jónsson, Garöar
Cortes, Siguröur Björnsson,
Kristinn Hallsson og Arni
Tryggvason. Þeir eru skemmti-
legir á köflum. Ef til vill er lika
mest af Offenbach í þeirra
atriöum, enda flytja þeir yndis-
lega tónlist á köflum og vekja
oft kátinu þess i milli.
Ungur poppsöngvari og leik-
ari, Leifur Hauksson, fer meö
hlutverk Órestes, sem er kón-
ungssonur.
Leifur er m.a. þekktur fyrir
söng sinn og leik i Hárinu, sem
Leikfélag Kópavogs sýndi um
áriö, en þaö er einmitt dálitiö
af „hári” I þessari sýningu á
köflum.
Leifur setur svip á þessa sýn-
ingu,
Alls koma um 100 manns fram
i sýningunni, og viö minnumst
fyrirmælanna um söngleik fyrir
leikara meö fámennari hljóm-
sveit og fáum aukaleikurum
etc.
Tvisett er I sum hlutverkin, en
út I þaö skal ekki fariö hér.
Leikstjórn og leikmynd
Um leikstjórnina skal nú fariö
fáeinum oröum, lika um leik-
mynd og búninga. Brynja Bene-
diktsdóttir er djarfur, hug-
myndarlkur, og oft snjall leik-
stjóri, en þarna oftekur frúin
sig. Sumar hugmyndir sem
þarna koma fram, höfum viö
séö áöur, og nægir aö minna á
Háriö i þvi sambandi.
Ógæfan er stilleysiö. Allt virö-
istvera tekiö meö. Grisku hofin,
heiti potturinn I Vesturbæjar-
lauginni, froskbúningar, prúss-
neskir hershöföingjar, sætir
fermingarkjólar, frystihús,
vegasölt, bilar og seglskip. Þaö
er eins og veriö sé aö varpa
munum út um glugga I brenn-
andi húsi, svo ólikar, furöu-
legar og ósamstæöar eru hug-
myndirnar.
,,Allt þetta samsuil af búning-
um hefur sinar ástæöur”, segir
Sigurjón, en viö áhorfendur
erum jafnnær, þvi þrátt fyrir
allt kaupa menn sig ekki inn i
Þjóöleikhúsiö til þess aö kynn-
ast skoöunum einhverra manna
á barna heimilum, heldur til
þess aö sjá hana Helenu fögru.
Þaö er freistandi aö reyna aö
gefa sér forsendur fyrir þvi
hvers vegna þannig er staöiö aö
verki. Hélt leikhúsiö kannski aö
þarna fengist gott kassastykki?
Varla er þaö ástæöan. Sóiar-
landaferöir I húsinu voru stööv-
aöar þótt leikiö væri fyrir troö-
fullu húsi. Atti aö skapa lista-
verk? Nýja grisk-reykviska
goösögn?
Ekki veit ég þaö. Hitt er ljóst
aö sýning þessi er leikhúsinu til
vansæmdar, þótt ekki væri
annaö en meöferöin á honum
Offenbach og textahöfundum
hans, þeim Meilhac og Halévy.
Leiksýning getur útaf fyrir sig
ávallt mistekizt, og viö þvl er
ekkert aö segja, jafnvel ekki I
atvinnuleikhúsi.
Kannski var þaö llka bezt
þegar öllu er á botninn hvolft, aö
svona fór. Ef sýningin heföi
heppnazt, hvaö þá?
Viö minnumst oröa Jóns
heitins Þorlákssonar, þegar
hann sagöi:
— Bylting er lögleg, þegar
hún heppnast.
Jónas Guömundsson
*

Til er sú flugvél sem er
sannarlega einstök. Hún er sú
eina sinnar geröar sem nokkru
sinni hefur veriö byggö og henni
var flogiö af aöeins einum
manni. Hún skipar nú heiöurs-
sess i flugminjadeild Smiths-
onian sáfnsins, og um þessar
mundir vekur hún enn meiri at-
hygli en venjulega. Til-
efnið er nefnilega 50 ára af-
mæli flugs sem markaði upp-
haf nýs timabils I sögu flugsins.
Þetta merkilega flug var aö
þakka áreiðanleik hinnar litlu
flugvélar og færni og hugrekki
mannsins sem flaug henni.
Flugvélin er „Spirit of St.
Louis” sem byggö var á 60 dög-
um áriö 1927 af Ryan
Aeronautical Company I San
Diego I Kaliforniu Þetta er eins-
hreyfils hávængja knúin 220
hestafla Wright Whirlwind
hreyfli.
Maöurinn var Charles
Augustus Lindbergh, fyrrver-
andi póstflugmaöur, sýninga-
flugmaöur og ofurhugi sem
haföi lifað af fjögur útstökk i
fallhlif viö hættulegar aðstæöur.
Þegar flugiö hófst var hann
höfuösmaður I heimavarnarliöi
Missourifylkis, en skömmu á
eftir var hann sæmdur heiöurs-
oröu þjóöþingsins.
Hinn minnisveröi atburöur,
fyrsta stanziausa flugiö sem
maöur fór einn sins liös yfir
Atlantshafið, átti sér staö 20-21
mai 1927. Lindbergh og „Spirit
of St. Louis” fóru frá Roosevelt-
velli viö New York og flugu 5760
kilómetra langa leiö til
LeBourgetvallar viö Paris á 33
klukkustundum og 39 minútum.
Meöalhraöinn var 173 kilómetr-
ar á klukkustund.
A LeBourget velli var Lind-
bergh fagnað af mannfjölda
sem virtist nær viti sinu fjær, og
næstu vikur var Lindbergh
hampað sem mestu hetju sins
tima. Sú athygli sem hinn miklu
fögnuöur vakti i Frakklandi, og
út um allan heim reyndar, hafbi
óvenjuleg áhrif á framtiö flugs-
ins, sérstök úrslitaáhrif má
segja. Hin mikla hógværö Lind-
berghs dró úr persónufrægö
hans sjálfs, enda hélt hann þvi
fram aö þaö heföi verið áreiðan-
leiki flugvélarinnar sem væri
aðalástæðan fyrir þvi hversu vel
tókst til. Flugið sannaöi, sagöi
hann, aö flugvélin getur flutt
fóik til hvaða staöar sem er á
jörðinni. Fólk um allan heim
trúði þessum oröum hans og
flugiö tók stórstökk fram á viö
og þaö stærra en nokkurn hafbi
óraö fyrir.
Flugiö haföi svo sannarlega
þörf fyrir þá örvun sem flug
Lindberghs skapaöi. Eftir
heimsstyrjöldina fyrri tók flugiö
aö visu framförum, en not þess I
þágu alls almennings voru ekki
nógu útbreidd. í mörgum lönd-
um var unnið aö þvi, m.a. meö
lögum og reglugeröum, aö búa
ibúa þeirra undir aö taka flug-
vélina i þjónustu þeirra, en eitt-
hvaö meira þurfti til. Fólk var
aö visu hrifið af fifldjörfum
flugmönnum og methöfum alls
konar, en á þriöja áratugnum
taldi fólk samt aö flugvélin væri
hættulegt og óáreiöanlegt farar-
tæki, aö flug væri hættulegt
fristundagaman ævintýra-
manna. Lindbergh breytti þess-
ari skoöun. Eftir Atlantshafs-
flug hans kom alda raunsæis, og
menn geröu sér þaö ijóst aö
flugvélin gæti verið hentugt
flutningatæki.
Atlantshafsflugiö var þrungiö
þvi innihaldi sem fæöir af sér
þjóösögur. Flugiö sjálft var
auðvitað geysilegt afrek, en
áhrif þess uröu enn meiri vegna
þess sem á undan var gengiö og
á eftir kom.
Lindbergh var kappi I augum
almennings, en hann var lika
litli karlinn boriö saman viö hin
stóru nöfn I heimi flugsins á
þessum tima. Hóteleigandinn
Raymond Orteig hafði boöiö
fram 25.000 dollara verölaun
fyrir fyrsta stanzlausa Atlants-
hafsflugiö. Þetta haföi vakib
áhuga manna eins og René
Foncks sem var einn mesti flug-
garpur Frakka úr fyrri heims-
sty r j öl dinni. Charles
Nungessers, sem var annar
fluggarpur: Richard E. Byrds
og Floyd Bennetts, sem höföu
flogiö yfir Noröurpólinn áriö áö-
ur, og svo má nefna þekkta flug-
menn eins og Clarence
Chamberlin og Bert Acosta.
Flestir væntanlegra þátttak-
enda voru vel styrktir fjárhags-
lega, og flestir ætluöu sér aö
hina sögufrægu flugferö sina
geröust bæöi undur og ósköp
sem gerðu sögusviðiö all óhugn-
anlegt. René Fonck haföi brot-
lent — og lifað þaö af — viö fyrri
tilraun til Atlantshafsflugs.
Þriggjahreyfla Fokker-flugvél
Byrds varö fyrir óhappi. Flug-
mennirnir Noel Davis og
Stanley Wooster höföu brotlent i
flugtaki, er þeir voru i siöustu
æfingu fyrir Atlantshafsflug
sitt: þeir fórust báöir. Aöeins
nokkrum dögum fyrir brottför
Lindberghs frá Roosevelt-velli
höföu orbib tvö önnur dauöaslys.
Frakkarnir Charles Nungesser
og Francois Coli höföu týnzt yf-
Flugfélögum um allan heim
fjölgaöi til muna. Flugleiöir
lengdust og þeim fjölgaöi, og
fjöldi fluttra farþega margfald-
aöist. Flugvellir voru byggöir i
æ fleiri byggðum héruöum.
Flugmönnum stórfjölgaöi.
Krafan um auknar flugsam-
göngur hvatti stjórnvöld til þess
aö koma upp flugvöllum, flug-
höfnum og loftsiglingatækjum.
Eftir flug Lindberghs tók
flugið svo hröðum framförum
og svo miklum breytingum á
öllum sviöum, að tölum veröur
vart á komið. Flugvélafram-
leiðendur byrjuöu nú aö smiöa
stærri og stærri flugvélar sem
Flug
Lindberghs
Lindbergh og Ryan-einvængja Louis.
fara i flugferöina á marghreyfla
flugvélum meö mann sér til aö-
stoöar við fiugiö. Lindbergh
hafði sjálfur iagt fram 2.000
dollara, og stuöningsmenn hans
I St Louis höföu lagt 13.000 doll-
ara til viöbótar. Peningar — eöa
peningaskortur — var aðal-
ástæöan fyrir þvi aö hann kaus
aö nota einshreyfils flugvél.
Hann benti stuöningsmönnum
sinum á, aö hann heföi ekki efni
á stórri flugvél.
Hvaö þvl viövék aö fljúga
einn, jafnvel án loftskeyta-
tækis eöa fallhlifar, þá var þaö
lika af hagsýnisástæöum, þó svo
aö fólk vildi frekar flokka þaö
undir fifldirfsku. Lindbergh
varöi vikum I aö gera „Spirit of
St. Louis” eins létta og mögu-
legt var áöur en hann bjó hana
undir sjáifa þolraunina. Þaö
hvarflabi ekki aö honum aö hafa
meö sér fallhlif, aöstoöarflug-
mann eöa siglingafræöing, þvi
aö þungi þeirra myndi minnka
eldsneytismagniö.
Aöur en Lindbergh lagöi upp i
ir hafi á leið sinni frá vestri til
austurs frá Paris til Vestur-
heims.
Oll þessi atriöi lögöust á eitt
viö aö undirbúa cg auka imynd-
unarafl fólks og undirbjuggu um
leið jaröveginn fyrir stórhetj-
una. Sú fagnaðaralda sem reið
yfir Lindbergh, og sú aödáun
sem hann naut eftir hinn mikla
sigur var gifurleg — og allt
þetta varö til þess aö gefa flug-
málunum byr undir báöa vængi.
Áriö eftir hinn glæsilega
árangur „arnarins einförula”
fór fólk i stórhópum i flugferöir
viöa um heim. Aldrei áöur höföu
svo margir flogiö á svo skömm-
um tima. Menn sem hug höfðu á
fjárfestingu opnuöu nú buddur
sinar af þvi aö þeir voru allt i
einu sannfæröir um aö flugiö
ætti framtiö fyrir sér. Fjármagn
iö sem lagt var af mörkum, var
notaö til aö stofna ný flugfélög,
smiöa nýjar flugvélar og vara-
hluti. Þau félög sem fyrir voru
færöust öll I aukana.
fóru æ hraöar. Þægindin i far-
þegarýmunum uröu meiri og
meiri.
Hiö frækilega flug Lindberghs
leysti ab sjálfsögöu ekki allan
vanda flugfélaga og hins unga
flugvélaiðnaðar Þó svo að
meirihluti hugsanlegra flug-
farþega hrifist af afreki
Lindberghs, þráaöist fólk enn
viö aö feröast flugleiöina. En
Lindbergh, fékk marga til aö
skipta um skoðun meö hinni
miklu færni sinni og dirfsku og
breytti þar meö viöhorfi al-
mennings til flugsins, og fram-
farirnar uröu um leiö hraöari.
Hvaö svo sem um flug Lind-
berghs og „Spirit of St. Louis”
veröur annars frekar 'sagt,
hlýtur flug hans aö teljast til
merkilegustu áfanga flugsög-
unnar.
Arngrimur Sigurösson.
★ ★