Fréttablaðið - 14.02.2006, Blaðsíða 18

14. febrúar 2006 ÞRIÐJUDAGUR
FRÁ DEGI TIL DAGS
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 – prentmiðlar RITSTJÓRI: Kári Jónasson FRÉTTARITSTJÓRI: Sigurjón M. Egilsson AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Jón Kaldal FRÉTTASTJÓRI: Arndís Þorgeirsdóttir VARAFRÉTTASTJÓRI:
Trausti Hafliðason RITSTJÓRNARFULLTRÚI: Steinunn Stefánsdóttir RITSTJÓRN OG AUGLÝSINGAR: Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík AÐALSÍMI: 550 5000 SÍMBRÉF Á FRÉTTADEILD: 550 5006
NETFÖNG: ritstjorn@frettabladid.is og auglysingar@frettabladid.is VEFFANG: visir.is UMBROT: 365 – prentmiðlar PRENTVINNSLA: Ísafoldarprentsmiðja ehf. DREIFING: Pósthúsið ehf.
dreifing@posthusid.is Fréttablaðinu er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu, Suðurnesjum og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið
áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. issn 1670-3871
AR
G
U
S
06
-0
05
2
Við leggjum áherslu á
langtímasamband og
sérhæfðar lausnir sem taka
mið af sérstökum
aðstæðum og starfsumhverfi
viðskiptavina okkar.
SPH – fyrir þig og fyrirtækið!
Vildarþjónusta fyrirtækja
Greiðsluþjónusta – frí fyrsta árið
Hærri innlánsvextir
SPH innkaupakort þér að kostnaðarlausu
Það þóttu aldeilis mikil tíðindi
á Viðskiptaþingi, (sem áður hét
ábyggilega fundur í Verslunar-
ráði, en Viðskiptaþing er flottara –
ég er sammála því) í síðustu viku
þegar virtur maður úr viðskipta-
lífinu sagði þá skoðun sína að að
e.t.v. væri annað arðvænlegra til
að byggja upp atvinnulíf í land-
inu á næstu árum og áratugum en
álbræðsla. Tímasetningin var líka
ágæt því ræðan kom mitt í enn
einni hrinunni þegar áætlanir um
álvæðinguna, þessar uppáhald-
verksmiðjur ráðafólksins, voru til
umræðu. Nú er talað um að stækka
í Straumsvík og byggja fyrir norð-
an og kannski eitthvað fleira. Það
var þó ábyggilega tilviljun að
þessi ræða athafnamannsins kom
mitt í þessa bylgju, því Viðskipta-
þing eru ábyggilega ákveðin með
löngum fyrirvara.
Ræðumaður sagði ekki ein-
ungis að í framtíðinni ætti að líta
til annarra verkefna en þess að
bræða ál. Það vakti einnig athygli
mína að hann telur að of lág arð-
semiskrafa hefði verið gerð til
Kárahnjúkavirkjunar. Ýmsir hafa
verið til að vekja athygli á þessu
fyrr, og einhverjir áður en ráðist
var í framkvæmdir. Slíkar yfirlýs-
ingar eða útreikningar sem bentu
til þess að sú væri raunin áttu
sannarlega ekki upp á pallborðið.
Ef marka má framgöngu aðstoð-
armanns iðnaðarráðherra í Silfri
Egils á sunnudaginn þá á þessi
skoðun ekki enn eftir að auka á
vinsældir manna, að minnsta kosti
ekki í hans hópi. Það gerir konu
svolítið óttaslegna þegar menn
eru endalaust svona vissir í sinni
sök, en það er kannski ekki nema
von að ungir menn séu staffírugir
þegar ráðherrarnir telja skoðanir
andstæðinga sinna raus og kjaft-
æði og ekkert annað.
Það er svo sannarlega gleðilegt
þegar menn, sem litið er upp til
vegna afreka þeirra á einhverjum
sviðum eins og t.d. í viðskipta-
lífinu, láta skoðanir sínar í ljós
um þau mál sem eru til umræðu
í þjóðfélaginu. Því miður er allt-
of sjaldgæft að aðrir en þeir sem
hafa stjórnmál að aðalstarfi eða
sem sérstakt áhugamál láti skoð-
un sína í ljós. Stundum hefur verið
látið að því liggja að þetta stafi af
einhvers konar hræðslu, fólk telji
að það komi síðar í bakið á því ef
það láti í ljós skoðanir sem ekki
fara saman við skoðanir þeirra
sem fara með völdin. Umræðan
verður þess vegna líkari hanaslag
en aðferð til að komast að skyn-
samlegustu niðurstöðunni. Þetta
er auðvitað skelfilegt ástand.
Forsætisráðherrann talaði
einnig á Viðskiptaþinginu og
spáði því að við yrðum komin
í Evrópusambandið eftir 10 ár.
Eftir því sem ég fékk best skilið
þá spáir ráðherrann þessu vegna
þess að annað verði ekki umflúið.
Evrópusambandið verði orðið svo
stórt og þar verði „allir“ og þess
vegna verðum við að vera með.
Þetta finnst mér vont ástand. Það
er vont að vera í þeirri stöðu að
ráða ekki örlögum sínum heldur
verða að fljóta með straumnum.
En það er einmitt það sem hefur
gerst í utanríkismálum þjóðarinn-
ar nú síðasta áratuginn.
Síðan heimsviðburðir gerðu
það að verkum að einungis hálf-
gerðir sérvitringar hefja umræðu
um hvort við eigum að vera í
NATO eða ekki, hefur Evrópusam-
vinnan og hversu mikið við eigum
að taka þátt í henni verið helsta
ágreiningsmál í utanríkisstefnu
þjóðarinnar. Það var síður en svo
átakalaust að koma því í kring að
Ísland yrði aðili að EES-samn-
ingnum, þó fáir vilji kannast við
það í dag að þeir hafi ekki mælt
með þeirri ráðagerð, enda fátt eða
ekkert orðið þjóðinni til jafn mik-
ils framdráttar á síðustu árum.
Menn þorðu hins vegar ekki að
taka skrefið til fulls og sækja um
aðild að Evrópusambandinu og
létu Norðmenn í raun velja fyrir
okkur þegar þeir felldu aðild árið
1994. Síðan hefur okkur rekið án
þess að hafa nokkra stjórn á því
sjálf og maðurinn sem verið hefur
utanríkisráðherra nærri allan
tímann síðan þá spáir því nú að
þetta endi með því að okkur reki
inn í sambandið. Hann, eða rík-
isstjórnin sem hann nú fer fyrir,
hefur hins vegar aldrei haft þann
kjark að setja stefnuna á inngöngu
í Evrópusambandið og þar með
auka möguleika okkar á að hafa
einhver pólitísk áhrif í hinu stóra
samfélagi þjóða sem við búum í.
Hið sama er að segja um
annað stórt utanríkismál, sem er
vera varnarliðsins. Það mátti vera
öllum ljóst þegar kalda stríðinu
lauk að það kæmi að því að varnar-
liðið ætti ekkert erindi hér. Menn
horfðust hins vegar ekki í augu við
það og þess vegna rekur okkur í
því efni líkt og í Evrópumálunum.
Ég var eiginlega mest hissa á því
að fosætisráðherrann skildi ekki
líka spá því á Viðskiptaþinginu að
herinn yrði farinn eftir tíu ár.
Af ræðum á Viðskiptaþingi
Í DAG
VIÐSKIPTAÞING
VALGERÐUR
BJARNADÓTTIR
Þetta finnst mér vont ástand.
Það er vont að vera í þeirri
stöðu að ráða ekki örlögum
sínum heldur verða að fljóta
með straumnum. En það er
einmitt það sem hefur gerst í
utanríkismálum þjóðarinnar
nú síðasta áratuginn.
Mest lesna viðskiptablaðið
AUGLÝSINGASÍMI
550 5000
FYLGIR FRÉTTABLAÐINU ALLA MIÐVIKUDAGA
Sa
m
kv
æ
m
t
fj
ö
lm
ið
la
kö
n
n
u
n
G
al
lu
p
o
kt
ó
b
er
2
00
5.

Í umræðum um byggðamál á Alþingi í síðustu viku var lagt til að taka ætti málaflokkinn af iðnaðarráðuneytinu og flytja til forsætisráðuneytisins. Valgerði Sverrisdóttur iðnaðar-
ráðherra fannst lítið til um málflutning kollega sinna á þingi og
kallaði umræðuna „raus í átta klukkustundir“.
Hugmyndin um tilfærslu byggðamála er þó alls ekki fráleit,
áfangastaður þeirra á hins vegar ekki að vera forsætisráðuneyt-
ið heldur menntamálaráðuneytið. Þar með væri skrefið stigið til
fulls og viðurkennt að byggðastefna er ákveðin verndarstefna
um menningarverðmæti; að hugmyndin að baki henni er í raun
og veru sú að hægt sé að koma í veg fyrir að viss tegund af lífs-
háttum verði tímanum og gleymskunni að bráð.
Núverandi byggðastefna virðist þegar upp er staðið snúast að
mestu leyti um að berjast gegn fækkun íbúa úti á landi, helst
með sértækum stjórnvaldsaðgerðum og niðurgreiðslu til þess
sem er kallað atvinnuskapandi verkefni. En þrátt fyrir alla við-
leitni undanfarinna ára hefur þó lítið lát orðið á straumi fólks til
suðvesturhornsins.
Stærsta og besta dæmið er að þrátt fyrir hinar gríðarlegu
framkvæmdir á Austurlandi, virkjun við Kárahnjúka og álver
í Reyðarfirði, halda Austfirðingar áfram að flytjast brott frá
heimahögunum. Samkvæmt nýjum tölum Hagstofunnar fjölg-
ar vissulega íbúum á svæðinu, en sú fjölgun byggir eingöngu á
útlendingum, eða eins og segir á vef Hagstofunnar; „Ef einung-
is er tekið mið af innanlandsflutningum til Austurlands vekur
athygli að brottfluttir Austfirðingar voru fleiri en aðfluttir.“ Og
hinir nýju íbúar á Austurlandi eru hreint ekki komnir til lang-
dvalar, heldur eru að langstærstum hluta farandverkamenn sem
halda til annarra starfa í öðrum löndum þegar vinnu þeirra er
lokið hér.
Þetta er sláandi staðreynd, en kemur þó ekki á óvart því
sömu fréttir hafa borist frá Hagstofunni um hver áramót frá
því framkvæmdirnar fyrir austan hófust. Og vissulega er þetta
líka umhugsunarefni fyrir Kristján Þór Júlíusson, bæjarstjóra
á Akureyri, og aðra ráðamenn fyrir norðan sem eiga sér þá ósk
heitasta að fá álver í sveitina sína.
Hvar fólk kýs að búa snýst ekki um atvinnutækifæri nema
að takmörkuðu leyti. Við Íslendingar erum ekkert öðruvísi en
annað fólk, allt frá Suður-Afríku til Noregs, þar sem straum-
urinn liggur til þéttbýliskjarna. Borgarlíf er lífsmáti nútímans.
Nálægð við fleira fólk, verslun, þjónustu, félags- og menningar-
líf er hinn sterki segull sem fábreyttari tilvera landsbyggðar-
innar á erfitt með að streitast gegn.
En eins og svo margt annað leitar lífið alltaf ákveðins jafn-
vægis og undanfarin ár hafa Íslendingar í stórum stíl sótt til
sveita aftur. Ekki eru aðeins góðar sumarbústaðajarðir í kring-
um höfuðborgina fyrir löngu uppseldar heldur teygir tómstunda-
byggð landsmanna sig nú um allt land, frá eyðifjörðum og eyjum
til lítilla þorpa þar sem yfirgefin hús hafa öðlast nýtt líf. Sífellt
fleiri höfuborgarbúar eiga sér annað heimili úti á landsbyggð-
inni þar sem þeir una sér fjarri hraða og skarkala þéttbýlisins.
Og þetta hefur gerst af sjálfu sér, án handleiðslu stjórnvalda.
SJÓNARMIÐ
JÓN KALDAL
Þrátt fyrir virkjun og álver heldur
Austfirðingum áfram að fækka.
Straumurinn
stöðvast ekki
Upplýsingar á borðið
Stóriðjustefnan er rædd dag hvern á
Alþingi. Síðast í gær þegar Ögmundur
Jónasson hjá vinstri grænum staldraði
við arðsemi vatnsaflsvirkjana. „Ríkis-
stjórnin segir arðsemina í góðu lagi
og því óhætt að halda áfram á sömu
braut,“ sagði Ögmundur og kallaði sér
til fulltingis framámenn í atvinnulíf-
inu sem sagt hefðu að þegar
ríkið stæði í umræddum
stórframkvæmdum yrðu
allar upplýsingar að vera
aðgengilegar. Hann spurði
hvort arðsemin væri 11
prósent eins og forstjóri
Landsvirkjunar héldi
fram eða 6,7
prósent eins
og stjórnvöld
hefðu sagt, en
efaðist fyrst
og síðast um forsendur allra upplýsinga
sem fram væru reiddar og krafðist þess
að Alþingi fengi þær allar í hendur.
Græðum og græðum
Forsætisráðherra er áreiðanlega undir
álversatlögur búinn alla daga. Og dró
því úr pússi sínu upplýsingar frá Lands-
virkjun um arðsemi. Sagði að í nýjustu
útreikningum væri gert ráð fyrir því að
arðsemin væri komin í 7,4 prósent
miðað við að álverð væri 1.560
dollarar fyrir tonnið. Söluverð
raforkunnar er háð heimsmark-
aðsverði á áli sem kunnugt er.
„Núna er álverðið
einhvers staðar
á bilinu 2.400 til
2.500 dollarar
fyrir tonnið...
Þannig
að ég
vænti þess að háttvirtur þingmaður
gleðjist yfir því... eða hvaða arðsemis-
kröfu gera vinstri grænir til fjármagns-
ins?“
Kristinn H. Gunnarsson, flokksbróðir
Halldórs, er áhyggjufullur í skrifum á
vefsíðu sinni: „Áframhaldandi boðun
gífurlegra framkvæmda veldur áfram-
haldandi væntingum um háa stýrivexti
og þar af leiðandi áfram hátt gengi.
Störfum í sjávarútvegi, einkum
fiskvinnslu mun fækka, ferða-
þjónusta verður í viðvarandi
erfiðleikum og íslensk
fyrirtæki munu halda áfram
að flytja störf úr landi...
Þeir, sem munu tapa eru
íbúar á landssvæðum utan
álveranna, þar mun störfum
fækka vegna fram-
kvæmdanna.
johannh@frettabladid.is