Fréttablaðið - 11.03.2006, Blaðsíða 28

Mesta baráttan stendur á milli tveggja stærstu flokkanna í landinu en
það eru Alianza Republicana Nac-
ionalista eða ARENA og Frente
Farabundo Martí para la Liberaci-
ón Nacional eða FMLN. Síðar-
nefndi flokkurinn var skæruliða-
hópur sem árið 1980 gerði uppreisn
gegn hægristjórninni sem þá var
við völd og naut stuðnings Banda-
ríkjastjórnar. Þar með var mann-
skæð borgarastyrjöld hafin þar
sem um 75 þúsund manns létu
lífið. Friðarviðræður hófust svo
árið 1989 og formlegt vopnahlé
komst á eftir milligöngu Samein-
uðu þjóðanna 1992. Þá var FMLN
viðurkenndur sem stjórnmála-
flokkur. Þingsætin eru 84 og í
kosningunum 2003 náðu hvorki
FMLN né hægriflokkurinn
ARENA meirihluta svo nú er sam-
steypustjórn við völd. Kristilegi
demókrataflokkurinn PDC, sem
er með sextán þingmenn, á einnig
sæti í þeirri stjórn.
Glæpagengin verða til í Bandaríkj-
unum
Lögregluyfirvöld hafa skorið upp
herör gegn glæpagengjum sem
erfitt hefur verið að koma lögum
yfir. Rannsóknir hafa leitt í ljós að
morðtíðni í El Salvador er með
þeim hæstu í heiminum. Violeta
Polanco, fjölmiðlafulltrúi lögregl-
unnar í El Salvador, segir sex til
átta morð vera framin í landinu að
meðaltali á degi hverjum. Sérstök
lög sem jafnan eru kölluð La Mano
Dura eða Með harðri hendi gera
lögreglunni heimilt að handtaka
hvern þann sem grunaður er um
að tilheyra glæpagenginu La Mara
Salvatrucha.
Hólmfríður Garðarsdóttir, dós-
ent í spænsku, bjó til margra ára í
Mið- og Suður-Ameríku og þekkir
forsögu þess og annara gengja.
„Meðan borgarastyrjöldin ríkti
flykktust íbúar El Salvador til
Bandaríkjanna, bæði þeir sem
voru ofsóttir af hægrimönnum og
þeir sem voru ofsóttir af vinstri-
mönnum. Oftast var þetta barn-
margt fólk og örlög barnanna í
nýja landinu voru að alast upp í
úthverfafátækt í borgum eins og
Los Angeles. Þegar bandarísk
yfirvöld ákváðu svo, fyrst árið
1996 og svo tveimur árum síðar,
að gera skurk í málefnum ólög-
legra innflytjenda voru þessir
krakkar orðnir ungt fólk; mennt-
unarlaust, utangátta og talaði
tungumál sem var mitt á milli
spænsku og ensku. Þessi hópur
var stoðin í mörgum glæpagengj-
um til dæmis í Los Angeles. Þessu
unga fólki var svo skóflað upp í
rútur og flutt til San Salvador en
þar átti það ekkert. Ríkari upp-
sprettu fyrir glæpi og ofbeldi er
varla hægt að hugsa sér. Þessi
hópur stofnaði með sér glæpa-
gengi og þá tóku heimamenn við
sér og stofnuðu sín glæpagengi til
höfuðs þessum nýbúum og enginn
réð við neitt.“
Barátta yfirvalda við glæpagengin
Carlos Henriquez er blaðamaður
hjá dagblaðinu La Prensa Grafica
og hefur hann skrifað mikið um
ofbeldið í landinu. Hann segir að
til átaka hafi komið í nokkrum
borgum landsins á miðvikudags-
kvöld en þá var síðasti dagur kosn-
ingabaráttunar. „Þó borgarastyrj-
öldin sé liðin undir lok eru sárin
enn opin og lítið þarf svo að upp úr
sjóði,“ segir hann.
Blaðamaður Fréttablaðsins
spurði Henriquez hvað frambjóð-
endur segðu við kjósendur, sem
flestir hafa þungar áhyggjur af
ofbeldinu í landinu. „Það hefur
lítið gengið hjá lögregluyfirvöld-
um að stemma stigu við ofbeldi
glæpagengja hér í landi og það
verður sífelt grófara. Upp á síð-
kastið hefur til dæmis verið geng-
ið milli bols og höfuðs manna í
bókstaflegri merkingu svo þetta
verður sífellt hrottalegra. Eru þar
menn úr glæpagengjum að drepa
andstæðinga sína, óviðkomandi
fólk og jafnvel gera þeir út um
mál sín á milli með þeim hætti að
það endar með hrottalegum morð-
um. Illa gengur að hafa hendur í
hári misindimannanna þar sem
fólk er almennt óttaslegið, þorir
ekki að bera vitni og vill helst ekki
koma að málum með neinum
hætti. En þó er ekki allt ofbeldi í
landinu runnið undan rifjum
glæpagengja þó þau séu stærsta
vandamálið.
Flestir virðast sammála um að
lausnirnar felist ekki eingöngu í
hertri löggæslu heldur þurfi einn-
ig að grípa til samfélagslegra
úrræða. Fátækt og atvinnuleysi er
mikið í landinu og því þarf að
reyna að virkja unga fólkið til að
taka þátt í samfélaginu svo það
lendi ekki í slagtogi við misindis-
menn. Þetta hefur ekki gengið
sem skyldi og allt of margir hætta
í skóla áður en þeir ljúka við
grunnskóla og þar sem ekki er
mikið um atvinnu geta þeir auð-
veldlega orðið utanveltu. Það er
því verkefni þeirra sem halda
munu um stjórnartaumana að
draga úr atvinnuleysi og leggja
aukna áherslu á menntun og aðra
samfélagslega þætti.“
Nýir menn boða breytta tíma
Kosningarnar á morgun marka að
mati margra viss þáttaskil í land-
inu. „Merki eru á lofti um að pólit-
íska landslagið sé að breytast í
landinu með nýju fólki,“ segir
Hólmfríður. „Schafik Handal, sem
stofnaði FMLN og var hálfgerður
guðfaðir þeirra sem unnu eftir
hugmyndafræði andspyrnuhreyf-
ingarinnar, lést í þarsíðasta mán-
uði og Roberto D´Aubuisson, sem
svipuðu hlutverki gegndi hjá
hægrimönnum, féll frá í lok síð-
asta árs. Þar með eru þessi beinu
tengsl stjórnmálanna við borgara-
styrjöldina smátt og smátt að mást
út. Hingað til hefur umræðan
verið nokkuð óvægin en nú virðist
sem nýir menn séu tilbúnir að
ræða málin á öðrum forsendum.“
Borgarstjóraframbjóðandi
FMLN í San Salvador er Violeta
Menjivar og er það eitt merkið
enn um breytta tíma í landinu en
konur hafa hingað til ekki þótt
eiga erindi í æðstu embætti lands-
ins. ■
11. mars 2006 LAUGARDAGUR28
HÓLMFRÍÐUR GARÐARSDÓTTIR, DÓSENT
Í SPÆNSKU Hólmfríður segir að nýir tímar
gætu verið að renna upp í El Salvador þar
sem menn eru til í að grafa stríðsöxina og
ræða málin á öðrum grundvelli.
FRÉTTABLAÐIÐ/STEFÁN
ELÍAS ANTONIO SACA, FORSETI EL SALVADOR OG FORMAÐUR HÆGRIFLOKKSINS ARENA Forsetinn ávarpar stuðningsmenn ARENA-flokksins um síðustu helgi. Formlegri kosningabaráttu lauk á miðvikudag en þá kom til átaka milli fylgis-
manna tveggja stærstu flokkanna í nokkrum stærstu borgum landsins. AFP PHOTO/MARLON GÓMEZ
CARLOS HENRIQUEZ BLAÐAMAÐUR
Henriquez segir að leita verði leiða svo
að ungt fólk taki þátt í samfélaginu svo
undirheimarnir glepji það ekki.
VIOLETA MENJIVAR, BORGARSTJÓRAKAND-
ÍDAT FMLN FLOKKSINS Margir binda vonir
sínar við Violetu Menjivar sem borgarstjóra
í San Salvador en áhersla FMLN-flokksins á
samfélagsleg úrræði við ofbeldið í landinu
fær sífellt meiri hljómgrunn. AFP PHOTO/YURI
CORTEZ
Vandi og væntingar í El Salvador
Gengið verður til þing- og borgarstjórnarkosninga
á morgun í El Salvador. Ljóst er að mikill vandi
bíður þeirra sem halda munu um stjórnartaum-
anna þar í landi. Íbúar hafa miklar áhyggjur af
ofbeldinu í landinu, sem við Íslendingar höfum
heldur ekki farið varhluta af, en Jón Þór Ólafsson,
sem vann fyrir fyrirtækið Enex þar í landi, var
myrtur á hrottalegan hátt fyrir skemmstu.
Jón Sigurður Eyjólfsson kynnti sér málin.
EL SALVADOR
Íbúafjöldi: 6,8 milljónir.
Höfuðborg: San Salvador með 1,8
milljónir íbúa.
Forseti: Antonio Elías „Tony“ Saca.
Hann kemur úr flokknum ARENA.
Fjöldi héraða: 14.
Landsvæði: 20.720 ferkílómetrar.
Tungumál: Spænska en einnig
Nahua og önnur tungumál frum-
byggja.
Kynþættir: Níutíu prósent íbúa eru
mestísar, það er að segja blandaðir
afkomendur Evrópubúa og Indíána.
Níu prósent eru Evrópumenn og eitt
prósent indíánar.
Trúarbrögð: 83 prósent íbúa eru
kaþólsk en mótmælendum fjölgar
ört.
Helstu útflutningsvörur: Kaffi, raf-
magn, sykur, vefnaðarvörur, jarð-
efnaafurðir og rækjur.
Nýting náttúruauðlinda: Vatnsfalls-
virkjanir, jarðhitavirkjanir, olíuboranir
og mikil jarðræktun er í landinu.
Helstu viðskiptalönd: Bandaríkin,
Hondúras og Mexikó.