Fréttablaðið - 16.03.2006, Síða 44

16. mars 2006 FIMMTUDAGUR28
Hin frægu orð Galileo Galilei „Hún
snýst nú samt“ komu í huga mér
þegar ég las Staksteina Morgun-
blaðsins 11. mars sl. Þar veittist
blaðið að Valgerði Sverrisdóttur
iðnaðar- og viðskiptaráðherra á
afar smekklausan hátt.
Ástæðan var sú að ráðherrann
reifaði möguleika á að við Íslend-
ingar tækjum upp evru eða tengd-
um gengi krónunnar við gengi
evrunnar. Að mati Valgerðar eru
fjórir kostir í stöðunni: 1) Að Ísland
gerist aðili að Evrópusambandinu,
2) að Ísland gerist fullgildur aðili
að Efnahags- og myntbandalagi
Evrópu (EMU) án aðildar að ESB,
3) að Ísland semji sérstaklega um
upptöku evrunnar án fullrar aðild-
ar að EMU eða ESB, 4) að Ísland
tengi gengi krónunnar við gengi
evrunnar.
Íslensk fyrirtæki í sjávarút-
vegi, ferðaþjónustu og iðnaði, hafa
liðið fyrir allt of sterkt gengi krón-
unnar. Þá hafa miklar sveiflur á
gengi krónunnar á undanförnum
árum gert fyrirtækjunum erfitt
fyrir.
Helstu rökin fyrir því að við
höldum sjálfstæðum gjaldmiðli
eru þau að ella misstum við mikil-
vægt hagstjórnartæki. Það geti
verið afar slæmt enda geti hags-
veiflan hér verið allt önnur en á
evrusvæðinu. Þegar stjórnvöld
ákveða stærstu framkvæmdir
Íslandssögunnar án þess að grípa
til nauðsynlegra mótvægisað-
gerða, gera breytingar á húsnæð-
islánakerfinu með þeim fyrirsjá-
anlegu afleiðingum að þensla eykst
mikið, hækka stýrivexti sem virk-
ar aðeins á lítinn hluta markaðar-
ins en leiðir til spákaupmennsku
með gríðarlegri útgáfu útlendinga
á skuldabréfum í íslenskum krón-
um, sem hefur ekkert með íslenskt
efnahagslíf eða íslenska hags-
veiflu að gera, en styrkir krónuna
úr hófi og leiðir til aukinnar neyslu,
enn meiri þenslu og stórfellds við-
skiptahalla, þá er eðlilegt að velta
öllum möguleikum fyrir sér.
Stjórnendur og eigendur vel
rekinna fyrirtækja sem sjá eigið
fé þeirra brenna upp, þurfa að
segja upp fólki, draga úr starf-
semi, flytja hana úr landi, eða sjá í
versta falli fram á gjaldþrot, lifa
einfaldlega í öðrum heimi en þeir
sem segja að allt sé í himnalagi.
Þessir aðilar fagna því að iðn-
aðar- og viðskiptaráðherra vill
skoða alla möguleika. Ég hvet
ráðherrann til bæta við fimmta
möguleikanum sem er að taka upp
evru einhliða án samninga við
Evrópusambandið. Það er ekkert
sem stendur í vegi fyrir því sýnist
okkur það skynsamlegt. Við eigum
þær evrur sem við þurfum m.a.s.
til. Þó að ýmsir tali um að það sé
ekki trúverðugur kostur þar sem
alltaf sé möguleiki á að snúa til
baka, þá er trúverðugleiki krón-
unnar, sem líka má leggja af,
minni. Það er öllum ljóst að það að
taka upp evru er ekki lausn á
öllum okkar vanda. Það eru sveifl-
ur milli gengis evrunnar og ann-
arra mynta sem við seljum í og
vaxtaákvörðunartækið getur
verið mikilvægt ef því er rétt beitt
með öðrum hagstjórnartækjum.
Við eigum ekki að kippa okkur
upp við skæting Staksteina
Morgunblaðsins í þessu máli held-
ur feta slóð þess manns sem oft er
nefndur „faðir vísindanna“ og
skoða alla möguleika fordómalaust
og með opnum huga. ■
Hún snýst nú samt
UMRÆÐAN
EINHLIÐA UPP-
TAKA EVRU
FRIÐRIK ARNGRÍMSSON
FORMAÐUR LÍÚ
Stjórnendur og eigendur vel
rekinna fyrirtækja sem sjá
eigið fé þeirra brenna upp,
þurfa að segja upp fólki, draga
úr starfsemi, flytja hana úr
landi, eða sjá í versta falli fram
á gjaldþrot, lifa einfaldlega í
öðrum heimi en þeir sem segja
að allt sé í himnalagi.
Ef matvara er framleidd í Norður-
Ameríku er vel hugsanlegt að
hún innihaldi erfðabreytt efni.
Nýleg könnun IGM-Gallup bend-
ir til þess að 90 prósent Íslend-
inga vilji að erfðabreytt matvæli
séu merkt. Ísland er aðili að EES
og ber að hlíta reglugerðum ESB
um eb-matvæli. Samt hafa stjórn-
völd ekki tekið upp neinar þær
gerðir ESB sem kveða á um þetta
(nr. 258/1997, 1139/1998 og
1829/2003). Noregur er einnig í
EES en hefur sýnt neytendum
meiri ábyrgð. Auk 25 ríkja ESB
hefur Noregur sett lög sem krefj-
ast merkinga eb-matvæla. Mörg
önnur ríki hafa sett slíkar reglur
– þar með talin Sviss, Rússland,
Kína, Japan, Suður-Kórea, Indón-
esía, Ástralía, Nýja-Sjáland og
Brasilía, og meira að segja Hvíta-
Rússland, sem stundum er nefnt
síðasta einræðisríki álfunnar.
Hvað segir það um Ísland, sem
telur sig tilheyra Evrópu og
gumar af elsta löggjafarþingi
heims, að það skuli ekki tryggja
neytendum frelsi til að velja sér
og sínum matvæli?
Matvæli frá Evrópu og Ameríku
Ágæt leið til að forðast eb-matvæli
er að velja vörur frá Evrópu, því
öll eb-matvæli (og fóður) frá lönd-
um ESB eru merkt. Íslenskir neyt-
endur geta að því leyti treyst mat-
vælum frá ESB, ekki aðeins vegna
þess að þau eru merkt, heldur líka
vegna þess að mjög fáar vörur eru
framleiddar í Evrópu með eb-
efnum. Fyrirtæki framleiða ekki
eb-matvæli og verslanir bjóða ekki
upp á þau vegna þess að Evrópubú-
ar vilja ekki neyta slíkra afurða.
Bandaríkin og Kanada fram-
leiða megnið af eb-matvælum á
heimsmarkaði, en hvorugt ríkið
krefst merkinga á þeim. Þetta veld-
ur íslenskum neytendum vandræð-
um. Fjöldi stórmarkaða og mat-
vöruverslana hér á landi selur
matvæli sem framleidd eru í þess-
um löndum. Stór hluti þessara
afurða kann að innihalda eb-efni,
en neytendur geta ekki sneitt hjá
þeim vegna þess að þau eru ekki
merkt. Neytendum til upplýsingar
þá eru flestar eb-vörur unnar
afurðir, þ.e. matvæli seld í öskjum,
pökkum, dósum eða flöskum. Þeir
sem kaupa unnar matvörur geta
kíkt eftir upprunalandi á umbúð-
um, og sé varan framleidd í N-
Ameríku er vel hugsanlegt að hún
innihaldi erfðabreytt efni. Þeir
sem kaupa matvæli framleidd í N-
Ameríku geta sneitt hjá vörum
með eb-efnum með því að kaupa
lífrænt framleiddar vörur, eða með
því að kíkja á innkaupalista á borð
við „The True Food Network“.
Innkaupalisti
Íslenskir neytendur (og innflytj-
endur og verslanir) sem forðast
vilja eb-matvæli geta haft gagn af
því að skoða þennan bandaríska
vörulista. Hann tilgreinir flokka
þarlendra afurða sem innihalda eb-
efni og sambærilegar afurðir sem
ekki innihalda eb-efni. Hér eru
nokkur dæmi úr vörulistanum um
matvæli með eb-efnum sem vel er
hugsanlegt að finna megi í hillum
íslenskra verslana:
Barnamatur (frá Nestlé, Mead
Johnson, Abbot Labs; bökunar-
blöndur (frá Betty Crocker, Aunt
Jermina, Jiffy, Bisquik); morgun-
korn (from Kelloggs, General
Mills, Quaker); kex og smurkex
(frá Keebler, Nabisco, Waverly);
skyndifæði á borð við Tacoflögur,
poppkorn og kartöfluflögur (frá
Quaker, Frito-Lay, Pringles); til-
búnir frystir réttir og pizzur (frá
Kraft/Phillip Morris, Aurora Foods,
Pillsbury); gosdrykkir (frá Coca
Cola, Cadbury/Schweppes,
PepsiCo); ávaxtasafar (frá Ocean
Spray, Campbells, Coca Cola);
tómatsósa (frá Heinz, Hunts);
grillsósur og chilli-sósur (frá Kraft,
Nabisco); súkkulaði (frá Hershey‘s,
Cadbury, Mars, Nestle); súpur (frá
Campbell‘s); sósur í pökkum (frá
Knorr). (Sjá heimasíðuna www.tru-
efoodnow.org/shoppersguide/.)
Erfðabreytt ferskvara á íslenskum
markaði?
Hingað til hafa engir eb-ávextir,
grænmeti, fiskur, kjöt eða kjúkl-
ingar verið á markaði í Evrópu.
Hinsvegar eru þrjár tegundir eb-
grænmetis framleiddar í Banda-
ríkjunum, sem kunna að sjást í
grænmetisborðum íslenskra versl-
ana: Hawaísk papaya (melónutré),
zucchini (graskersafbrigði) og gult
squash (graskerstegund).
Öruggasta leiðin til að forðast
neyslu erfðabreyttra matvæla er að
neyta lífrænna afurða. Reglur um
lífræna framleiðslu eru samhljóða
um allan heim þess efnis, að notkun
erfðabreyttra efna er bönnuð.
Höfundur er sjálfstætt
starfandi ráðgjafi.
Að forðast erfðabreytt matvæli
UMRÆÐAN
ERFÐABREYTT
MATVÆLI
SANDRA B. JÓNSDÓTTIR
Bandaríkin og Kanada fram-
leiða megnið af eb-matvælum á
heimsmarkaði, en hvorugt ríkið
krefst merkinga á þeim. Þetta
veldur íslenskum neytendum
vandræðum.
Nýbýlavegi 14, Kópavogi. Sími 554 4443. Fax 554 4102.
rafport@rafport.is www.rafport.is
Umboðsmenn um land allt
• Miðar á bréf, pakka, bréfabindi o.fl.
• Á CD/DVD diska, miðar úr plasti
• Prentar miða úr Word-, Excel- og Outlook
• Prentar merkiborða bæði á pappír og plast,
stærðir eftir vali, allt að eins meters langa
• Allt að 62mm breidd
• 50 miðar á mínútu*
• USB tenging
• Windows hugbúnaður
• Sjálfvirk klipping
• Heilar lengjur eða staðlaðar
*Staðlaðir póstfangamiðar
Fljótvirkasti miðaprentarinn
Umboðsaðili:
QL-550
Ti lboðsverð 12.999 kr. Augl. Þórhildar 1
3
90
.4
3
Þeim var nær
Það er ekki óalgengt að frjálslyndir jafn-
aðarmenn eigi erfitt með að sjá hvað á
að vera frjálslynt við stefnu frjálshyggju-
manna. Þeir vilja meina að það sé sjálf-
krafa samasemmerki á milli kapítalisma
og einstaklingsfrelsis, og hafa ekki upp
á neinar lausnir að bjóða fyrir fólk sem
er fátækt, háð fíkniefnum eða hefur á
einhvern hátt orðið undir í lífinu. Lausn
þeirra er einföld, líkt og hugmyndafræði
þeirra. Hún er að segja einfaldlega: „Þeim
var nær.“ Getuleysi þeirra til þess að setja
sig í spor annarra er algert.
Hildur Edda Einarsdóttir á politik.is
Að segja það sem skiptir ekki
máli
Það er engu líkara en að vestrænum fjöl-
miðlum (ég meina íslenskum) sé mest
umhugað um málfrelsið þegar það snýst
um rétt til að segja það sem skiptir ekki
máli – eða hvað er þetta tjáningarfrelsi?
Haukur Már Helgason notar tjáningarfrelsi
sitt til að dissa Sjón og Egil Helgason og
það getur svosem verið ágætt mín vegna
þótt ég sjái ekki alveg pointið með því.
Oddný Eir Ævarsdóttir vonast eftir annars
konar samræðu, nýju ónæmiskerfi and-
stöðunnar. Sjón, muni ég rétt, stóð fast á
tjáningarfrelsinu og helgi þess, jafnvel þótt
það sé notað í vitleysu, og ég tek undir það.
Það er bara eins og tjáningarfrelsið sé helst
haft í hávegum þegar kemur að réttinum
til að segja eitthvað sem engu skiptir.
Hermann Stefánsson á kistan.is
Jóhanna og hinir
Næstur tók til máls Björgvin G. Sigurðs-
son þingmaður Samfylkingarinnar og
talaði um flest annað en fundarstjórn
forseta þrátt fyrir að hafa kvatt sér hljóðs
undir þeim lið. Forseti ítrekaði þá áminn-
ingu sína um að þingmenn ræddu það
sem þeir hefðu kvatt sér hljóðs um. Þetta
var ekki í síðasta skiptið í umræðunni
sem forseti neyddist til að áminna þing-
menn stjórnarandstöðunnar um að ræða
einungis um fundarsköp forseta undir
þeim lið, því að Einar Már Sigurðarson
þingmaður Samfylkingarinnar kaus einn-
ig að fara út fyrir umræðuefnið.
Og það er ekki eins og ítrekaðar
áminningar til þingmanna Samfylkingar-
innar um að halda sig við þingsköp hafi
stafað af því að í forsetastólnum hafi setið
þingmaður stjórnarflokkanna. Nei, í for-
setastólnum sat Jóhanna Sigurðardóttir
og var – eins og von er – augljóslega nóg
boðið vegna vinnubragða félaga sinna í
þingflokki Samfylkingarinnar.
Vefþjóðviljinn á andriki.is
X-DF
Af lestri Staksteina Morgunblaðsins sl.
sunnudag má ráða að þar á bæ ríki nú
meiri svartsýni en áður með möguleika
Sjálfstæðisflokksins á að ná hreinum
meirihluta í borgarstjórn Reykjavíkur. [...]
Erfitt er að ráða annað af því mærðar-
lega lofi sem fram kom í Staksteinum um
framboðslista Frjálslynda flokksins, sem
er eins og menn vita klofningsframboð
úr Sjálfstæðisflokknum. Einkum er það
ágætur frambjóðandi í 3ja sæti F-listans
sem ritstjórinn hefur dálæti á.
Björn Ingi Hrafnsson á bjorningi.is
AF NETINU