Tíminn - 22.07.1977, Page 5

Föstudagur 22. júll 1977.
5
á víðavangi
Enn um sam-
vinnufélög
1 þcssum dálkum hefur aö
undanförnu oftar en einu sinni
veriö vikiö aö félagsmálum
samvinnuhreyfingarinnar.
Fyrir skemmstu var þannig
t.d. vitnaö til umræöna meöal
samvinnumanna sem sýndu
aö þeir gera sér fulla grein
fyrir félagslegum vanda-
málum hreyfingarinnar. Þá
hefur einnig veriö minnt á
áiyktanir aöalfundar Sam-
bandsins og annarra funda
innan hreyfingarinnar sem
sýna ötvirætt aö forysta sam-
vinnuhreyfingarinnar vill
vinna aö úrbótum og hefur I
raun og veru tekiö forystu I
atvinnulýöræöismálum á Is-
landi. Sú forysta er vel viö
hæfi og samkvæm eöli
hreyfingarinnar.
Auöhyggjuöflin láta sér ekki
segjast og hafa dvaliö viö þá
ónytju annaö veifiö aö undan-
förnu aö fara hrakyröum um
samvinnufélögin. Héldu þó
flestir aö umræöumar um
rekstrarformin, sem voru
heitar fyrir áratugum, væru
úr sögunni, og reyndar hafa
málgögn auöhyggjumanna
viöurkennt samvinnuformiö
sem rekstrarform jafnrétthátt
öörum, aö minnsta kosti I
oröi kveönu.
Um þessi mál segir f for-
ystugrein I Austra nú nýlega:
„Þaö er f jarstæöukennd
fullyröing aö Sambandiö sé
auöhringur. Samvinnu-
hreyfingin er næstfjöl-
mennustu fjöldasamtök I
landinu og skipulag þeirra
stendur I föstum tengslum viö
lýöræöisskipulagiö sjálft. Hins
vegar eiga samvinnufélögin
viöþannsama vanda aöstriöa
eins og þjóöfélagiö Iheild aöfá
fjöldann til þess aö taka
virkan þátt f hinni félagslegu
uppbyggingu, vera sér meö-
vitandi um rétt sinn. Þetta
hafa samvinnumenn gert sér
ljóst og munu leita leiöa til
þess aö bæta hér úr eftir
mætti.”
Um þær dylgjur sem uppi
hafa veriö haföar um aöstööu
samvinnufélaganna segir
Austri enn fremur:
„Lánafyrirgreiöslu njóta
samvinnufélög engrar fram
yfir aöra. Hins vegar hafa
skribentar VIsis og aörirslikir
í blekkingaskyni reynt aö
rugla saman rekstrar- og
afuröalánum landbúnaöarins
og lánafyrirgreiöslu til sam-
vinnufélaga. Slfkt er aö sjálf-
sögöu hrein fjarstæöa, vegna
þess aö dæmiö er alveg öfugt.
Þessum lánum hefur veriö þaö
þröngur stakkur skorinn aö
kaupfélögin hafa oröiö aö
hlaupa undirbagga fremur en
hitt til þess aö bóndinn geti
fjármagnaö bú sitt milli kaup-
tiöa”.
Um iönaöinn sem sam-
vinnumenn halda uppi segir:
,,Sá fjöldi sveitarfélaga sem
leitaö hefur til Iönaöardeildar
StS um aö aöstoöa viö aö koma
á fót iönaöi eöa setja hann á
fót I viökomandi sveitarfélagi
bendir ekki til aö menn hafi
ótrú á samvinnurekstri eöa
telji útbreiöslu hans of mikla.
Þetta er þveröfugt”.
Loks segir forystugrein
Austra:
,,AÖ lokum má geta um
eina rangfærslu til viöbótar,
þar sem talaö er um tilgang
bændafundanna. Þar ræddu
bændur launamál sin og önnur
hagsmunamál. Hvorki kaup-
félögin né SIS ákveöa bændum
verö fyrir afuröir slnar og frá-
leitt er aö halda þvi fram aö
megintilgangurinn hafi veriö
uppreisn gegn kaup-
félögunum”.
JS
veiðihornið
Laxveiöi I húnverskum laxveiöi
ám hefur verið mjög góð þaö
scm af er sumri. Eftirlit meö
ánum annast Konráö Eggerts-
son, fyrrum bóndi á Haukagili
og nær svæöi hans allt frá
Svartá austur að Hrútafjaröará.
VEIÐIHORNIÐ náöi tali af
Konráöi í fyrradag og haföi
hann þá eftirfarandi upplýsing-
ar um veiði I ánum:
Þrefalt betri veiði i
Vatnsdalsá en i fyrra
Nú eru komnir rúmlega 200
laxar á land í Vatnsdalsá, en á
sama tima i fyrra voru komnir
70 laxar. Er veiðin þvi nær
þrefalt betri en i fyrra. Fyrst i
sumar veiddist eingöngu i
íénausastreng og Skriðuvaði, en
nú um skeið hefur engu siður
veiözt fram i ánni.
Konráö taldi aö laxar væru
jafnvænstir úr Vatnsdalsá af
öllum laxveiöiám á hans svæöi.
Þyngstu laxarnir úr ánni eru
um nitján pund. Þá er mjög góð
silungsveiöi I ánni, a.m.k. er
mun meira fært af silungi inn i
veiðibækur nú en áður hefur
verið.
Laxinn liggur i torfum i
Miðfjarðará
Konráð sagði að laxinn lægi i
torfum i Miðfjarðará, en hins
vegar kæmu þar dagar sem
hann tæki alls ekki. Þannig var
það t.d. siðar hluta dags á mið-
vikudag en þ'á var sólskin og hiti
við ána. Alls eru nú komnir 632
laxar á land og er það betra en
veriðhefur mörg undanfarin ár.
Úr sjálfri Miðfjarðará hefur
veiðzt 221 lax, úr Vesturá 264
laxar, Úr Austurá 74 laxar, en 73
úr Núpsá. Þessar þrjár siðaát-
töldu falla allar saman og
mynda þá sjálfa Miðfjarðarána.
æÆp'Ö'
Netaför á laxi úr Viði-
dalsá
Upp úr siðustu mánaðamót-
um var mjög áberandi hve
mikið var um netaför á laxi
sem veiddist i Viðidalsá. Töldu
sumir veiðimenn að þriðji hver
lax væri með netaförum, en aðr-
ir sögðu að annar hver íax sem
veiddist hefði á sér netaför.
Heldur hefur dregið úr þessu
siðustu dagana.
Netaveiði er ekki leyfð i Viði-
dalsá eða i Hópinu sem áin fell-
ur i. Utan þess að netaveiði er
leyfð i Hópinu áður en laxveiðin
hefst, þ.e. silungsveiði. Að sögn
Konráðs hefur verið kannað
hvort net lægju þar I óleyfi og
farið um Hópið i þvi skyni, en
eftirlitsmenn hafa ekki orðið
varirviðneitt. Taldi Konráð þvi
ljóst, að laxinn fengi þessi neta-
för i sjó, áður en hann gengi I'
ána. A hádegi i gær höfðu veiðzt
464 laxar i Viðidalsá, sem er
mun betra en á sama tima i
fyrra. Þyngsti laxinn sem veiðzt
hefur er 21 pund.
Laxá á Ásum og
Blanda
Konráð kvað að góð veiði
hefði verið i Laxá á Asum og
Blöndu það sem af er sumri.
Hins vegarhaföi hann engar töl-
ur handbærar, vegna þess hve
veiðibækur væru seinfærðar.
Algengt væri að menn gæfu ekki
upp veiði, fyrr en löngu eftir að
þeir hefðu lokið veiði i ánni.
Smáárnar lélegar
Veiði i Svartá hófst ekki fyrr
en 15. júli, en hún virðist alveg
dauð enn sem komið er. Ekki
eru komnir nema fjórir til fimm
laxar úr ánni og þvi varla hægt
að segja að þar hafi orðið vart.
Veiðimenn telja þó öruggt að
lax sé kominn upp tynr laxa-
stigann I Blöndu, en gangi hins
vegar ekki i Svartá. Sú varö
reyndin lika i fyrra og þá var
veiðin I ánni mjög léleg. Aður
fyrr var þar oft ágæt veiði.
1 Ytri-Laxá, hafa einungis
veiðzt um 15 laxar Hins vegar er
þess að geta, að i fyrra var
gerður laxastigi i ána og á lax-
inn nú greiða leið fram alla ána
og heldur sig á margfalt stærra
svæði en fyrr. Kunnáttumenn
telja, að algengt sé, að fyrstu
eitt til tvö árin eftir slika fram-
kvæmd sé eins og laxinn týnist i
ánum, en með stórbættum
hrygningarstöðvum, láti árang-
urinn ekki á sér standa.
Loks gat Konráð þess, að fyrir
u.þ.b. viku voru einungis rúm-
iega 20 laxar komnir á land i
Hrútafjarðaá og þykir þaö litið.
Von manna er sú að þar glæðist
veiði þegar á sumarið liður.
Selá. i Vopnafirði
— Laxveiðin gengur alltaf vel
hér og það er nóg af lax i hverj-
um hyl i ánni. Það eru um
250-260 laxar komnir á land,
sagði Þorsteinn Þorgeirsson,
Núpum i Vopnafirði i gær. Hann
sagði einnig að vatnið i ánni
hefði verið með meira móti
lengi sumars, en væri nú að
verða ágætt og Ifkt og venja er
að sumarlagi.
Norðurá
— Það er nógur fiskur i ánni
og veiðin er nú frá siðustu mán-
aðarmótum orðin alls 330 laxar,
sem er mun betra en i fyrra. Þá
á ég þó aðeins við svæðið neöan
við Laxfoss, sagði Pétur
Kristjánsson i veiðihúsinu við
Norðurá i gær. Vatnið i ánni er
núna um niu gráöu heitt, en
framan af sumri var það mjög
kalt, allt niður i fimm gráður.
Vesturdalsá i Vopna-
firði
VEIÐIHORNIÐ ræddi við
Sigurjón Friðriksson i Ytri-HIið
I gær og fékk þar eftirfarandi
upplýsingar: Veiðin hófst þann
6. júli i Vesturdalsá, en þar
gengur laxinn yfirleitt fremur
seint. Veitt er á tvær og h&lfa
stöng, þ.e. tvær stangir fyrir
hádegi og þrjár eftir hádegi.
Fyrstu dagana var veiðin treg i
ánni, en hefur glæðzt siðustu
daga, enda hefur nýrrar laxa-
göngu orðið vart. Þann 17. júli
Framhald á bls. 23
Ylr æktarverið:
Hagkvæmara
en gert
var ráð fyrir
Kás-Reykjavik. A siðastliðnum
vetri urðu nokkrar umræður út af
tilboði sem barst frá HoIIending-
um, en þeir vildu koma á stofn Yl-
ræktarveri hér á landi, og not-
færa sér Islenzka gufuhitun til
ræktunar græðlinga af
Crysanthemum-gerö. Hollend-
ingarnir buðust til að lána
fjármagn til framkvæmdanna, en
islendingar skyldu sjá um rekst-
ur ylræktarversins og vera eig-
endur þess.
Málið komst á umræðu- og
áætlanastig, og i framhaldi af þvi
lýstu nokkur sveitarfélög yfir
áhuga sinum á málinu, en siöar
var ákveðið að doka viö um sinn,
sökum þess að einhver vafi þótti
leika á um arðbæri fyrirtækisins,
og þvi var talið rétt að biða athug-
ana sem gera átti á vegum rann-
sóknastofnunar landbúnaðarins á
hagkvæmni rekstursins, meö til-
raunum á einstöku afbrigöi af
Crysanthemum-gerö.
Nú á næstunni kemur út skýrsla
um þessar athuganir, sem
Magnús Agústsson hefur séö um
fyrir rannsóknarstofnun landbún-
aðarins. Að sögn Magnúsar, er
niðurstaða þessara rannsókna sú,
að starfræksla ylræktarversins
virðist hagkvæmari en áætlaö
hafi veriö, þ.e. framleiönin er
meiri en gert hafi verið ráð fyrir.
Magnús hefur staðið að þessum
tilraunum nú i vetur, meö eitt af-
brigði af Crysanthemum við
tvenns konar ljósmagn, hátt og
lágt. Niðurstöður þeirra tilrauna
sýna að viö lægra ljósmagniö
fáist 1.07 græðlingur á viku en við
það hærra 1.37 græðlingur á viku.
Þá séu gæði græðlinganna mjög
mikil og aðeins 3-4% rusl, en enn
megi auka framleiðnina meö
koldioxiðgjöf o.fl.
Til samanburðar má geta þess,
að þegar rætt var um ylræktar-
verið hér i vetur, var áætlað að
það fengjust um 0.8-0.9 græðling-
ar á viku að meðaltali. Nú er gert
ráð fyrir aö framleiðni
crysanthemum-afbrigöisins, sem
Magnús gerði tilraunirnar meö,
sé mjög nálægt meðaltalinu. Ef
það reynist rétt, þá viröast ekki
vera neinir teljandi örðugleikar á
að hefja ræktun á crysanthemum-
græðlinum i islenzkum
gróðurhúsum, með útflutning i
huga, þvi framleiönin viröist ætla
að vera meiri en upphaflega var
gert ráð fyrir.
Jón Sigurðsson:
,,Langar að
foreyta til”
Kás-Reykjavlk. Eins og kom
fram i blaðinu I gær, þá hefur Jon
Sigurðsson, ráðuneytisstjóri i
fjármálaráðuneytinu, verið ráð-
inn aðalframkvæmdastjóri Hins
islenzka járnblendifélags frá og
með 1. nóvember n.k. að telja.
Timinn snéri sér til Jóns I gær,
og spurði hann hvort einhverjar
sérstakar ástæður lægju að baki
þessarar ákvöröunar hans. Jón
sagði svo ekki vera, sig langaði
aðeins að reyna einhvað nýtt.
Hann hefði verið i þjónustu rikis-
ins siðan árið 1958, og i starfi
ráðuneytisstjóra fjármálaráðu-
neytisins nær óslitið siðan árið
1967. Málið væri ekki það að störf-
in i fjármálaraðuneytinu væru
ekki nógu „interesant”, þetta
væri spurningin um að breyta til,
að kynnast öðruvisi störfum.
Þegar Jón var spurður að þvi, i
hverju hið nýja starf hans væri
fólgið, sagði hann að það væri að
koma á laggirnar og skipuleggja
nýtt fyrirtæki. Reyna að koma
rekstri þess i eðlilegt horf, og
gera það arðbært. Hins vegar
sagði hann sig enn ekki svo i
stakk búinn, að hann gæti svarað
þessu öllu nánar, til þess þyrfti
hann að kynna sér máliö miklu
betur.