Tíminn - 30.08.1977, Blaðsíða 11

Þri&}udagur 36. ágdst 1977
11
■ llfolWÍIWJ
tJtgefandi Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar:
Þórarinn Þórarinsson (ábm.) og Jón Helgason. Ritstjórn-
arfulltrúi: Jón Sigurðsson. Auglýsingastjóri: Steingrimur
Gislason. Ritstjórnarskrifstofur, framkvæmdastjórn og
auglýsingar Siðumúla 15. Simi 86300. Verð i lausasölu kr.
70.00. Áskriftargjald kr. 1.300 á mánuði.
Blaöaprent h.f.
Gengi sænsku
krónunnar fellt
Miklar sviptingar í efnahagsmálum
„við hvern sem er”
Heimilisböl islensd^á kommúnista er sárara en
svo að Kjartan ólafssón ritstjóri fái tára bundizt.
Siðastliðinn sunnudag reynir blessaður maðurinn
að snúa örvilnan sinni upp i sturlaða reiði i garð
Framsóknarmanna, og munu sálfræðingar
þekkja þess háttar úrræði manna i nauð.
Af undarlegum skrifum Þjóðviljans er greini-
legt að Alþýðubandalagið er garðsamkvæmi
hálærðra auglýsingaprangara. Það er hræri-
grautur hvers kyns pólitiskrar hringavitleysu, og
er flokksmönnum með eðlilega meltingu þegar
orðið bumbult.
Markmið þessa Brandarabandalags er að
verða sópdyngja óraunsærra grillufangara og
glatkista þeirra sióánægðu, sem hafa hornin i
hvers manns siðu.
1 rikisstjórn gleymir Alþýðubandalagið flestu
nema valdgleðinni, embættafögnuðinum, eyðslu-
seminni og girugheitunum ef ekki er haldið aftur
af foringjum þess. í stjóm sjá þeir hjálparlaust
fátt annað en útgerðarauðvaldið, skriffinnsku-
báknið og menntamannayfirstéttina.
Rétt eins og Framsóknarflokkurinn hefur i
núverandi rikisstjórn haldið i skefjum öfga-
mönnum til hægri, — i samstarfi við hófsamari
forystumenni Sjálfstæðisflokknum—, þannig var
það áður styrkur Framsóknarflokksins i vinstri
stjórninni sem hélt óráðsiu sósialistiskra ævin-
týramanna niðri og beindi Alþýðubandalaginu - i
samvinnu við hófsamari stuðningsmenn þess —
inn á þjóðhollar brautir.
Nú ætlar bandalag þetta i stjórn með Sjálf-
stæðisflokknum við fyrsta tækifæri. í forystu-
grein sinni nú á sunnudaginn lofar Þjóðviljinn þvi
að Alþýðubandalagið muni liggja hundflatt fyrir
ihaldinu, en það er vitað að ýmsir Sjálfstæðis-
menn vilja hlýðni i samstarfi og þreytast við
styrk félagshyggjumanna.
Orðrétt segir Þjóðviljinn um Alþýðubandalagið
að:
,,er flokkurinn reiðubúinn til samstarfs við hvern
sem er”.
Spurningu Timans um afstöðu þessara öng-
þveitismanna til samstarfs við Sjálfstæðisflokk-
inn svarar Þjóðviljinn af taugaveikluðum skorti á
skapstillingu. Ef marka má af sérkennileguny p,
sunnudagsleiðara blaðsins er þeim ekkert fjær
skapi en að vinna á ný i vinstri stjórn. Þetta
harma Framsóknarmenn vissulega, en munu þó
búa við það um stund.
Þrátt fyrir allt á Alþýðubandalagið ögn eftir af
kommúnistisku stolti sinu. í þessum sama sunnu-
dagsleiðara Þjóðviljans kemur fram i allri auð-
mýkt að eina skilyrði þeirra fyrir ihaldssam-
vinnu er að svo nefnd „Samtök um vestræna
samvinnu” verði leystupp. Fyrsta skrefið i átt til
alræðis á sem sé að vera þa&að banna fFjédsa
félagastarfsemi ilandinu.
Er nú eftir að vita hvort Sjálfstæðisflokkurinn
setur þetta skilyrði fyrir sig.
Þjóðviljinn hefur afhjúpað ásetning Alþýðu-
bandalagsmanna um hægra samstarf, og hlakkar
nú trúlega i mörgum ihaldsmönnum. Sunnu-
dagsleiðari Þjóðviljans lýsir vondri samvizku,
afkáralegri geðillsku og yfirdrepsskap.
Nú er ljóst að Framsóknarmenn mega ekki
liggja á liði sinu. Afturhaldsöflin, sem ýmist
kenna sig við kommúnisma eða hægriöfgar,
hyggja á sameiginlegt upphlaup gegn framsókn
þjóðarinnar. Nú reynir á traustar raðir Fram-
sóknarmanna i vörn og sókn fyrir umbótastefnu,
samvinnuhugsjónir, jöfnuð og félagshyggju.
1 gær tilkynnti sænska ríkis-
stjórnin, að hún hefði fellt
gengi sænsku krónunnar um
10% og einnig að Sviþjóð hefði
dregið sig úr samtökum sjö
rikja, sem nefnast snákurinn.
Þessi ráðstöfun Svia hefur
þegar haft viðtækar afleiðing-
ar. Gengi dönsku og norsku
krónunnarhefur verið fellt um
5%, finnska stjórnin hefur til-
kynnt að hún muni gefa frá sér
yfirlýsingu um gengismál i
dag, en viðbúið er að finnska
markið fylgi fordæmi gjald-
miðla Svfþjóöar, Danmerkur
ogNoregs. Hið sama má segja
um islenzku krónuna.
Framtið snáksins er mjög
óviss.en sex riki eru nú eftir i
samtökunum, V-Þýzkaland,
Holland, Belgia, Lúxemborg,
Noregur og Danmörk. Upp-
haflega urðu þessi samtök til
með-það markmið i huga, að
mynda stöðugt gjaldeyris-
svæöi i Evrópu á timum hinna
svonefndu fljótandi gjald-
miöla. Atti gjalcbniðill hvers
rikis innan samtakanna að
vera fastbundinn gagnvart
öðrum aðildarrikjum, en
fljóta gagnvart rikjum utan
þeirra. Siðan samtökin kom-
ust á fót hafa Bretland Frakk-
land, Irland og Italia yfirgefiö
þau, en i upphafi bundu menn
miklar vonir við snákinn.
Astæðan fyrir þessum flótta er
sennilegast hvaö þýzka mark-
iö er sterkt. Atburðirnir i gær
undirstrika enn betur þessa
staöreynd, en Sviar telja gengi
krónu sinnar haf*¥«pið alltof
hátt skráð. Þaö er þvi ekki úr
vegi að lita betur á sænskt
efnahagslif.
ARUM SAMAN hafa Svfar
getað státað af góðum efnahag
og heilbrigðu hagkerfi. Meöan
atvinnuleysi, verðbólga, viö-
skiptahalli og hægur hagvöxt-
ur I meiri eða minni mæli
hrjáðiflestlönd heims, bjuggu
Sviar við rikidæmi og stööug-
an efnahag. A siðustu misser-
um hefur hins vegar heldur
betur haliað á frændur vora og
æ betur komið i ljós, að efna-
hagsplágan hefur einnig borizt
til Sviþjóðar. Siöustu fréttir
um efnahagsaðgerðir Svia
bera einmitt glögg merki þess
ástands, sem þar rikir nú.
Ekki er laust við, aö þaö
hlakki dálitið i þeim, sem
þessa stundina skrifa um
sænsk efnahagsmál i banda-
-rfsk og evrópsk blöð. 1 augum
ibúa þessara landa, virðast
Sviar hafa búið yfir einhvers
konar töfraformúlu I efna-
hagsmálum.
EN NÚ er sú tið liðin og allt
virðist á niðurleið. Greiðslu-
staðan við útlönd, sem var
hagstæö • um 1,2 milljarö
bandariskra dollara árið 1973,
mun I ár verða óhagstæð um 3
milljarða samkvæmt nýjustu
spám. Þriðjungur þeirrar
upphæðar er reyndar fé, sem
varið er til uppbyggingar i
þróunarlöndunum.
Sföastliöinn aldarfjóröung
hefur verðbólga aldrei veriö
meiri f Svfþjóð en nú, en hún
er nú um 12%. Sala nýrra bif-
reiða féllum 33% í júnfmánuði
og verö á sænska hlutabréfa-
markaönum hefur fallið um
22% miðað við maf I fyrra, en
þá var það i hámarki.
ÞAÐ UNDRAR ÞVl fáa, þeg-
ar Oiof Palme, leiðtogi sósial-
demókrata og fyrrum forsæt-
isráðherra, segist hafa á-
hyggjur af ástandinu. Sem
forystumaður stjórnarand-
stöðunnar er hann í góöri aö-
stööu til að koma meö slikar
yfirlýsingar. Þó skyldi enginn
halda, að ástandið f dag megi
rekja til stjórnarskiptanna i
Thorbjörn Falldin, forsætisráðherra Svíþjóöar
fyrra, þegar 44 ára samfelldu
valdatimabili sósialdemó-
krata lauk og við tók sam-
steypustjórn 3 flokka undir
forsæti bóndans Thorbjöms
Falldins. Stjórn hans hefur
einfaldlega orðið fórnarlamb
kringumstæðna, sem eiga sér
langan aðdraganda. Hún hef-
ur orðið að fresta uppfyllingu
loforða sinna um að bæta enn
velferðarmál, og I sumar var
virðisaukaskatturinn hækkað-
ur Ur 17% i 20%.
Það sem hefur ef til vill haft
mestu siðferöislegu áhrifin, er
að f fyrsta skipti i manna
minmim hefur Sviþjóð þurft
að taka erlend lán. — Erlend
lántaka er eins og deyfilyf svo
fólkið finni ekki sársaukann
af þvi að lifa framyfir*gtoL
segir prófessor Anareas
Adahl, helzti efnahagsráðgjafi
Falldins. — En einn góðan
veðurdag hverfa áhrif deyf-
ingarinnar og við verðum að
borga lánin og þá verða Sviar
aö heröa mittisólarnar.
GEN GISFELLING hefur
þann tilgang heiztan, aö hafa
áhrif á utanríkisverzlun.
Lækki gengi, veröa innfhittar
vörur dýrari. A hinn bóginn fá
útflytjendur meira fyrir sinar
vörur eöa — ef litið er á máliö
frá öðrum sjónarhóli — verð
vörunnar á erlendum mörkuð-
um og útflytjendur fá sama
verð fyrir hana og áður. Lfk-
legt má teljast, að sænska
stjórnin reyni að hafa þau á-
hrif á útflytjendur, að seinni
kosturinn veröi valinn, þ.e. að
verðið lækki. Helzti ljdðurinn
á utanrikisverzlun Svia er
nefnilega, aö sænskar fram-
leiðsluvörur hafa verið illa
samkeppnishæfar.
Otflutningur Svia, sem að
verðmæti nemur um f jórðungi
þjóðarframleiöslunnar, jókst
einungis um 4% á siðasta ári,
en þá jókst alþjóðaverzlun um
12%. Skipasmiöa-, vefnaöar-
vöru- og stáliðnaðurinn eiga i
erfiðleikum, og þá sérstaklega
vegna hins háa launakostnað-
ar, en hann er hvergi hærri en
i Sviþjóð. Þessu gera for-
svarsmenn verkalýðshreyf-
ingarinnar sér grein fyrir, en
bera þvi viö aö launakröfurn-
ar hafi upphaflega komiö
fram til að draga úr ágóða fyr-
irtækjanna.
MEÐ ÞESSAR staöreyndir i
huga verða efnahagsaðgerðir
sænsku stjórnarinnar skiljan-
legri. Slikar aðgeröir hafa
lengi legið i loftinu, en þrátt
fyrir það kom tilkynning Svia
MW á óvart. Með þvi að
stiga þetta skref, valda þeir
mikilli óvissu og ringulreið á
alþjóðlegum mörkuðum. Til
að mynda má nefna, að
bandariski dollarinn hefur
aldrei veriö eins verðlitill á
svissneskum gjaldeyrismark-
aöi og i gær og hefði lækkað
enn meir hefðu ekki komið til
aðgerðir af hálfu svissneska
seðlabankans. Þjóðverjar
segjast hins vegar óttazt þar
sem viðskipti þeirra við
Norðurlöndin nema aöeins um
7% af alþjóða viðskiptum
þeirra.
Þessir atburöir draga þö
enn betur fram I dagsljósið þá
mikilvægu staöreynd, að
Þjóðverjar veröa að fara að
gera eitthvaö i sinum eigin
gjaldey rismálum. Þýzka
markið er of sterkt og það
veröur aö fara hækka gengi
þess. Þrátt fyrir viljayfirlýs-
ingar hafa Þjóðverjar aldrei
gert neitt raunhæft i málinu.
En nú hlýtur röðin vera komin
að þeim. MóL
i
JS