Tíminn - 30.08.1977, Blaðsíða 17

Þriöjudagur 30. ágúst 1977
17
lesendur segja
VORUM VIÐ
SNÍKJUDÝR?
Ég var að lesa blaðagrein, þar
sem er sagt frá snikjuferðum
Islendinga til landa okkar vest-
an hafs. Þar sem ég hlýt að vera
eitt af þessum snikjudýrum,
langar mig til þess að lýsa með
örfáum orðum dvöl okkar i
Kanada. Ég var i 38 manna
hópi, á vegum Inner Wheel
Hafnarfjörður, sem er félag
Rotarykvenna, ásamt fólki úr
Styrktarfélagi aldraðra i
Hafnarfirði. Ferðina skipulagði
feröaskrifstofan Sunna en
fararstjóri var séra Bragi Bene-
diktsson i Hafnarfirði. Þar
stóðst allt sem lofað hafði verið
og vel það. Ferðaskrifstofan
hafði engu lofað öðru en húsnæði
á einkaheimilum og e.t.v.
morgunmat, að öðru leyti yrði
fólk að sjá fyrir sér sjálft, hvað
mat snerti. Gestgjafar voru hins
vegar svo gestrisnir, að við
fengum i fæstum tilfellum að
borða á matsölustöðum, heldur
buðu þeir upp á ljúffenga rétti á
heimilum sinum.
Sunnudaginn 26. júni var lent
á Winnipegflugvelli kl. 19.00 að
staðartima. Þar var mætt frú
Florence Johnson frá Arborg,
og sá hún um að koma hópnum
fyrir þar , en Leifur Pálsson á
Lundar, sem er bær þar
skammt frá.
Við vorum tvær saman sem
yfirgáfum hópinn i Winnipeg þvi
að ættingjar voru komnir til að
taka á móti okkur og dvöldumst
við þar til þriðjudagsins 28. júni.
Þriðjudagsmorguninn ók
hópurinn sem dvaldist i Arborg
og Lundar til Riverton og Mikl-
eyjar. Á þeirri ökuferð var kom-
ið til Gimli þar eð hópnum hafði
verið boðið til kaffidrykkju á
elliheimilinu Betel. Komumst
við tvær sem eftir urðum i
Winnipeg, þar inn i hópinn á ný.
Þar sem ekki hafði veriö
ákveðið hvenær við komum til
móts við hópinn aftur var eðli-
lega hvorki búið að koma okkur
fyrir i Arborg né á Lundar. Við
vildum fara á gistiheimili
(motel), en það máttum við
helzt ekki. Þar kom að Óskar
nokkur Brandson sem ég veit
þvi miður ekki deili á, þvi að
hann snerist i kring um þennan
Arborgarhóp, eins og þetta
væru allt ættingjar hans.
Hann sagði, aö Fjeldsteds-
hjónin vildu taka við okkur
næsta dag, en hjá þeim voru
gestir þessa nótt. Var þá sam-
þykkt að við færum á gisti-
heimilið eina nótt. Óskar sagði,
að við værum boðnar i morgun-
mat næsta morgun og myndi
hann koma á gistiheimiliö og
sækja okkur kl. 10, hvað hann
gerði. Svona var nú gestrisnin
þar. Við fórum siðan með ósk-
ari i morgunmat til Sigurborgar
og Jóhannesar Guðmundssonar,
ásamt þeirri þriðju sem með
okkur var á gistiheimilinu. Að
morgunmat loknum ók Sigur-
borg með okkur um bæinn og
siðan til Fjeldstedshjónanna,
sem tóku okkur opnum örmum.
Þarna vorum við i góðu yfirlæti
i þrjár nætur: og eigum þaðan
ljúfar minningar.
Til marks um gestrisni Vest-
ur-tslendinga má geta þess að
hópnum var boðið i heildags
ferð til Riding Mountain Natio-
nal Park og var aðeins bensinið
sem við þurftum að borga. Ekið
var um Alftanes og Grunna-
vatnsbyggðir Islendinga. Leið-
sögumenn i förinni voru Gunnar
Sæmundsson bóndi i Arborg
ásamt konu sinni Margréti en
hún er ættuð frá Vogum i
Grunnavatnsbyggð og Hjörtur
Hjartarson á Lundar og kona
hans Rósa. Á leiðinni i
þjóðgarðinn var staðnæmzt i
Eddystone og bauð þar islenzk-
ur kaupmaður Joseph Johnson
öllum hópnum i kaffi á hinu
glæsta heimili sinu.
Á þjóðhátiðardegi Kanada,
hinn 1. júli hélt þjóðræknisdeild-
in á Lundar kvöldverðarboð
fyrir hópinn er þar var, og var
þar samankominn mikill fjöldi
Vestur-Islendinga.
Laugardagsmorguninn 2. júli
ók hópurinn til bæjarins Baldur,
sem er i Argylebyggð,
suðvestur af Winnipeg. Þangað
var komiö milli kl. 3 og 4 e.h. og
öllum boðið i kaffi á fallegu
heimili frú Lilju Bjarnason. Þar
var fyrir frk. Hansina Gunn-
laugson kennari en hún hafði
tekið að sér skipulag fyrir
ferðaskrifstofuna Sunnu i
Baldur og Glenboro sem er litill
bær þar skammt frá. Að öðrum
ólöstuðum var skipulag frk.
Hansinu til sérstakrar fyrir-
myndar. Þar var þó sá hængur
á, að gestirnir virtust ekki vera
nógu margir, til þess að allir
gætu fengið gesti, er þess ósk-
uðu. Um kvöldið var öllum boðið
i mat i félagsheimili i Baldur og
þangað komu gestgjafar bæði
frá Baldur og Glenboro og sóttu
gesti sina. A báðum þessum
stöðum urðum við orðlaus yfir
gestrisni heimafólks. Yfir
borðum kynnti frk. Hansina
einn af þingmönnum Manitoba-
fylkis af islenzkum ættum, er á
sæti á þingi i Ottawa. Avarpaði
hann hópinn og bauð velkominn
til Manitoba og vonaði aö dvöl
þeirra yrði þeim til ánægju.
Hann minntist ánægjulegra
samskipta landanna og lofaði
hæfileika og dugnað islenzkra
landnema i Kanada. Séra Bragi
Benediktsson svaraði með
ávarpi og þakkaöi fyrir hópinn.
Sunnudaginn 3. júli söng sr.
Bragi messu yfir miklu fjöl-
menni i kirkjunni i Baldur. Að
messu lokinni var islenzka
hópnum boðiö til kaffidrykkju i
félagsheimilinu og komu
þangað margir Vestur-Is-
lendingar til að hitta landa að
heiman. Viö messuna og i kaffi-
samsætinu var Einarson, þing-
maöur Argylebyggðar á þingi
Manitoba i Winnipeg. Hann
ávarpaði hópinn á góðri is-
lenzku, en afi hans og amma
höfðu verið landnemar i Argyle-
byggð.
Þriðjudaginn 5. júli var ekið
til Vatnabyggða og staðnæmzt i
Wynyard. Þar tók á móti okkur
frá Guðrún Dunlop. I Vatna-
byggðum dreifðist hópurinn á
vestur-islenzk heimili sumir til
ættingja og vina en aðrir til
fólks af islenzku bergi brotið
sem gjarnan vildi fá Islendinga
til dvalar og sagðist hafa svo
gaman af að geta æft sig i is-
lenzkri tungu. A miðvikudags-
kvöld var hópnum haldið haffi-
samsæti i Wynyard. Þar
ávarpaði Walter Paulson lög-
maður, hópinn og mælti á is-
lenzka tungu.
Föstudaginn 8. júli kl. 9 ár-
degis var lagt af stað frá Wyn-
yard áleiðis til Winnipeg. öllum
stóð til boða aö dveljast á einka-
heimilum i Arborg siðustu vik-
una en flestir vildu heldur vera i
Winnipeg og tókst sr. Braga
fararstjóra að komast að góöum
kjörum við St. Regenthótelið i
miðborg Winnipeg um dvöl þar.
Ég vil að lokum þakka sr.
Braga fyrir góða fararstjórn og
umburöarlyndi viö hópinn og
ferðaskrifstofunni Sunnu fyrir
góða fyrirgreiðslu.
Lára Jónsdóttir
Bæn gegn Hundtyrkj um
íslenzkum fræðimanni varð
einu sinni hugsað til þess á fjöl-
mentjjpn fundierlendis, að bann
var eini maðunrm á þvl þingi,
s«n hafði brageyra. „Ég átti
mér, þrátt fyrir allt, mína
purpurakápu”, segir hann i
snjöllu ljóði.
Það kemur vlst stundum
fyrir, að Islendingur gleðst I
hjarta sinu vegna uppruna sins.
En ajiki man ég eftir, að sú til-
finning #ripi mig verulega
nema einu sinni, þegar ég
dvaldi erlendis.
Ég var á ferðalagi með Nor-
ræna lýðháskólanum sumarið
1936.Viðfórumum Þýzkaland. I
Flensborg sáum við Hitlers-
æsku þramma um göturnar, i
mórauðum stökkum, beljandi
striðssöngva. Daginn eftir
vorum við i Hamborg og gistum
eitt þeirra sæluhúsa, sem ætlúð
voru ungu fólki á sumarferöum.
Þangað kom þýzkur mennta-
maður, sem dvalið hafði á Is-
landi, og gaf sig á tal við
Norðurlandafólkið. Hann spuröi
sérstaklega, hvort nokkur Is-
lendingur væri með I förinni og
skrafaði viömig góða stund. Ég
sagði honum, hvað hafði borið
fyrir okkur i Flensborg. Hann
spurði hvernig mér heföi geöj-
ast að skrúögöngunni.
Okkur haföi verið ráölagt að
gæta hófsitali viðÞjóðverja um
' nazistatilburði þeirra. En
svariö kom af sjálfu sér:
„íslendingar bafa ekki barizt
i margar aldir'fg læra alls ekki
að drepa menn”, sagði ég.
Enginn nema Islendingur
hefði getatð haft þetta svar á
reiðum h#|Kium, svo eínfalt sem
það var. Og mér fannst um leið'
og ég sagði þstta, að islenzkur
rikisborgararéttur væri dýr-
mætustu mannréttindi, sem til
eru á þessari jörð, sú purpura-
kápa, sem ég siðast léti af hendi
af gjöfum og gæðum þessa
heims.
Ég var þarna eini íslending-
urinn. En ég held, að fyrir f jöru-
tiuárum hefðu flestir tslending-
ar litið á Hitlerspiltana sömu
augum og ég og lofað hamingj-
una, eins og ég, fyrir það, aö
enginn Islenzkur drengur þurfti
að þramma svona I mórauðu
strfðsm annagervi eins og
montið fifl, hótandi mannkyninu
pislum og dauða.
Þessi fjörutlu ár eru meir en
helmingur ævi minnar. Þó
finnst mér þau ekki ýkja löng.
Og ég gleymi þvi oft, að mikill
hluti þjóðarinnar var ekki fædd-
ur þá. En það er einmittsá hluti
þjóðarinnar, sem snjallir
kaupahéðnar senda kveðju
sina:
Við höfum hermannaskyrtur
handa ykkur, hermannapeysur,
hermannaúlpur, byssur....
Fyrir nokkrum árum hitti ég
dreng, sem kvaðst hafa von um
að geta eignast hermanna-
skyrtu með blóðblettum frá
Vietnam. (Xér skildist þó, að
hann ætlaði ekki að vera i
henni.) Þóhéltég, i vetur, þegar
farið var að auglýsa hermanna-
skyrtur, að þetta væri nafnið
tómt, til dæmis bara skyrtur
með fjórum vösum, og þar við
sæti.
En viti menn! Þessar skyrtur
eru greinilega merktar Banda-
rikjaher, ýmist landher, sjóher
eða lofther, af ýmsum st^rðum
og gerðum, ætlaðar bæði' piltum
og stúlkum. Ég sá nýlega ofur-
litinn hóp sumarleyfisfólks, þar
sem hver maður var greinilega
merktur Bandarík^aher. Mér er
raunar sagt, að slikar spjarir
komi frá fleiri herskyldulöndum
en Bandarikjunum. Enda er
ekki aö heyra, að hollusta við
svokallað varnarlið, sé eina
ástæðan til þessa faraldurs.
Hins vegar misskílja sumir út-
lendir ferðamenn það, þegar
þeir sjá afgreiðslufólk merkt
Bandarikjaher og halda, að ts-
lendingar verði að klæðast svo
vegna herstöðvanna.
Eftir fyrri heimstyrjöldina
heyrðist það oft, að stríðs-
rómantók væri úr sögunni.
Margir rithöfundarlýstu
striðinu blekkingarlaust. Hild-
arleikur og sveröasöngur voru
nefndirsinum réttu nöfnum. Þá
kom nazisminrf með nýja lof-
söngva um rýtinga og byssu-
stingi. En fregnir af fanga-
búðum gerðu að engu vinsældir
þeirra söngva, þegar yfir iauk.
Og timinn leið.
Hvernig hefur þaö gerzt á
siðustuárum, að margt fólk er
orðið kærulaust fyrir fregnum
af ofbeldi og grimmd? Sækist
eftir þeim i máli og myndum,
ónæmt fyrir þjáningum ann-
arra!? Þó ekki sé nema örstutt
siðan U.S.A. Airforce lét
sprengjum rigna yfir berfaétt
börn og annað lifandi fólk i
Vietnam stendur ungur,
menntamaður piltur eða stúlka,
framan við búðarborð og biöur
um, að skyrtan sé merkt U.S.A.
Airforce.
Hvernig væri, að skólarnir
reyndu að viðra striösrómantlk-
ina af unga fólkinu með þvl að
taka Gerplu inn I samfélags-
fræðina?
Hvernig hafa ótrúlega margir
tslendingar á siðari árum oröið
hvimleiðir og varasamir byssu-
glópar? Ég skrifa þetta viö her-
bergisgluggann minn, þar sem
ég átti heima fyrir rúmum
fjörutlu árum. Það eru fjögur
skotgöt á rúðunum. Húsið er i
eyði á veturna.
Ýmsa hrollvekjandi drauma
hefði mig getað dreymt viö
^ennan glugga fyrir rúmlega
fjörutlu árum. Til dæmis elds-
voða, landskjálfta eða hungrað
bjarndýr utan af haffsnum. En
aldrei hefði það hvarflað að mér
i draumi, aö menn kæmu til að
skjóta af byssu inn um
gluggann, úr þvi að Tyrkir hafa
ekki látið á sér bæra hér við
land I hálfa fjórðu öld.
Þiö, sem leikið hetjur, með
þvi að skjóta inn um glugga á
mannláusu húsi, ættuð að lita i
spegil og hugsa ykkur tvisvar
um, áður en þiö leggið næst af
stað, meö sefjandi byssufreti
sjónvarpsins I eyrunum.
Hvernig tókst nazistum að
æsa æskumenn Þýzkalands
upp i að klæðast mórauðu
stökkunum af hrifningu, sem
óx, stig af stigi, þar til ekki varð
antur snúið á ógæfúbrautinni?
Hvernig geta kaupahéðnar
brosað af svo mikilli kunnáttu
innan við búðarborðið, aö ungur
Islendingur gleymir þeirri
purpurakápu mannhelgis og
friðar, sem hann ber á herðum,
og hvislar hræröur:
U.S.A. Airforce-skyrta er
minn draumur, thank you.
Oddný Guðmundsdóttir