Tíminn - 30.08.1977, Blaðsíða 13

Þriöjudagur 30. ágúst 1977
13
uiii. Enn hefur engin breyting
oröiö til lagfæringar á tollum af
almennum jeppabifreiöum til
bænda. Ráöuneytiö mun áfram
vinna aö þvi, aö bændur fái aö
njdta þar sömu kjara og eru á bif-
reiðum til atvinnureksturs og
mun þaö mál veröa nánar rætt við
fjármálaráöuneytiö.
Á s.l. ári skipaöi ráöuneytiö
nefnd til aö gera tillögur um
framtiöaskipan fóöuriönaöar i
landinu. Grænfóöurverksmiöj-
urnar hafa átt i verulegum
rekstrarerfiöleikum á þessu ári,
sem hafa komiö til vegna óvenju-
magn til greiöslu lausaskuld-
anna, en ekki i formi útgáfu
skuldabréfa.
Framleiöslu og markabsmá!
eru i dag og um næstu framtiö
stærstu mál bændastéttarinnar
aö fást við. 1 þeim málum ræöur
innanlandssalan mestu. Áhi-ifa á
söluna innanlands gætir við
breytingu á kaupgetu almenn-
ings, verölagi og neyzluvenjum.
Þaö er þvi þýðingarmikiö fyrir
landbúnaöinn aö taka fullt tillit til
óska neytenda um vinnslu og
sölumeðferö varanna. Er nú veriö
aö gefa út reglugerö um nýtt kjöt-
rkaðsmál
téttarirmar
legrar samkeppni við niöurgreitt
innflutt kjarnfóður frá löndum
Efnahagsbandalagsins. Ráöu-
neytið mun áfram látavinna aö
fóöuriðnaöarmálum á þeim
grundvelli, sem starf nefndarinn-
ar myndar og út frá jákvæöri
reynslu á framleiöslu og rekstri
þeirra verksmiöja, sem beztum
árangri hafi náö Rannsóknarfólk
okkar hefur sýnt fram á, aö gæöi
þessarar framleiöslu eftir Iblönd-
un úrgangsfeitis er meiri en álitið
varog Igildi kjarnfóðurs-í þessari
athugun verði hugaö aö mögu-
leikum fyrir eignaraöild heima-
aöila aö verksmiðjum, t.d.
héraössamtaka, samvinnufélaga,
búnaöarfélaga eöa einstaklinga.
Aö þvi er stefnt, aö tillögur i
frumvarpsformi um fóöuriönaö i
landinu veröi lagðar fram á næsta
Alþingi.
Á undanförnum árum hefur
veriö rætt um möguleika fyrir
sköpun verömæta meö nýtingu á
sláturúrgangi. A vegum ráöu-
neytisins er starfandi nefnd til aö
kanna þaö mál til hlitar.
f lok siðastliðins árs skipaöi
landbúnaöarráöuneytið nefnd til
aö kanna þörf á fyrirgreiöslu til
bænda á óþurrkasvæöunum
sumariö 1976. Aö mati nefnd-
arinnar var þörf á fyrirgreiöslu
aö fjárhæö 370 millj. kr. til aö
mæta auknum kjarnfóöurkaup-
um bænda á óþurrkasvæðunum.
Ráöuneytiö hlutaöist til um út-
vegun 330 millj. kr. til Bjargráöa-
sjóös til aö lána bændum vegna
óþurrkanna. Af þeirri upphasð
voru 130 millj. kr. boönar sem lán
til skamms tima. Mat sjóös-
stjórnarinnar var aö taka einung-
is 200 millj. kr. til endurlána til
bænda af þeim 330 milljónum sem
til boða voru, vegna þess aö
endurgreiöslukjör mismunarins
þrengdu verulega möguleika
sjóösins til annarrar fyrirgreiöslu
á þessu og næsta ári. Þaö lá jafn-
framtfyrir þegar þessi ákvöröun
var tekin aö veturinn yrði bænd-
um mjög hagstæður á óþurrka-
svæðunum, og aö verðlag á kjarn-
fóðri, sem þurfti til aö bæta fóöur-
foröann, yröi öllu hagstæöara
bændum en séö var, þegar
nefndin kannaöi þessi mál.
Aö undanförnu hafa komiö
fram ályktanir bændafunda um
aö bæta þurfi fjárhagsstööu ein-
stakra bænda meö lausaskulda-
lánum. Þaö hefur orðiö að sam-
komulagi viö Árna Jónsson erind-
reka Stéttarsambandsins, að
hann afli nauösynlegra gagna til
að meta þörfina á þvi, aö veitt
veröi lausaskuldalán til bænda.
Að lokinni öflum þeirra gagna
mun ráöuneytiö skipa nefnd til aö
kanna þessi mál. Þaöer mitt álit,
að ef af fyrirgreiöslu veröur, þá
þurfi hún aö vera I formi samn-
inga um lán bændanna og fjár-
mat,sem á að mæta þessum ósk-
um.
Á þessu ári hefur orðið allveru-
legur samdráttur f sölu innan-
lands á kindakjöti og smjöri . Var
þaö m.a. haft i huga viö ákvörðun
um auknar niöurgreiöslur af
hálfu stjórnvalda I tengslum viö
nýgeröa kjarasamninga.
Nú þegarmun vera fariö aö gæta
áhrifa af þessari verölagsaögerö,
Mikill útflutningur á landbúnaö-
arafurðum veröur á þessu ári,
svo likur eru á, að veröábyrgö
rikissjóðs, sem lög heimila, verði
ekki nægjanleg.
Af þeim útflutningsbótareikn-
ingum, sem legiö hafa I ráöu-
neytinu og ekki höföu áöur verið
afgreiddir, voru 150 millj. króna
greiddar I sl. viku og aörar 150
milljónir veröa greiddar strax
eftir mánaöamót. Ætti þá aö
liggja eftir ógreitt i ráöuneytinu
um 100 milljónir króna. Fyrirheit
liggurfyrir um þaö, aö fullnaöar-
greiöslum útflutningsbóta, þ.e.
miöað viö 10% regluna, veröi lok-
ið f mánuöunum október til
nóvember. Ég geri ráö fyrir, aö i
. fjárlögum 1978 veröi veitt fjár-
hæö, er nemi 10% af heildarverð-
mætum landbúnaöarvara, og
greiösluáætlun næsta árs muni
miöuð viö reynslu þessa árs um
hraöa greiöslu þeirra.
Þeir markaöir búvöru, sem viö
höfum erlendis, verða þvi erfiöari
þvi meir sem varan hækkar i
framleiöslu hér heima. Einnig
hafa efnahagsörðugleikar i
markaöslöndum okkar gert okkur
erfiöara um vik meö sölu, bæöi
vegna minni kaupgetu og eins
vegna efnahagsráöstafana
stjórnvalda, sem gengiðhafa i þá
átt aö færa niöur verölag i
þessum löndum meö niöur-
greiðslum á samkeppnisvörum
afuröa okkar. Þaö hefur sjálf-
krafa orðiö til þess aö lækka
veröið á þeim vörum. Einnig er
það stefna i landbúnaöi sumra
þessara þjóöa einkum Norö-
manna, að veröa sjálfum sér nóg-
ir um þær landbúnaöaraf-
urðir, sem framleiða má i
heimalandinu, með ófyrirsjáan-
legum afleiöingum fyrir okkur, ef
af verður. Viö veröum þvi aö
halda vöku okkar I markaösmál-
um landbúnaöar okkar meö leit
nýrra markaöa og nýjungum i
vörufrágangi og vöruvali til út-
flutnings. Pökkun i neytenda-
umbúöir er aö ryöja sér til rúms i
verzlun milli landa meö landbún-
aðarafurðir. Ég vænti þess aö viö
munum i framtiðinni finna mark-
aði fyrir okkar ágæta lambakjöt,
t.d. sérunnið i hangikjöt á sama
hátt og okkur er nú fariö aö takast
áð selja sértegundir osta meö
góöum árangri. Ég tel, að viö
eigum að fórna meiri f jármunum
i auglýsingastarfsemi á landbún-
Halldór E. Sigurösson, landbúnaðarráöherra
aöarvörum erlendis. Hef ég þar
sérstaklega i huga landbúnaöar-
sýninguna „Grænu vikuna” i
Berlin, sem er um leiö þýöingar-
mikil kaupstefna. Sú fjár-
munafórn mun skila sér aftur aö
minum domi.
Ráöuneytiö hefur nýlega skipaö
nefnd undir forystu Sveins
Tryggvas., framkvæmdastjóra
til aö vinna aö sölumálum
landbúnaöarins. Vænti ég hins
bezta af störfum nefndarinnar.
Ennfremur þarf aö kveöa nán-
ar á um sambandiö milli
landbúnaöarframleiöslunnar og
þess iönaöar, sem vinnur úr
landbúnaöarafuröum. Athuga
þarf, hvort ekki sé réttað koma á
þeirri reglu, aö verð á hráefni
landbúnaöarins til iönaöar sé
ákveöið I eitt skipti fyrir öll fyrir
hvert verölagsár, meö hliösjón af
gagnkvæmum hagsmunum frum-
framleiöenda og útvinnslugrein-
arinnar.
Til könnunar á þessum málum
og þvi, hvort finna megi þeim
fjármunum, sem rikiö ver til
verðlagsmálanna meira nota-
gildi en nú er t.d. meö þvl aö
greiöa niöur verö afuröa á frum-
stigi framleiöslunnar eöa meö
breyttu veröhlutfalliþeirra, og þá
einkum milli vara til úrvinnslu
iönaöar eöa neyzlu, er starfandi
vinnuhópur á vegum ráðuneytis-
ins undir forystu hagstofustjóra,
sem i eru fulltrúarstjómvalda og
bænda.
Þá tel ég eðliiegt, aö nefnd sú,
sem vinnur aö endurskoðun laga
um Framleiösluráð landbúnaö-
arins, veröskráningu, verðmiöun,
sölu á landbúnaöarafurðum o.fl.
taki til starfa meö eölilegum
hætti. Athuga þarf nýjar leibir i
verðlagsmálum, m.a. hvort rétt
væri að taka upp hliðstætt fyrir-
komulag þar og Norömenn
viöhafa. Þar nær þaö til fleiri
þátta landbúnaöarins en verð-
lagningar, sem þaö gerir ekki hjá
okkur, þ.á.m. skipulagningar
landbúnaðarframleiösii I heila,
framlaga rikisins og þróunar
byggöa og búsetu. Ég tel þýðing-
armikið að slaka á óraunhæfri
spennu sem hefur myndazt milli
stétta hjá dckur. Þó aö hér finnist
fyrirhyggjulausir menn, sem
vilja landbúnaöinn feigan, tala
þeir ekki fyrir þorra fólks, sem
veit aö hagsmunir þess eru sam-
tvinnaöir hagsmunum landbúnað-
arins og velgengni hans einnig.
Þaö er von min, aö fundur þessi
vinni fyrst og fremst á þessum
grundvelli, þó mér sé vel ljóst, aö
fundir sem þessi komi gjarnan
með kröfur til rikisvaldsins.
Þetta er i sjöunda sinn sem ég
ávarpa aöalfund Stéttarsam-
bands bænda, vegna þess starfs
sem ég nú gegni.
A þessu sex ára timabili hafa
skipst á skin og skúrir f landbún-
aði, mælt á máli veöurfræöinga
og hagfræðinga.
Sumar þaö sem nú er senn liðið
hefurá margan háttreynzt okkur
hagkvæmt og ólikt betra en
næstliðin 2 sumur. Tiöarfar setur
ætiö svip sinn á aöalfund Stétt-
arsambandsins og er þar
skemmst aö minnast aöaifund-
arins fyrir ári siöan að Bifröst i
Borgarfirði, þaöan sem sjá mátti
eftirtekjurbænda verða aö engu á
túnum þeirra. Þess er einnig aö
minnast, aö s.l. vetur var bænd-
um yfirleitt hagstæður, þó snjóar
væru miklir hér á Austurlandi
seinni hluta vetrar. Þessi veður-
sæld vegur á móti tjóni þvi, sem
landbúnaöi var búið af óþurrkum
sumurin 1975 og ’76.
Ás.l.árimunu bænduralmennt
hafa náö þeim veröum fyrir
afuröir sinar, sem verölagsyfir-
völdákváöu þeim, og er þvi ekki
hægt annaö aö segja en aö úr
þeim málum hafi rætzt, þó svo
erfiöleikarnir væru miklir. Hins
vegar voruárin 1972-’74 fjárhags-
lega þau beztu, sem komið hafa I
sögu landbúnaðarins. Allt þetta
sex ára tímabil hafa veriö miklar
framkvæmdir i landbúnaöi.
Uppbygging vinnslustööva hefur
verið mikil og nú eru i gangi eða
um það bil að hefjast stórfram-
kvæmdir i hverjum landsfjórö-
ungi.
Það veltur þvi á miklu, að
áfram sé rétt á málum haldið i
landbúnaði, svo bændur og þjóöin
öll megi njóta arðs af þeim miklu
fjármunum, sem f þessa
uppbyggingu fara, þó aö
ábyrgðin og áhættan hvili að
sjálfsögðu á bændum. Einnig
hefur af opinberri hálfu veriö
varið meiri fjármunum undan-
fariö ár en nokkum tima áöur til
aö græöa og vernda landiö og
náttúru þess og skila þvi betra til
framtiöarinnar.
Þó svo að ákvarðanir verölags-
yfirvalda landbúnaöarins hafi
staöizt er mér ljóst, aö betur þarf
aö vinna til aö tryggja hag bænda
að fullu i samræmi við hag
annarra vinnandi stétta. Þaö
veröur þó aö hafa i huga, aö á
fulltrúum stéttarinnar viö
ákvöröun i verölagsmálum hvilir
einnig sá þungi að koma fram-
leiöslu bóndansíverömæti, og þvi
er fullrar aögátar þörf, svo bog-
inn sé ekki spenntur um of við
þröngar markaösaöstæöur eins
og nú hafa skapazt. Ég tel stefnu
þeirra i verðlagsmálunum hyggi-
lega og aö rétt hafi verið aö þvi
staöiö, aö ná samningum frekar
en aö láta reyna á málin fyrir
yfirnefnd. Enda er ég þess
fullviss aö fulltrúar bænda i
framleiðsluráði og sexmanna-
nefnd hafa unniö verk sin af sam-
viskusemiog hyggindum, enþó af
fulluáræði. Eins tel ég aöstjórn-
völd hafi veitt málum bænda
fullan stuöning I samræmi viö
getu og hagsmuni þjóöarinnar i
heild, enda hefur þetta sex ára
timabil verið samfellt framfara-
skeiö.
Ég þakka bændasamtökunum
og bændastéttinni i heild fyrir
samvinnuna þau ár, sem ég hef
fariö með mál þeirra. Mér finnst
það eðlilegt, aö ekki sé alltaf
dúnalogn i kringum þessi mál.
Væri svo, minnti það frekar á
doöann en athafnasemina, en hún
á að rikja i málum bænda, aö
minum dómi. Hins vegar hef ég
lýst þvi yfir, aö viö mikil vanda-
mál væri og muni veröa aö etja á
sviöi landbúnaöarmála I fram-
tiöinni. Tæknin skapar ört vax-
andi framleiöslu. Þörfin á aukinni
sölu og hagnýtingu er þvi brýn.
Ég endurtek, að ég treystí
þessum fundi til aö leita lausnar
þar á, og ég treysti aö fullu á
samstarf bændastéttarinnar viö
stjórnvöld um lausn þessara
vandamála.
Að lokum vil ég segja, að það er
min bjargfasta trú, aö saman fari
hagur bændastéttarinnar og
fólksins, þvi svo muni þjóöinni
bezt vegna i landi sinu.