Tíminn - 30.08.1977, Síða 19

Þriðjudagur 30. ágúst 1977
19
Helgi Benónýsson:
Lokun
hraðfrysti-
húsanna
Það vakti óhug hjá alþjóð i
siðustu viku, er eigendur eða
forráðamenn hraðfrystihús-
anna hér sunnan lands, hótuðu
að stöðva rekstur sinn, ef ekki
yrði ráðin bót á rekstrarfyrir-
komulagi þeirra með opinber-
um aðgerðum, þvi svo mikil
röskun hefði orðið á rekstri
þeirra, við hina nýgerðu kaup-
kjarasamninga i sumar, að þeir
gætu ekki rekið húsin án stór-
tjóns, og mundu þvi stöðva
rekstur þeirra næstu daga.
öllum er ljóst, að hraðfrysti-
húsin eru stærstu atvinnurek-
endur landsins, og lokun þeirra
mundi hafa þær afleiðingar að
meginhluti fiskvei ðaflotans
stöðvaðist, gjaldeyrisöflun liða
mikinn hnekki, þar sem fram-
leiðsla þeirra er nærri helming-
ur allra gjaldeyristekna þjóð-
arinnar.
Þessar fréttir eru ekki nýjar
af nálinni. Þær hafa heyrzt
öðruhverju á undanförnum ára-
tugum, en aldrei verið talað um
nær fyrirvaralausa lokun, eins
og nu.
Þeir sem þekkja til reksturs
fiskvinnslu vita nokkurn veginn
hvað amar að. Þar er verðbólg-
unni um að kenna, hækkandi
verð á hráefni og hækkuð vinnu-
laun, skapa meira rekstrarfé
þar þarf úr að bæta, — en að
þörf sé að lækka hráefniskaup,
lækka krónuna eða vinnulaun til
þess að ráða bót á ástandinu, er
ekki nema bráðabirgðaúrlausn.
Þá mundi oliuverð hækka, verð
hinna nýju skipa stórhækka,
vegna erlendra skulda, veiðar-
færi hækka og annar útgerðar-
kostnaður nýgerðir kjara-
samningar raskast, svo stöðvun
flotans mundi verða óhjá-
kvæmileg afleiðing nýrrar
gengislækkunar, enda hennar
ekki þörf, svo framt að verðlag
haldist óbreytt á islenzkum af-
urðum.
Ég þekki menn, sem undan-
farandi hafa haft með höndum
fiskverkun hér sunnanlands,
sumir þeirra hafa keypt fisk af
skipum, borgað hann yfir verði,
keyrt honum um 150 km oghaft
umtalsverðan ágóða. Flest
hraðfrystihúsin hér sunnan-
© Óveður
7 bátar slitna upp i
Elliðavogi
1 hvassviörinu á laugardag
stóöu meölimir sportbátaklúbbs-
ins Snarfara og menn úr slysa-
varnadeildinni Ingólfi i mikilli
baráttu við að bjarga smábátum
frá stórskemmdum. Menn gengu
út i sjó á móti bátunum þar sem
þá var aö reka á land. Ein trilla
fór i mask og er gjörónýt, að sögn
Hafsteins Sveinssonar formanns
Snarfara. Mjög skemmtileg segl-
skúta,6-8millj. kr. virði, fór upp i
fjöru. Við tókum aðra smábáta af
legufærunum og fóru með þá inn i
Reykjavikurhöfn. Slysavarna-
félagið brást skjótt við og ferjaði
menn á gúmmibátum út 1 smá-
bátana og bar hönd á þá.
Engin hafnaraðstaða
— Við höfum verið að berjast
eins og ljón fyrir hafnargerð
sagði Hafsteinn. — I Elliðavogi er
engin smábátahöfn og er okkur
visað út á haf. Margir bátaeig-
endur hafa flúið til Hafnarf jarðar
með bátasina.Það er aumt að við
hér á höfuðborgarsvæðinu þurf-
um að fara i önnur sveitarfélög,en
i klúbbnum eru um 300 félagar
með 100 sportbáta. Það eru bráð-
um 2 ár siðan teikning að höfninni
var gerð, en veiði- og fiskiræktar-
ráö haföi þaö á móti þvi, að hún
lands munu hafa gert hið sama.
Látið bátana hafa fria beitu,
keypt fiskinn á hæsta verði, án
tillits til mats, og afleiðingin
orðið sú að minni vöruvöndunar
hefir verið gætt af hendi selj-
anda. Nýting á fiski i vinnslu, er
mjög misjöfn hjá frystihúsun-
um. 1 Vestmannaeyjum og ýms-
um húsum norðanlands, ná all-
mörg þeirra 40% nýtingu, en á
sumum húsum hér á Suður-
landi, hefir nýting farið niður i
34%.
Ef það er ekki aðalorsök
rekstrartapsins, þá mun hennar
að leita i slæmri stjórn fyrir-
tækjanna, annaðhvort i verk-
stjórn eða öðrum kostnaði. Ef
eðlileg innkaup á hráefni, nýtni
við vinnslu og rekstarkostnaður
er i hóf stillt er vandkvæðalaust
hægt að reka fiskvinnslu aö öllu
óbreyttu,svoframtsem verðlag
á afurðum húsanna helzt ó-
breytt. Hins vegar eru til hús
sem ekki eiga tilverurétt. Hús,
þar sem rekstri er aðeins haldiö
gangandi til þess að eigendur
þeirra hafi atkvæðisrétt á aðal-
fundum sölusamlaganna. Þaö
er dýrt að halda rekstri slikra
hraðfrystihúsa gangandi, — er
ekki ráð að athuga vel verksvið
húsanna, hér sunnanlands,
hvort einhverju þeirra er ekki
ofaukið. Þegar búið er að bæta
úr afurðalánum til frystihús-
anna er rekstri þeirra borgið.
Þau sem meira þurfa, eiga ekki
tilverurétt til reksturs, að ó-
breyttu afurðaverði. Söludeildir
frystihúsanna hafa sýnt mjög
góða afkomu siðastliðin 2 ár i
Ameriku svo um hundruð
milljóna kr. ágóða er að ræða,
og ekki sjáanleg breyting þar á
komandi ári.
Hins vegar er ekki neinn
varasjóður til að mæta skakka-
föllum á verðlagi erlendis sem
þyrfti að vera, en augljóst er að
stefna þarf að þvi að ca. 1% af
hlut afla skipanna verði tiltækur
ef útaf beri i sölu afurða en til
þess þurfa útgerðarmenn skip-
anna að vera eigendur fisk-
vinnslustöðvanna enda timi til
kominn að fjáraflamenn séu
reknir frá rekstri frystihús-
anna.
mundi hafa áhrif á fiskgengd i
Elliðaárnar. Niðurstöður af
erlendum skýrslum hafa hins
vegar sýnt að sportbátar með
utanborðsmótor hafa ekki nein
teljandi áhrif á lifriki i vötnum.
Tveir bilar fuku út af
vegi i Eyrarsveit
— Þettaskeðium eittleytið rétt
fyrir utan Hólalæk á móts við
Lárvatn,sagði Olafur A. Ólafsson
lögregluþjónn I Grundarfirði.
Þeir fuku tveir, fólksbifreiö og
jeppi. Fólksbifreiðin fór 10-12
veltur og urðu á honum litils hátt-
ar skemmdir. Það urðu litil
meiðsli á mönnum. Aðrir bilar,
sem ætluðu að fara þessa leið,
urðu að snúa við vegna veðurs.
Vélarbilanir i bátum
Við suðvestur- og vesturströnd-
ina biluðu vélar 1 þrem bátum og
gekk i stimabraki að koma þeim
til hafna. Eins og fram hefur
komiði fréttum lenti MummiSK i
miklum vandræöum i mynni
Hvalfjarðar. Um þaö bil sem
bilunin varð sigldibáturfram hjá
þeim á Mumma, en skipstjórinn
vildi heldur aö Helgi SK 144 sem
er 10 tonna bátur, kæmi honum til
hjálpar, var blaðamanni Timans
tjáð hjá Slysavarnafélaginu i
gær. Arnþór GK-125, 146 tonna
bátur, fann trilluna eftir sex tlma
volk. Tvennt var i bátnum, maður

Siðdegis 1 gær i Norræna hiísinu. 1 ræðustól er öyvind Gustavsen
Þingað um norræna
samvinnu í Reykjavík
F.I. Reykjavik. —Nú stendur yfir
i Norræna húsinu fundur em-
bættismanna sem fjalla um nor-
ræna samvinnu og sitja fundinn
um 90 manns frá hinum ýmsu
ráðuneytum á Norðurlöndum.
Slikir fundir eru haldnir annað
hvort ár á Norðurlöndunum til
skiptis og miða að þvi að safna
saman til skrafs og ráðagerða
mönnum úr norrænu samvinnu-
skrifstofunum sem sjást sjaldan
en hafa samskipti daglega.
GeirHallgrimsson setti fundinn
með ræðu, en þvi næst talaði
bankastjóri norræna fjár-
festingabankans, Bert Lind-
ström. Siðdegis var rætt um auö-
lindir og markaösmál og væntan-
legan norrænan gervihnött bar
einnig á góma.
Á dagskrá fundarins i dag er
m.a. umræða um framtiðar-
horfur norrænnar samvinnu.
1 gær þáðu þátttakendur boð
borgarstjóra i Höfða en i kvöld
munu þeir snæða kvöldverð að
Hótel Eddu á Laugarvatni I boði
forsætisráðherra.
Ályktun frá verkalýðsfélögunum í Árnessýslu
um rekstur og afkomu frystihúsanna:
Erfiðleikar ekki vegna
síðustu kauphækkana
Kás-Reykjavik S.l. sunnudag
héldu stjórnir almennu verka-
' lýðsfélaganna i Amessýslu sam-
eiginlegan stjórnarfund á Selfossi
og ræddu uppsagnir verkafólks á
svæði félaganna.
Eftirfarandi ályktun var sam-
þykkt: Fundurinn telur það mjög
alvarlegan hlut aö frystihúsin á
félagssvæðum félaganna skuli
hafa sagt upp öllu verkafólki og
að togararnir sem keyptir voru
sem atvinnuleg bjargráðatæki,
selji — með samþykki stjórn-
valda — aflann óunninn úr landi
og mótmælir fundurinn alveg sér-
staklega þeirri ráðstöfun.
Fundurinn mótmælir þeim
fjarstæöukenndu fullyröingum
frystihúsaeigenda og stjórnvalda
aö erfiðleikarnir i rekstri og af-
komu frystihúsanna séu vegna
kauphækkana síöustu kjara-
samninga. Ennþá er kaup fisk-
vinnslufólks alltof lágt og
staðreynd að i þau störf fæst ekki
annað fólk en það, sem ekki á kost
á annarri vinnu, sem það hefur
aðstöðu að stunda.
ogkona. Arnþórdró siðan trilluna
inn I Akranesshöfn. Akraborgin
hafði þá skömmu áður snúið viö 1
hafnarmynninu. Aðfaranótt
laugardags varð vélarbilun i
bátnumStraum RE norðvestur af
Kópanesi. Varöskip kom á vett-
vang og fór með bátinn i Tálkna-
fjörð eftir að skipverjar höföu
beðið 5 tima. A laugardag bilaði
einnigSkúmurRE, 12tonna bátur
norðvestur af Garðsskaga. Þá
var mikið óveður á þessum slóð-
um og kom Jón Gunnlaugsson
þeim til hjálpar og dró þá til
heimahafnar, sem er I Sandgerði.
Höfuðorsök ástandsins í
rekstrar- og afkomumálum
frystihúsanna er afleiðing Ihalds-
stefnu núverandi rikisstjórnar,
sem með efnahagsaðgerðum sin-
um i efnahagsmálum þjóðarinnar
hleður undir dekurbörn sin —
braskara — og heildsalaséttin
hefur bjargræðisatvinnuvegi
þjóðarinnar aö olnbogabarni.
Útgerð og frystihúsarekstur
eru lifæð sjávarþorpanna i Ames-
sýslu. Sé á þá æð skorið blasir
dauði við i atvinnulifi þorpsbúa.
Mistökin eru hjá stjórnvöldum
landsins og þeim sem fjármagni
þjóðarinnar ráðstafa.
Yfirbygging þjóðfélagsins er i
engu samræmi við ibúatöiu
landsins og fjárhagsstöðu.
Bankakerfið þenst út ár frá ári,
risavaxnar banka- og verzlunar-
hallir risa og nýir bankar eru
settir á fót!
Siðan eru útlánavextir
hækkaðir til að standa undir si-
auknum reksturskostnaði bank-
anna og tryggja þeim milljóna
gróða á sama tima og alþýöu
manna er neitað um smávægi-
legar fjármunafyrirgreiðslur.
Sú rikisstjórn sem slikt ástand
hefur skapað og engan umbóta-
viljasýnir á aö vikja — rjúfa þing
strax I haust og gefa þjóðinni kost
á aö velja sér aðra forystumenn.
Lítil síldveiði
KEJ-Reykjavik — Sildveiði var
Kviknar i ein-
angrunar plas t i
GV-Reykjavik. A sunnudag kom
upp eldur i einangrunarplasti að
Hléskógum 2 i Breiðholti.
Slökkviliöiö var kvatt út kl. 17.14.
Einangrunarplastið lá á gólfi i
suðurenda hússins* skemmdust
gluggakistur nokkuð. Mikið sót
myndaðist af reyknum og þvoöu
slökkviliðsmenn húsið að utan
eftirað búið var að ráða niðurlög-
um eldsins. Mjög greiðlega gekk
að slökkva eldinn og komu
slökkviliðsmenn aftur úr útkall-
inu kl 17.40. Upptök eldsins eru
ókunn en grunur leikur á, að um i-
kveikju hafi verið að ræða.
litil sem engin um helgina vegna
veðurs og helgarfria. Suðaustan-
landsvar bræia i fyrrinótt og þvi
engin veiði en nokkrir bátar voru
við veiðar suðvestur af Malarrifi
og komu fjórir bátar t.d. inn til
Ólafsvikur í gærdag með ein-
hvern afla, sá aflahæsti meö eitt-
hvað um 100 tunnur.