Tíminn - 07.04.1978, Blaðsíða 16

16
Föstudagur 7. april 1978
L
Nýkomin barnahlaðrúm
3 GERÐIR
Sendum í póstkröfu
r
Verzlunin Stjarnan
Borgarbraut 4 - Borgarnesi
3 K húsgögn — Hvildarstólar — Skrif-
borðsstólar — Hljómflutningstæki —
Myndavélar — Allur skófatnaður — Raf-
magnstæki — Gjafavörur — Leikföng —
Skrifstofuvélar — Litasjónvörp — Gar-
dinubrautir — Fermingargjafir i úrvali.
Sendum i póstkröfu um allt land.
Stjarnan-Borgarnesi -Simi (93) 7325.
L
HIM BO-veggsamstæður
fyrir hljómflutningstæki
Tilvaldar fermingargjafir
Húsgögn og
innréttingar
Suðurlandsbraut 18
Sími 86-900
lesendur segja
Enda
öldin
önnur
Fimmtudaginn 12. jan 1978
kom búnaðarmálastjóri fram i
fréttaauka útvarps. Þar kom
hann með nokkrar ráöleggingar
til bændastéttarinnar.
Þvi miður missti ég af frétta-
aukanum að nokkru leyti.Eitt af
þeim heilræðum sem hann lagði
fram til bjargar og viðhalds is-
lenzkum landbúnaði var, að
bændur skyldu fækka bústofni
sinum, og fara á vertið, eða i
aðra vinnu. Þannig er trú bún-
aðarmálastjóra á islenzkum
landbúnaði i byrjun ársins 1978.
Samfara þessari hvatningu láð-
ist honum að minnast á hver
skyldi annast bústörf á meðan
bóndi væri aö heiman, varla
húsmóðirin? — þar sem hún er
aö mestu leyti talin litils megn-
ug, — samanber launin, sem
henni eru ætluð af opinberri
hálfu fyrir starf sitt við búið.
Annað fólst lika i þssari
hvatningu, og það var að ráð-
leggja bændum að nýta ekki
jarðir si'nar til fullnustu og þar
með að skerða tekjumöguleika
bóndans á eigninni sem hann
annars gæti haft.
Sem sagt, hann ætlar að láta
bændur taka upp þann hátt sem
tiðkaðist á öndveröri þessari
öld og fyrr. Eins og öllum er
kunnugt þá var sjór sóttur af
bóndanum, en konan og börnin
voru heima og gættu bús, sem
oftast voru nokkrar kindur, ein
til þrjár kýr og einn til tveir
hestar. Ég hefði ætlað að menn
nútimans væru fallnir frá þeim
búskaparháttum sem þá tiðkuð-
ust,enda öldin önnur.
Mér hefði þótt eölilegra, ef
hann hefði með fyrrgreindri
ráðleggingu ætlað sér að koma
meðráð til að stemma stigu við
offramleiöslu landbúnaðaraf-
urða. Þáhefðiverið nær að ráð-
ast að þeim vanda á eðlilegri
hátt að minu áliti, sem ég skal
nú vikja að.
Eins og öllum er kunnugt er
fjöldinn allur af jörðum um allt
land ósetinn af lögbýlismanni,
en búskapur stundaður
Eins og öllum er kunnugt, er
fjöldinn allur af jörðum um alit
land ósetinn af lögbýlismanni,
en búskapur stundaður bæði i
stórum og smáum stil, svo sem i
kaupstöðum og kauptúnun)
landsins. Þeir sem nýta þessar
jarðir hafa meirihluta sinna
tekna af annarri vinnu, en
stunda búskap sem aukastarf
eða tómstundagaman. Þennan
búskap á að leggja niður, þvi
þaðan kemur megnið af þeirri
offramleiðslu sem talað er um.
Þessu til viðbótar má nefna að
þessir tómstundabændur fá alla
styrki og lán frá opinberum
sjóöum til jafns við bónda sem
heldur fulia ábúð á sinni jörð og
reynir að gera henni allt tU
sóma sem islenzkum bónda
sæmir.
Þá ætti rikisvaldið aö hætta
keppni við bændur á yfirfullum
markaði. Þar á ég við fjárbúin
og kúabúin sem rikið rekur. Við
þessihúer haldinn mikiU og dýr
starfskraftur sem hægt væri að
nýta á arövænlegri hátt fyrir
þjóðarbúið. Nú mun einhver
segja: Þetta eru tilraunabú fyr-
ir bændur sjálfa. Þvi svara eg
svo að það þyrfti ekki mörg bú
með bústofn sem svarar til aUt
að þremur til fjórum visitölubú-
um eða jafnvel meira, tU að
halda uppi tUraunum, því jafn-
vel væri hægt að færa þær inn á
sjálfseignarbúin algerlega.
Mér hefur fundizt að einmitt
þessi atriöi hafi Utið komið fram
i þeirri umræðu um landbúnað,
sem þó er búin að vera mikil
undanfarið, og á eftir að verða
áfram um sinn. Ég fær ekki
skilið, hvað þessi atriði virðast
vera mikil feimnismál allra
sem um landbúnað tala og rita.
Það má segja sem svo, að ef á
þessum málum væri tekið sem
vert væri, myndi það skerða
einstaklingsfrelsið. Mikið rétt,
tómstundabændurnir geta hald-
ið sínu, en þá án lána og styrkja
úr opinberum sjóðum land-
búnaðarins, og þeir fái það verð
fyrir afurðir sinar, sem fæst
fyrir þær til útflutnings.
Einnig m ætti nefna aðra hlið á
þessumáli. Margur tómstunda-
bóndinn hefur það mikinn bú-
skap (þá sauðfjárbúskap oft-
ast), að hann hefur ekki sumar-
beit nema fyrir litinn hluta sins
bústofns. Og hvar hefur hann
upprekstur? Það væri kannski
vert að kanna það mál almennt.
Ég get ekki látið hjá liða að
minnast á þá skattpiningu, sem
bændur eru að leggja á sig (ef-
laust hefur flestum þótt nóg af
sköttum) þar sem er fóður-
bætisskatturinn, sem er lagöur
á til þess að sá búskapur geti
haldið velli, sem ég hef bent á
hér að framan. Þykir mér slikt
óhæfa og Stéttarsambandinu til
stórháðungar. Siðan skal upp
taka kvótakerfi, sem á að
skammta bóndanum bústofn.
Sem sagt hingað og ekki lengra!
Hvar skal nú setja mörkin?
Jú, minni búin, og þar með
talin bú tómstundabænda, sem
hafa undir og um hálft visitölu-
bú, skulufá fullt verð fyrir sinar
afurðir, en bóndinn sem brýzt
áfram með dugnaði og hefur
náð visitölubúinu og jafnvel
meira, hann skal fá fullt verð að
vissu marki, en eitthvað fyrir
hinn hlutann. Slik eru úrræðin.
Nú er timi til kominn fyrir
bændastéttina að hamra á
forustumenn sina að leita úr-
lausna, i samráði við rflrisvald-
ið, svo að leiða megi þessi mál
öllheil i höfn,ogumfram alltað
finna meinsemdina.
Það er nauðsyn að láta ábú-
anda hverrar jarðar, sem setin
er, njóta forréttinda hvað fyrir-
greiðslu úr opinberum «j<áum
snertir, og á annan hátt. Ekki
má heldur skerða rétt búandi
manns til að hafa þann bústofn
sem jörð hans getur borið,
ásamt sameiginlegum afréttar-
löndum.
Frumbýlingur
Um tvær
bækur
1 auglýsingaflóði aðventunnar
1977 voru það tvær bækur sem
tóku hug minn allan, enda voru
þær auglýstar ósleitilega.
Það voru ævisaga Guðlaugs
Rósinkranz og viðtal við Jónas
frá Hriflu. Hefi ég nú eignazt
bækur þessar báðar og lokið
lestri þeirra. Likar mér bók
Guðlaugs mjög vel og tel að þar
sé um sannfræði að ræða og
þaðhafi verið mikiö lán að hann
liföi það, aðganga frá texta bók-
arinnar að fullu. Einu stóru vill-
una þar milli spjalda tel eg vera
i formálanum, þar sem segir að
Gullna hliðið hafi verið eitt
þeirra þriggja leikrita, sem
sýnd voru við opnun Þjóöleik-
hússins. Og getur maður með
tilliti til þessa gizkað á hvað
hefði getað orðið, ef aðrir hefðu
þurft að botna bókina.
Um hina bókina, sem ber naf-
nið Viðtöl við Jónas frá Hriflu er
öðru máli að gegna, hún stendur
ekki undir nafni, ætti heldur að
heita hugleiðingar um samtöl
við Jónas. Er hún byggð upp á
allt annan hátt en venja er um
viðtalsbækur þegar viðmælandi
veit fyrir, að samtalið eigi að
birtastá prenti. Þannig eru við-
töl V.S.V. Valtýs Stefánssonar,
Guðmundar Danielssonar og fl.
mynduð.
En hér er höfundur að rifja
upp samtöl yfir matborði fyrir
meir en 10 árum, en þá var Jón-
asi mjög farið að förlast minni
og heldur ekki útilokað að höf-
undur sjálfurséháður misminni
samanber formálann fyrir ævi-
sögu Guðlaugs Rósinkranz.
Sem dæmi um þaö hvað Jónas
var farið að misminna á þessum
tima, er hann var kominn yfir
áttrætt vil ég nefna siðustu bók-
ina Samferðamenn, sem hann
skrifaöi og út kom ’70 tveim ár-
um eför dauöa hans og var búin
til prentunar af bróðursyni hans
dr. Jónasi Kristjánssyni. Þar
segir á bls 95 eftir að lýst hefir
verið aðdraganda að byggingu
fyrstu Esju 1923 og eftirliti Em-
iis Nielsen með smiði hennar,
„Nielsen stýrði skipinu nokkur
ár þar til hann tók við forstöðu
Eimskipafélagsins.”
Nú hefði maður getað haldið
að doktorinn, sem sjálfsagt hef-
ir lesið prófarkir hefði vitað að
Eimskipafélag Islands var
stofnaði 1914 og Emil Nielsen
var þá strax ráðinn fram-
kvæmdastjóri. Ég undrast að
vandamenn Jónasar skyldu
leyfa að minning hans yrði
þannig lögð á altari gróðafiknar-
innar, þvi einhvers staðar hefir
verið vel smurt.
En Jónas barðist alla ævi gegn
gróðaöflunum, sem notuðu
vafasamar útgáfur sér til fram-
dráttar, allt frá þvi hann var rit-
stjóri Skinfaxa blaðs Ung-
mennafélaganna 1913.
Sigurjón Sigurbjörnsson,
Lindarhvammi 7.