Tíminn - 04.08.1978, Blaðsíða 6

6
Föstudagur 4. ágúst 1978
raiíí
Ctgefandi Framsóknarflokkurinn
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Kitstjórar:
Þórarinn þórarinsson og Jón Sigurösson. Auglýsinga-
stjóri: Steingrimur Cislason. Ritstjórnarskrifstofur,
framkvæmdastjórn og auglýsingar Siöumúla 15. Simi
86300.
Kvöldsimar blaöamanna: 86562, 86495. Eftir kl. 20.00:
86387. Verö í lausasölu kr. 100.00. Áskriftargjald kr. 2.000 á
mánuöi- Blaöaprent h.f.
Launþegar bíða
Eftir að slitnaði upp úr viðræðum um vinstri
stjórn hefur hugtakið ,,verkalýðsflokkarnir ” ger-
samlega glatað merkingu sinni i islenskum stjórn-
málum. Gagnstætt þvi sem látið var i veðri vaka
fyrir kosningar eru andstæðurnar milli Alþýðu-
flokks og Alþýðubandalags miklu meiri en það sem
þessir flokkar geta komið sér saman um.
Eftir að þetta kom svo greinilega i ljós hafa menn
á ný farið að hugleiða hlutverk og stöðu launþega-
hreyfingarinnar i landinu og tengsl hennar við
atburði og ákvarðanir á stjórnmálasviðinu. Ýmsir
héldu þvi nefnilega fram i sigurvimu eftir kosning-
arnar, að verkalýðshreyfingin hefði unnið sigur. Nú
heldur þessu að visu enginn lengur fram, heldur
hafa menn af þvi miklar og vaxandi áhyggjur að
framferði flokkanna tveggja, sem kosningasigur
unnu, verði mjög til þess að veikja launþegahreyf-
inguna og valda sundrung i hennar röðum.
Ætla má að þess verði skammt að biða að þess
verði hefnt i héraði sem hallast hefur á Alþingi
undan farnar vikur. Grið verða fá og miskunn litil
þegar til uppgjörsins kemur milli þessara aðila.
Það er skaðlegt fyrir launþega, ef sú firra
sósialista nær fram að ganga, að verkalýðshreyf-
ingin taki sér algilt vald eða hlutverk i samfélaginu.
Þar sem slikt hefur gerst hefur hún jafnan tekið sér
einhliða hagsmuni atvinnurekstrarins, gerst vinnu-
veitandi en snúist gegn eðlilegum hagsmunum og
réttindum launþeganna. Þessa þróun þekkja menn
úr öllum þeim rikjum sem kenna sig við sósialisma.
Vettvangur verkalýðshreyfingarinnar, ábyrgð
hennar og hlutverk eru grundvallaratriði i sér-
hverju lýðfrjálsu landi þar sem velmegun rikir og
velferð þegnanna er i hávegum höfð. Verkalýðs-
hreyfingin er ein meðal fleiri almannahreyfinga i
sliku samfélagi og hefur mjög mikils verðra hags-
muna og réttinda að gæta.
Þegar til lengri tima er litið, er ábyrg og frjáls
verkalýðshreyfingin eitt sterkasta vigi lýðfrelsis og
borgaralegs félags gegn ásælni og alræði auðs og
rikisvalds. Þannig getur launþegahreyfingin orðið
brjóstvörn gegn öfgunum, til hvorrar handar sem
vera kunnu.
Það er i samræmi við þetta mikill misskilningur
og sýnir uppburðarleysi og veimiltituhátt flokk-
anna, sem voru að vinna kosningasigur i þessu
landi, að halda að það sé eðlilegt, að launþegahreyf-
ingin fari að taka á sig beina ábyrgð á aðgerðum
stjórnvalda til lausnar efnahagslegum vanda. Slikt
er einfaldlega ekki hlutverk hreyfingarinnar, frem-
ur en það er hlutverk stjórnvalda að fyrirskipa
kjarasamninga þegar ekki rikir hreinasta
ófremdarástand.
Hið pólitiska frumkvæði á að vera i höndum
stjórnmálamannanna. Það er þeirra hlutverk og
þeirra ábyrgð.
Eftir að stjórnmálamennirnir hafa gert upp hug
sinn og tekið markvissar ákvarðanir, sem þeir geta
staðið við, er það siðan allt annað mál að þeir leiti
samráða við fulltrúa hagsmuna- og stéttasamtaka
um framkvæmdaratriði.
Sjaldan hefur þetta verið brýnna en nú.
ERLENT YFIRLIT
Óháð ríki tortryggja
Rússa meira en áður
Young reynist Bandarikj unum vel
RAÐSTEFNA óháöra
rikja sem var haldin
i Belgrad i siöastliöinni viku,
markar aö vissu leyti þátta-
skil i sögu þessara samtaka.
Fram aö þessari ráöstefnu,
hefur sá andi svifiö yfir vötn-
um, aö flest hi'ö illa stafaöi frá
hinum gömlu nýlenduveldum.
Oháöum rikjum bæri sérstak-
lega aö varast aö dragast i
fylgd meö þeim, þvi aö þaö
gæti oröiö upphaf nýlendu-
stefnu i breyttu formi. Banda-
rikin hafa lent i flokki meö
gömlu nýlenduveldunum,
m.a. vegna hernaöarlegs
samstarfs viö þau, og yfir-
drottnunar bandariskra auö-
félaga i latnesku Ameriku,
sem riki Afriku og Asiu hafa
veriö hvött til aö varast. Jafn-
framt þvi, sem ákveöin and-
staöa hefur þannig rikt gegn
vestrænu rikjunum, hafa
óháöu rikin veriö talin eiga
miklu meiri samleiö meö
sósialisku rikjunum, sem ekki
reyndu aö sælast til óeölilegr-
ar ihlutunar um mál þeirra og
veittu þeim aöstoö án sér-
stakra skilyröa.
A ráöstefnunni i Belgrad
rikti verulega breyttur andi i
þessum efnum frá þvi sem áö-
ur hefur veriö. NU beindist ótt-
inn ekki siöur aö sósialisku
rikjunum, og þó einkum Kúbu
og Sovétrikjunum. Astæöan til
þess var ööru fremur hern-
aöarleg ihlutun þeirra i
Angola og Eþiópiu. Nokkur
riki gagnrýndu harölega þessa
ihlutun, eins og Sómalia,
Zaire, Egyptaland og
Marokkó, en önnur vöröu hana
eins og Angola, Eþiópia, Suö-
ur-Jemen og Líbýa, og töldu
hana réttlætanlega sökum
þess, aö viökomandi rfki heföu
beöiöum aöstoö. Þriöji hópur-
inn, sem upphaflega haföi for-
ustu um myndun þessara
samtaka, eöa riki eins og
Júgóslavla, Indland,
Indónesia og Sri Lanka, lögöu
áherzlu á aö óháðu rikin
fylgdu raunverulegri óháöri
stefnu og létu ekki dragast i
fylgd meö hernaöarsamtök-
um stórveldanna. Oháöu rikin
yrðu að gæta þess, aö deilunni
milli austurs og vesturs yrði
haldiö utan Afriku, Asiu og
latnesku Ameriku. Annars
gæti vel fariö svo, eins og full-
trúi Singapore benti sérstak-
lega á, aö þriöja heims-
styrjöldin ætti upptök sin I
þriðja heiminum og yröi aöal-
lega háö þar milli risaveld-
anna. Þannig gætu þau hlift
löndum sinum og háö styr jöld-
ina að mestu eöa öllu utan
þeirra.
RIKIN, sem taka þátt I sam-
tökum óháöu rikjanna, eru
mjög mislitur hópur og eiga
Young sendiherra
fátt sameiginlegt annaö en aö
geta auglýst með þátttöku
sinni, aö þau fylgi óháöri utan-
rikisstefnu, sem aöailega þýö-
ir það, að þau séu ekki I hern-
aðarsamtökum meö risaveld-
unum. Sum eru raunverulega I
meiri eöa minni tengslum viö
viss vestræn eöa austræn riki
(gömlu frönsku nýlendurnar
viö Frakkland og Kúba viö
Sovétrikin) en önnur eru raun-
verulega óháö (Júgóslavía,
Nigeria, Tanzania). Hin raun-
verulegu óháðu riki hafa grun-
að vestrænu rikin öilu meira
um græsku, eins og áður er
rakið. Til viöbótar þvi ýtti
Vfetnamstyrjöldin mjög undir
þann áróður, aö Bandarflcin
stefndu aö þvi aö ná heims-
yfirráðum, m.a. meö vopna-
valdi. Stefna sú, sem Banda-
rikin hafa fylgt siðan Carter
kom til valda og Young, sendi-
herra Bandarikjanna hjá
Sameinuðu þjóöunum, hefur
aðallega túlkaö, hefur hins-
vegar mælst vel fyrir. Hún er i
stuttu máli sú, aö Bandarikin
forðist hernaöarlega Ihlutun i
þriðja heiminum og láti sér
Vietnamstyrjöldina að kenn-
ingu veröa. Jafnframt taki
þau upp vinsamlegri sambúö
•við hlutlausu rikin og beinlinis
hjálpi þeim til aö vera óháö. I
samræmi við þetta hafa
Bandarikin ekki látiö Rússa
ögra sér til hernaðarlegrar
ihlutunar i borgarastyrjöld-
inni i Angola eöa I styrjöldinni
milli Eþiópiu og Sómaliu. Af-
staða Bandarikjanna og Bret-
lands til Rodesiumálsins hefur
einnig mælzt vel fyrir meðal
margra óháöra rikja og dreg-
iö úr tortryggni i garö þeirra.
Hins vegar hafa Rússar og
Kúbumenn aflaö sér vaxandi
tortryggni meö hernaöarihlut-
un sinni. Það var sérstakt ein-
kenni ráðstefnunnar i Bel-
grad, að komin var til sögu
miklu meiri tortryggni i garö
þessara tveggja þjóöa en á
fyrri ráðstefnum óháöu rikj-
anna. Þaö hefur ekki dregiö úr
þessari tortryggni, aö Kin-
verjar hafa eftir megni ýtt
undir hana.
MARGT bendir til, að Rúss-
ar og Kúbumenn séu farnir aö
gera sér ljóst, að þessi afskipti
þeirra hafi ekki verið hyggi-
leg. Kúbumenn virðast búa
sig undir það, aö geta dregiö
herliö sitt frá Angola, enda er
herferðin þangaö orðin þeim
dýr, þrátt fyrir efnahagslega
aðstoð Rússa. I þessa átt
benda nýgeröir samningar
milli stjórna Angola og Zaire,
þar sem lýst er yfir, aö þær
muni ekki styðja skæruliöa-
hreyfingar, sem stefni að þvi
að steypa stjórnum þessara
rikja af stóli. Þá er Angola
stöðugt aö bæta sambúð sina
við vestræn riki. RUssar hafa
heldur dregið Ur afskiptum
sinum af Rhódesiudeilunni og
raunar gildir hiö sama um
KUbumenn. En bæöi Rússar
og Kúbumenn verða aö gera
betur, ef þeir ætla að draga úr
þeirri tortryggni, sem svo ber-
lega kom I ljós á Belgradráð-
stefnunni. Annars eiga Kúbu-
menn á hættu, aö mörg riki
sendi ekki fulltrúa á næstu
ráöstefnu óháöu rikjanna, en
hún verður haldin i' Havanna.
Það gæti orðiö Kúbumönnum
verulegt áfall, ef mörg riki
auglýstu andúö sina meö fjar-
veru. Kúbumenn hafa stefnt
aö þvi, aö Havannaráöstefnan
yröi fjölmennari en fyrri ráö-
stefnur. Ráöstefnuna i Bel-
grad sóttu tæplega 90 riki, en
alls teljast um 110 riki til þess-
ara samtaka.
JS
Þ.Þ.