Tíminn - 04.08.1978, Blaðsíða 7

Föstudagur 4. ágúst 1978
7
Wrnám
Alexander Stefánsson: . #
EFLUM SVEITARFELOGIN
Framsóknarflokkurinn vill
gera stjórnkerfi landsins ein-
faldara og lýöræöislegra meö
þvi að færa ákvöröunarvaldiö
nær fólkinu. Jafna aöstööu
sveitarfélaganna, efla samtök
þeirra, fela þeim aukin verkefni
og veita þeim tekjustofna i sam-
ræmi við það.
Um leið og byggöastefnunni
hefur aukizt fylgi og áhrif fram-
kvæmda i samræmi við hana
komið i ljós, hafa sveitar-
stjórnarmál oröið fyrirferðar-
meiri þáttur i stjórnkerfi okkar
en áður var. Umræður um mál-
efni sveitarfélaganna hafa orðið
opnari og áhrif þeirra vaxið.
Samband islenzkra sveitarfé-
laga tók upp ný vinnubrögð.
Frjáls samtök sveitarfélaga i
landshlutum voru mynduð, til
að vinna að sameiginlegum
málefnum byggðanna og hafa
áhrif á framgang byggðastefn-
unnar. Er óhætt að fullyrða, að
þessi vakning hefur þegar haft
heillarik áhrif um landið allt.
Mörg sveitarfélög hafa tekið
höndum saman um verkefni á
sviði skólamála, félagsheimila,
heilsugæzlustöðva, gatna-
gerðarmála, hitaveitumála og
stefna nú að stærri málaflokk-
um eins og orkumálum al-
mennt.
Jákvæð þróun
Þessi þróun er jákvæð og hef-
ur þegar haft áhrif um stefnu-
mörkun á löggjafarsviðinu. Er
nií i gangi endurskoðun á verk-
efnaskiptingu rikis og sveitarfé-
laga, sem spannar yfir verk-
efnaskiptingu, tekjuskiptingu
og stjórnsýslumál.
Verkefnaskiptinganefndin
hefur þegar skilað frá sér fyrri
hluta verkefnisins, þ.e. um
verkefnaskiptinguna. Þarerum
að ræða róttækar breytingar,
sem miða að þvi að gera þessi
skipti skýrari og að þvi að auka
hlutverk sveitarfélaga i veiga-
miklum málum,sem jafnframt
hljóta að knýja fram aukna
tekjustofna þeim til handa.
Jafnhliða hljóta þær að valda
breytingu á stjórnsýslu.
Bezt fær um að tryggja
framgang
A undanförnum árum hafa
farið fram miklar umræður á
fundum og þingum sveitar-
stjórnarmanna um þessi mál.
Það er þvi' vel, að ákveðnar til-
lögur stjórnskipaðrar nefndar
fara að sjá dagsins ljós. Munu
sveitarstjórnarmenn I landinu
taka þær til meðferðar með opn-
um huga. Jafnframt verður aö
ætlast til þess að stjórnmála-
flokkarnir geri sér grein fyrir
þróun sveitarstjórnarmála og
fyrirferð þeirra i islenzku þjóð-
lifi.
Ég vil minna á Hafnasam-
bandsveitarfélaga, sem stofnað
var 1969. Þetta samband tók sér
fyrir hendur að setja upp sam-
ræmda gjaldskrá fyrir allar
hafnir landsins, og koma fjár-
málum hafnasjóða á traustari
grundvöll, jafnframt þvi að
vera beinn aöili að yfirstjórn
hafnamála og eiga þátt i öllum
meiriháttar málefnum hafn-
anna, svo sem áætlunum um
hafnagerð,
Hver sem stefnan verður um
þátt sveitarfélaga i stjórnskipan
landsins, er alveg ljóst, að
sveitarfélögin og samtök þeirra
verða bezt fær um að tryggja
framgang framfara og búsetu-
öryggis i' hverju byggðarlagi i
landi okkar i nútið og framtið.
Þvi vill Framsóknarflokkurinn
efla sveitarfélögin.
SAMVINNUÞÆTT/R
LÉLE6UR
LEIÐSÖ6UMAÐUR
Fyrir nokkrum dögum birti
Visir grein, sem fjallaði að
verulegu leyti um viðhorfin I
samvinnumálum, en sitthvað
fleira slæddist þó með.
I grein þessari komu fram ný-
stárleg sjónarmið, sem vert er
að hugleiða litið eitt. Um leið
var áberandi viss ókunngleiki á
starfi og eðli samvinnufélag-
anna.
í sjálfu sér þarf þetta ekki að
vera undrunarefni. Skilningur
Visisliða á samvinnumálum
hefir jafnan verið af skornum
skammti en i þetta skipti er þó
að einu leyti farið rétt með
grundvallaratriði.Er það nokk-
ur nýlunda.
Sagt er i grein þessari, að
samvinnuhreyfingunni hafi allt-
af verið ætlað að eiga sinn
sóknarvettvang úti á meðal
fólksins á fleiri sviðum en i af-
urðakaupum og hveiti og sykur-
sölu.
Þetta er raunar alveg rétt.
Markið var i upphafi sett hátt og
alla tið hefir verið unnið eftir
þeim meginlinum, sem þá voru
markaðar, og breyttir timar og
aðstæður hafa kallað á. Þetta
sést meðal annars á margvis-
legri atvinnustarfsemi, sem
rekin er af kaupfélögunum og
Sambandinu og raunar er
minnst á i sama Visisblaði og
gefin einkunnin, atvinnustarf-
semi ,,af fyrstu gráðu”.
En félögin mega samt ekki
forsóma hina almennu versl-
unarþjónustu. Hveiti og sykur
og aðrar lifsnauðsynjar verða
að skipa sitt rúm og það er alls
ekki á það treystandi að kaup-
menn og heildsalar sinni þess-
um þætti sómasamlega, ef þeir
eru látnir einir um hituna.
Hugsanlega væri það VIsi mjög
aðskapi ef kaupfélögin hættu
öllu „verslunarstússi” og létu
Visisliðum einum eftir að ann-
ast verslunarþjónustu fyrir al-
menning. Það stendur hins veg-
ar ekki til og kaupfélögin munu
leitast við að rækja þennan þátt
og hin almennu þjónustustörf,
sem þeim er ætlað að sinna, af
bestu getu.
Kjarninn i hinni nýstárlegu
kenningu Visis er hins vegar
þessi:
Kljúfa á samvinnuhreyfing-
una. Skipta á hverju og einu
samvinnufyrirtæki, verksmiðju
og vinnustað niður i deildir og
afhenda það starfsliðinu til
fullra umráða. Starfsmenn kjósi
stjórn úr sinum hópi sem réði
framkvæmdastjóra og rekstur
hvers fyrirtækis yrði þá mál
hvers starfsmanns.
Þannig hljóðar hinn nýi boð-
skapur. Einfaldlega er kjarninn
sá, að hinni félagslegu uppbygg-
ingu samvinnuhreyfingarinnar
á að splundra. Rétt félagsmann-
anna til að ráða málum á að af-
nema. Afhenda á hann ásamt
forræði öllu til starfsmanna-
hópa á hverjum vinnustað og
þeirra sjónarmið ein eiga að
ráða stefnu.
Illa fellur þessi boðskapur að
hugmyndum samvinnufólks um
uppbyggingu og form félags-
starfsemi sinnar. Varla var
raunar við þvi búist, að umbóta-
tillögur i samvinnumálum
kæmu úr herbúðurri heildsal-
anna.
Meginreglan er sú, að kaup-
félögin eru opin til þátttöku öll-
um þeim, sem vilja koma á um-
bótum með félagslegu átaki.
Starfsfólkið hefur sama rétt og
aðrir til áhrifa á mótun stefnu
og á val viðfangsefna. Engum
einstaklingi eða hóp er hins veg-
ar gefinn réttur til að leggja
undir sig ákveðin starfssvið,
verksmiðjur, frystihús, iðn-
stöðvar eða atvinnurekstur,
sem efnt hefir verið til. Sam-
starf og sameign eru grund-
vallarsjónarmiðin. Þau voru
það i upphafi og eru það enn.
Iðnstöðvar og önnur atvinnu-
starfsemi hefir verið reist á
þessum grunni og gefist vel.
Hver þátturinn hefir stutt annan
og stuðlað þannig að atvinnuör-
yggi og framförum.
Nú á iðnaðurinn mjög i vök að
verjast. Stundum hefir hann
verið hjálparhella. Þannig hafa
sveiflurofteinnig verið á öðrum
sviðum. Hætt er við þvi, að ef
„heilræði” Visis yrðu höfð til
íeiðsagnar myndi skjótt skipast
veður i lofti. Með þvi að kljúfa
allt samvinnustarf niður I smá
einingar og hver vinnustaður
ætti að sjá um sig sjálfur i bliöu
og striðu yrði ekki efnt til stórra
átaka og vegur og reisn sam-
vinnustarfs yrði litill. Slikt yrði
ekki harmað i herbúðum þeirra,
sem nú hafa kjörið sig til að gefa
samvinnumönnum „heilræði”.
Samvinnumaður
íslendingar að
tafli erlendis
íslenskunámskeið
Norðurkollubúa
MóL— A morgun halda fjórir is-
lenskir skákmenn út til Noregs,
þar sem þeir munu taka þátt i al-
þjóðlegu skákmóti i Skien, sem
hefst á morgun.
Skákmennirnir eru þeir Guð-
mundur Sigurjónsson, stórmeist-
ari, Jón Kristinsson, Jóhann
Hjartarson og Asgeir Overby. Jón
var lengi einn af okkar albestu
skákmönnum, en siðustu árin
hefur hann verið bankastjóri
Búnaðarbankans á Hólmavik, og
hefur hann þvi að mestu dottið út
úr islensku skáklifi. A mótinu
verða tefldar níu umferðir og lýk-
ur þvi 9. ágúst n.k.
Tveim dögum síðar hefst annað
mót i Noregi og tefla þar m.a.
Guðmundur Sigurjónsson, Jón L.
Arnason og Margeir Péturson. Að
sögn Einars S. Einarssonar, for-
seta Skáksambands Islands, hef-
ur verið unnið að þvi, að Jóhann
Hjartarson fái einnig að tefla þar.
Jóhann er einungis 14 ára gamall
og er þvi ekki enn kominn með al-
þjóðleg skákstig. Hann er hins
vegar einn af okkar efnilegustu
unglingum i skák, svo mikið væri
unnið með þvi að fá leyfi fyrir
hann til að tefla I mótinu til að
öðlast meiri reynslu á alþjóðleg-
um skákmótum.
Þessu seinna móti lýkur þann
18. ágúst og þá tekur við hjá þeim
Jóni L. og Margeiri Norðurlanda-
mót framhaldsskólanna, en það
er menntaskólinn við Hamrahlið
sem verður fulltrúi Islands á mót-
inu að vanda. Þeir hafa unniö i öll
þau skipti, sem þeir hafa tekiö
þátt I þessu móti.
I júli s.l. var haldið islensku-
námskeið Norðurkollubúa en svo
nefnast ibúar nyrstu héraða
Norðurlanda, i Skálholti. I lok
námskeiðsins var siðan haldin
ráðstefna Norðurkollubúa og Is-
lendinga, sem Hjámar Olafsson,
formaður Norræna félagsins,
stýrði.
A ráðstefnu þessari kom fram
sú ályktun að efla beri samstarf
Norðurkollubúa og Islendinga.
Það samstarf yrði best tryggt
með gagnkvæmum tungumála-
námskeiðum, og er i þvi sam-
bandi rætt um að gera islensku-
námskeiö i Skálholti að föstum lið
i þessum námskeiðum. Ennfrem-
ur að samskipti þessara svæða i
formi ferðalaga, skólaheimsókna
og listkynninga, verði aukin, svo
og gagnkvæm dreifing kennslu-
tækja, er varða þessi landsvæði.
Reglusöm kona
óskar eftir góðu
herbergi og aðgangiað
eldhúsi og baði.
Húshjálp kemur til
greina.
Upplýsingar í síma 3-
39-29 eða 2-68-81, eftir
kl. ó.