Tíminn - 08.04.1979, Blaðsíða 8

■ LITAVER ■ LITAVER ■ LITAVER ■ LITAVER ■
8
Sunnudagur 8. aprll 1979

Bjarni bóndi Sigurðsson og systkini i Glæsibæ Skagafjirði
Ingólfur Davíösson:
268
Byggt og búið
í gamla daga
Það var gerðarlegt gamla
hiisið á Hafsteinsstööum i
Skagafiröi sem hér er sýnd
mynd af. A myndinni standa við
framþiliö Jón Jónsson bóndi og
hreppstjóri og kona hans Stein-
unn Arnadóttir. Hafsteinsstaðir
eru næsti bær við Reynistað,
kirkjustaðinn og prestssetrið
gamla. I kaþólskum sið var á
Reynistaö nunnuklaustur en
áöur jarlsetur nokkur ár
(Gissur Þorvaldsson).
Upplýsingar um gamla bæinn
á Hafsteinsstööum i Skaga-
fjarðarsýslu (Anna Bjarnadótt-
ir).
Hafsteinsstaðir voru eign
Reynistaðarklausturs fyrr á ár-
um: 1797 er þar skráður fyrsti
presturinn sem ábúandivar þar,
séra Jón Jónsson og kona hans
Hildur Halldórsdóttir.
Mun siðasti presturinn frá
Klaustrinu hafa haft biisetu á
Hafsteinsstöðum árið 1879. Séra
MagnUs Thorlacius og kona
hans Guðrún Jónasdóttir.
Um 14-15 prestar munu hafa
verið ábúendur á þessu timabili
öllu.
Arið 1879 fluttu alkomin aö
Hafsteinsstöðum hjónin Jón
Jónsson hrq>pstjóri og kona
hans Steinunn Arnadóttir þá
sem leiguliöar.
Arið 1891 fá þau keypta
jörðina til ábUöar og á næstu ár-
um byggja þau upp á henni
þetta glæsilega hUs sem myndin
er af og öllum þótti mikið I boriö
og með fádæmum stórt og frá-
brugðiö öðrum sveitabæjum
sem sést höfðu þar eða i nálæg-
um sveitum. (Sbr. Jarða- og
ábúendatal “SFagafjarðarsýslu
l.h.)
Bjuggu þau þar um langt
skeið þar til sonur þeirra Jón
tók við bUskapnum.
Herbergjaskipan i þessum
stóra og rúmgóöa bæ var
þannig: 1 kjallaranum sem var
undir öllum frambænum voru 3
geymsluhólf, miðgeymslan
stærst eða helmingurinn af öll-
um kjallaranum, þar var
geymdur allur eldiviður, svo
sem þurrkað sauöatað og mór,
þaö var aðal eldiviöur þeirra
tima: ýmis amboð og þar var
malað komiö I brauð og annan
kornmat.
1 noiðurenda geymshmnar
var kjötmatur, fiskur, saltað og
reykt og hertir þorskhausar og
allskonar matvara.
1 suðurendanum var allur
mjólkurmatur geymdur, ostar,
finasti sUrmaturinn, súrmjólkin
og ýmislegt góðgæti sem geymt
var i henni,svo sem svið, lunda-
baggar, magálar og hrútspung-
ar, allt þetta þótti hinn besti
herramanns matur og þykir
enn.
Sláturmatur annar var
geymdur i' kjallara sem var
undir búrinu sem var I vestur-
hluta bæjarins viö hliðina á eld-
húsinu öðrum megin og
mjólkurhúsinu hinu megin, þar
var skilin mjólkin i mjög stórri
skilvindu sem stóð á gólfinu og
gaman þótti okkur krökkunum
að fá að síeikja froðuna sem
kom þá ofaná mjólkina.
1 bænum voru margar vistar-
verur á fyrstu hæöinni voru:
inngangur, gengið upp 2-3 þrep
úr grágrýtis-hellum, sá gangur
var rúmgóður með innbyggðan
klæðaskáp vinstra megin var
gengið inn i stáss-stofuna, var
hún fremur stór með 2 glugga á
móti austri. Næsta herbergi var
eins stórt einnig meö 2 glugga.3
herbergið var einnig eins,öll á
móti austri. Þessi herbergi voru
miðhús.það var við hliðina á
stofunni,þar sváfu kaupakon-
urnar. Þegar ég var krakki hjá
afa minum ogömmuvoruoft 2-3
kaupakonur, þriðja herb. var
hjónahúsið, öll voru þessi her-
bergi eins ogstórar stofur I min-
um augum og annarra.
Vesturhluti bæjarins var við-
bygging við austurhlutann en
gangur á milli Þaðan var gengið
beint inn Ur ysta gangi inni
nokkuð breiðan gang, sem hægt
var að komast Ur inn I allar
geymshir og herbergi bæjarins,
bæöi upp á loft og niöur I
kjallara.innf eldhús ogbúrin tvö,
köku-geymslunaþar sem amma
geymdi allt bakkelsið og sykur-
inn og ýmislegt lostæti eins og
kandísinn,sem hún gaf okkur oft
að smakka á. Innangengt var úr
eldhúsinu þar sem notuð var
griðarstór eldavél meö fjórum
hólfum,fram i hlóðareldhúsið
og þaöan fram i hlöðuna og
fjósiö. Var þetta fyrirkomulag
afar þægilegt og öllu vel fýrir
komiö.
A loftinu voru fimm herbergi
á vesturloftinu, sem kallað var,
sváfu karlmennirnir. Þeir voru
nokkuö margir stundum, þvi
búiö var þá stórt og mannfrekt.
Noröast uppi yfir ysta gangin-
um var litiö herbergi sem notaö
var til geymslu.við hliöina á þvi
var stórtherbergi þar sem hægt
var að láta þrjú rúm standa i og
nota handa næturgestum, ef
gesti bar að garði. Einnig var
þar setið við ullarvinnuna,
vefnaðinn og annað þvi um likt,
þegar það tiðkaðist á sveita-
heimilum, en nú er sú tíð liðin
fýrir löngu.Enn eru eftir tvö
herbergi^eitt gestaherbergi sem
var notaö handa betri gestum
svo kölluöum: fimmta herbergi
uppi var einnig svefnhús kallað,
þvi þar bjó oft húsmennskufólk.
Svefnhúsin þrjú sem snúa i
austur eru öll með tvo glugga,
firam -þil bæjarins hefur þvi 7
á efri hæöinni og 6 á neðri og 1/2
glugga i forstofunni. Þessi bær
var mikið notaöur til ýmiskonar
mannfagnaðar fyrstu árin,
vegna stærðar sinnar og glæsi-
brags
Arið 1940 seldi Jón Jónsson
Hafsteinsstaöi Jóni Björnssyni
frá Seylu ogbúa nú afkomendur
hansþar I tvibýli. Jón Björnsson
var auk búskaparstarfsins
kirkjuorganisti i Glaumbæ og á
Reynistaðfrá 1922 ogsöngstjóri
karlakórsins Heimis frá 1928.
Hefur samið mörg sönglög. Ný-
lega komu Ut eftír hann „Skag-
firskir ómar” nr. 3
Ekki er langt frá Hafsteins-
stöðum að Glæsibæ I sömu sveit
— Staöarsveitinni. A mynd sem
Daniel Daviðsson á Sauðárkróki
hefur tekiö sést þáverandi
Glæsibæjarbóndi Bjarni
Sigurösson t.v., og bakvið hann
systir hans Sigurlaug á Fjalli.
En til hægri hálfsystir hans
Framhald á bls. 2',9
Jóhanna Stefánsdóttir frá
Eyhildarholti (Nú 105 ára)
Fjölskyldan á Hóli f Sæmundarhlið Skagafirði.
LITAVER LITAVER LITAVER ■ LITAVER • LITAVER LITAVER ■ LITAVER LITAVER • LITAVER
Stök gólfteppi
Gólfteppi Lí“
Gólfdiikur því það
T _ ... hefur
Veggstngi avaiit
x t j* + borgað
Veggfoður si9
MÁLNINGAR-
MARKAÐUR
Litavers-kjörverð
Grensásvegi ■ Hreyfilshúsi •
Sími 8-24-44
LITAVER • LITAVER • LITAVER ■ LITAVER • LITAVER • LITAVER • LITAVER ■ LITAVER ■ LITAVER
LITAVER • LITAVERV YAVER ■ LITAVER •