Tíminn - 08.04.1979, Blaðsíða 11

Sunnudagur 8. aprll 1979
11
lands-
Það verður að
vera matsatriði
hverju sinni,
hvort við eigum
að byggja hús
eða verksmiðju,
leggja veg
eða rækta,
eða láta blettinn
ósnortinn, okkur
til augnayndis
og afkomendunum
til ráðstöfunar
* Vilhjálmur Lúövíksson.
Rætt við Vilhjálm Lúðvíksson, fram-
kvæmdastjóra Rannsóknarráðs ríkisins
Breiöafjörö og i Breiöafjarðar-
eyjum, og Austur-Barða-
strandarsýsla er fámennasta
sýsla landsins. M.a. af þessum
ástæðum var auðvitað mjög
æskilegtaökoma á fót einhverri
starfsemi sem gæti þrifist
þarna. Þörungavinnslan hefur
reynst vera þesseðlis, að áhrifa
hennar gætir mjög viða. A sið-
ast liönu ári voru t.d. greidd
laun mönnumsem erubúsettir i
fjórum sýslum ogeinum fjórtán
hreppum. Þannig eru áhrif
verksmiðjunnar ekki einskorö-
uð við staðinn, þar sem hún er
sjálf, heldur ná þau til allra
þeirra staða, þar sem öflun
efnisins fer fram, en þeir eru
Breiðafjaröarsvæöið.
— Hefur þú ekki kynnst
Breiðafirði og Breiöafjaröar-
eyjum vegnastarfa þinnai þágu
Þörungavinslunnar?
— Þau kynni hefðu nú mátt
vera miklumeiri. Jú, ég ferðað-
ist talsvertum þar, ásamt fleiri
mönnum, þegar verið var að
undirbúa verksmiðjuna og
raunar töluvertsiðan. Þá komst
ég i snertingu við mannlifið við
Breiðafjörö og fékk mætur á
þvi. Ég kom i allar Breiða-
fjarðareyjar, sem voru i byggð,
þegar stofnun verksmiðjunnar
var á undirbúningsstigi, árið
1973. Viö könnuðum viöhorf
heimamanna til þess aö þetta
fyrirtæki risi upp þarna, leit-
uöum eftir heimild til þang-
skurðar o.s.frv.
— Hvernig tóku menn þá
þessari nýjung?
—Þaðkomufram margvisleg
sjónarmið og ýmsir hagsmunir,
sem toguðust á. Það var I raun
og veru ekki nein von, að þessu
væri sérlega vel tekiö i upphafi.
Svo fer einmitt oftast um hluti
sem eru nýir af nálinni og
kannski ekkert sérlega vel skil-
greindir heldur. Menn óttuðust
eðlilega, að þetta kynni að
breyta þvi lifi sém þeir þekktu
og skerða þá hagsmuni sem
fýrir hendi voru. A hinn bóginn
vissu menn ekki í upphafi hvaö
verksmiðjan kynni aö bjóða
þeim i staöinn. Þar töldu menn
að ekki væri á visan að róa, og
skynsamlegast að biða og sjá
tilhverju fram yndi. — 1 raun og
veruer þessi verksmiðjurekstur
enn i' mótun gagnvart byggö i
Breiðafjaröareyjum, en ég trúi
þvi að verksmiðjan eigi eftir að
skipta ibúa Breiðafjarðareyja
miklu máli, fyrir utan það sem
þegar er augljóst, að húnverður
mikil lyftistöng fyrir annað fólk
á þessu svæði.
Starfsemi fyrirtækisins þyrfti
að vera með þeim hætti, aö
verksmiðjureksturinn aðlagaöist
mannlifi og lifriki á þessum
slóðum. Þannig höfum viö lagt
mikla áherslu á það, að starfs-
fólk verksmiöjunnar fari um
svæðiðmeðfyllstu gát og tillits-
semi við lifriki þessa landsvæö-
is. Ég held að þetta hafi tekist
vel. AB minnsta kosti hafa ekki
borist til okkar kvartanir um aö
út af þessu væri brugðið. Auð-
vitað verður reynslan að skera
úr þvi, hvaöa áhrif þetta hefur á
hlunnindatekjur manna viö
Breiðafjörð, en ég er alveg viss
um, að þau áhrif eru ekki
neikvæð, enn sem komið er.
Okkur hefði áreiðanlega veriö
tilkynnt það, ef svo væri.
— Er þessi verksmiðjurekstur
þess eðlis, að hann þurfi endi-
lega aö raska lifríki nágrennis-
ins?
— 011 umferð um viðkvæm
svæði, t.d. um varplönd,
nágrenni selalátra, selalagna
o.s.frv. er auðvitaö varhúga-
verð. Þar verður að fara meö
fullrigát. Hins vegar er reynsla
fyrir því, að þegar villtum dýr-
um, eins og t .d. æðarfugli og sel,
verður ljóst, að þeim stafar ekki
nein hætta af tiltekinni umferö,
þá hætta þau að hræðast hana.
Þegar vélbátar komu fyrst til
Breiðafjarðar, héldu margir að
af þvi' myndi leiða störkostleg.
spjöll. En reynslan er hins
vegar sú, að dýrin þar hafa al-
veg aölagast þessum nýju sam-
göngutækjum, vélbátunum. Þau
hafa kannski óttast þá allra
fyrst, en ekki lengi. — Sama
held ég verði uppi á teningum
með þörungaverksmiðjunni.
Setja þarf sérstök lög
um vemdun Breiða-
fjarðareyja.
— Eftir þetta, sem við höfum
núsagt,þarf égvarlaað spyrja,
hvort þú sért ekki áhugamaður
um Breiðaf jarðareyjar og
verndun þeirra?
— Jú, þaöer ég að sjálfsögöu,
og hef á vettvangi Náttúru-'
verndarráðs, tekið þátt i um-
ræðu um þau mál öll. Ég er þvi
mjög fylgjandi, að sett verði
sérstök lög um verndun
Breiðafjarðareyja, og áð komiö
verði í veg fýrir aö þar hefjist
uppbygging af þvi tagi, sem
valdiö getur spjöllum á lifriki
þeirra. Ég vil að þau llfsform,
sem dafnað hafa 1 Breiða-
fjaröareyjum óralengi og eru
enn fyrfr hendi þar, fái aö hald-
ast óáreitt. Ég vil lika, aö ibúar
Breiðafjarðareyja fái að halda
tekjum sinum af hlunnindum,
sem þeir hafa notiö langalengi.
Ég trúi þvi, að byggð í Breiða-
fjarðareyjum muniheldur eflast
en hið gagnstæða á komandi ár-
um. Nú eru komin til sögunnar
Framhald á bls. 31
Þörungavinnslan á
Reykhólum
— Þú hefur haft náfri kynni af
Þörungavinnslunni á Reykhól-
um. Það væri kannski ekki úr
vegi að minnast á hana i þessu
sambandi?
— Þörungavinnslan er dæmi
um nýtúigu landkosta af því
tagi, sem ég held að hljóti að
vera við okkar hæfi. Þarna fer
saman nýting orkulindar, —
jarðhitans á Reykhólum, — og
not af lífrlki, það er að segja
þörunganna á Breiðafiröi. Það
var i upphafi augljóst,aðef unnt
reyndist að finna tæknilegar og
hagrænar forsendur fýrir slik-
um framkvæmdum þarna, þá
hlyti þar að vera framtiðarmál
fyrir okkur. — Ég starfaöi hjá
Rannsóknarráði rikisins, þegar
byrjaðvaf- aö tala um þetta, og
það kom I minn hlut fyrst að
fylgjast með þessum rannsókn-
um af hálfu ráösins —
stjórnunarlega — ai siðar aö
koma þessu i framkvæmd, og
var settur til þess af iönaöar-
ráðuneytinu á sinum tima.
— Var ekki mikil þörf á að
aukaogefla atvinnulif á þessum
slóðum, um það leyti sem hug-
myndin um þörungavinnsluna
varð til?
— Jú, þetta er það svæði
landsins, sem hefur staðið einna
höllustum fæti hvað atvinnullf
snertfr. Byggð hefur verið að
hraka við norðan verðan
• Tveir vinir. Vilhjálmur Lúðvíksson og hundurinn Skuggi. (Tímamyndir G.E.