Tíminn - 08.04.1979, Blaðsíða 31

Sunnudagur 8. april 1979
31
Nytjar Q
miklu tryggari samgöngutæki
en áöur þekktust, og sömuleiöis
fjarskiptatækni, sem veitir mik-
iö öryggi og þægindi. Og ef þaö
veröur aö veruleika, sem rætt
hefur veriö um, aö byggja ferju-
bryggjur í helstu eyjunum, sem
nú eru i byggö, þá auöveldar
þaö samgöngur til mikilla
muna.
Ég held, aö augu manna muni
i vaxandi mæli beinast aö kost-
um þess aö búa i Breiöafjaröar-
eyjum. Æ fleirum veröur ljóst,
aö þaö frjálsræöi sem menn
njóta á slikum stööum er eft-
irsóknarvert. Menn skylduekki
heldurgleyma þvi, aö þótt alltaf
sé talað um búskap i Breiöa-
fjaröareyjum, og þótt atvinna
fólks þar heyri undir landbúnaö,
þá eru tekjur manna þar þó
fyrst og fremst af hlunnindum,
— og þar með hreinar gjald-
eyristekjur, — og framleiddar
án styrkja. Slika starfsemi
mætti efla verulega, á margan
hátt.
— Þú sagöir áöan, aö þiö
heföuö leitaö leyfis til þang-
skuröar. Hafa starfsmenn
Þörungavinnslunnar annast
alla efnisöflun frá upphafi?
— í fyrstu var gert ráð fyrir
að það yröi þannig, þ.e.a.s. aö
allt starfsliöiö væri á vegum
Þörungavinnslunnar nema ef
verktakar vildu taka öflun aö
sér. Siöar hefur þaö hins vegar
komiö i ljós, aö miklu hag-
kvæmara er aö heimamenn
annistþetta sjálfir, hver á sinu
svæði. Þarna eiga aö sjálfsögöu
mjög margir aöilar hlut aö
máli, en viöhjá Þörungavinnsl-
unni höfum veriö aö reyna að
koma á samstarfi á milliþeirra,
m.a. til þess aö tryggjaaöfjörur
nýtist sem best, og aö efnisöfl-
unin komi aö sem mestu gagni.
Hér á ég m.a. viö þaö aö
nágrannar vinni saman aö nýt-
ingu á fjörum, þannig aö hægt
sé aö hafaárlega tekjur af öflun-
inni. Þörungavinnslan leggur
þeim til tæki ogbúnaðogsér um
að þangiö sé sótt og flutt til
verksmiöjunnar. Ekki er
minnsti vafi á þvi, aö þarna er
um mjög verulega tekju-
möguleika aö ræöa, — og þar
meö styrk fyrir búsetu á þessu
svæöi. Mér sýnist lika, aö fjör-
urnar muni veröa vel og skyn-
samlega nýttar, enda er
vitanlega öllum fyrir bestu aö
gengið sé aö efnisöfluninni með
fullri gát og skynsemd. Við sá-
um mörg dæmi um þetta I fyrra
ogvæntumþessennfremur I ár,
aö gott samstarf komist á milli
manna, þeim sjálfum til hags-
bóta og fyrirtækinu til heilla.
Seljum ekki frum-
burðarréttinn.
— Viö höfum nú rætt hér
drjúga stund um landvernd og
landsnytjar. Báöir höfum viö
áreiðanlega heyrt það miklu
oftar en tölu veröi á komiö, að
Islandhafi veriöóskaplega hart
leikið af þjóðinni sem byggir
það. En þú ert þá væntanlega
ekki þeirrar skoöunar, aö þaö að
búa I landi þurfi endilega að
verasamaogað skemmaland?
— Auövitaö getum viö ekki
lifaö i landinu nema aö við hag-
nýtum okkur það og kosti þess.
Fyrr á tlmum var landiö hins
vegar án efa oft nyt jaö af lítilli
þekkingu á þeim undir-
stööuþáttum sem ráöa afköst-
um og möguleikum þess til þess
aö framfleyta þjóöinni sem
byggir þaö. En nú á siöari árum
höfum viö öölast talsverða
innsýn i þaö, hvaöa atriöi I
náttúrufari landsins þaö eru,
sem ráöa þessu, og þá þekkingu
eigum viö aö geta hagnýtt okk-
ur, svo okkur takist að bua i
landinu án þess aö þaö leiöi til
áframhaldandi vandamála.
Hins vegar er víst, aö þaö mun
taka langan tfma aö endur-
heimta þaö land sem eyöst hef-
ur á liðnum öldum.
Sjálfsagt er þvi ekki auðsvar-
aö, hvort búiö er aö snúa viö
þeirriatburðarás sem hófstfyr-
irrúmum þúsund árum eöa svo,
— þaö er aö segja hvort upp-
græösla landsins er orðin meiri
en gróöureyöingin, eöa hvort
gróður þessa lands er enn á und-
anhaldi, þegar á heildina er lit-
iö.
Ég held aö þegar viö nýtum
land okkar, þurfum viö aö hafa
a.m.k. þrennt i huga:
1 fyrsta lagi þurfum viö aö
nytja landiö og auölindir þess
okkur til llfsframfæris.
1 öðru lagi þurfum viö aö
kunna aö nota landiö til annars
œ aöhafa af því efnislegt gagn 1
þrengstu merkingu þeirra oröa.
Viö þurfum aö læra aö njóta
kosta landsins, okkur til llkam-
legrar og andlegrar uppbygg-
ingar, meö útiveru, náttúru-
skoöun og ööru sliku. Þessi notk
un landsins mun fara hraövax-
andi á næstu árum og áratug-
um, en allt fram á siöustu ár
hefur mönnum sést yfir þá staö-
reynd, að einmitt þessi þáttur
landsnytja er fullt eins mikil-
vægur og hinn, sem aflar pen-
inga í þjóöarbúiö.
í þriöja lagi er þaö svo vernd-
unin sjálf, þegar náttúran er
vernduð hennar sjálfrar vegna,
af þvi að viö viljum halda land-
inuog lifríki þess eins heilu og
óskemmdu og nokkur kostur er.
Mig langar aö minnast
ofurlltið nánar á þaö sem ég
nefndi sem númertvö í upptaln-
ingunni . Þar er um ákaflega
stórt mál aö ræöa vegna þeirra
gifurlegu breytinga sem oröið
hafa á þjóðfélagi okkar síöustu
áratugina. Nú býr yfirgnæfandi
meirihluti þjóöarinnar I
þéttbýli, og þaö mun hafa slvax-
andi þýðingu fyrir Ibúa
þéttbýlisins, með hverju árinu
sem liður, aö eiga aögang aö
landinu og kostum þess. Þar á
ég viðað menn megi ekki aðeins
ganga um landiö og slá tjöldum
sínum, heldur eigi þeir llka aö-
gang aö ýmsum hlunnindum,
svo sem að veiöa fúgla, og sil-
ung og lax I ám og vötnum.
Þetta á ekkiaðeins aöveraokk-
ur leyfilegt, heldur er þaö hluti
af frumburðarrétti Islendinga
aö hafá aögang aö þessum
landsgæöum. A þessu sviöi hef-
ur veriö fylgt rangri stefnu á
undan förnum árum, þvl aö nú
er svo komiö, aö stór hluti
islenskra veiðivatna er I hönd-
um útlendinga. Þetta er mál,
sem landeigendur og eigendur
veiöiréttar veröa aö taka alvar-
legum tökum á næstunni, og
koma til móts viö aöra lands-
menn aö fullri sanngirni og
viöurkenningu á þessum frum-
burðarrétti Islendinga.
Allir Islendingar, hvort sem
þeir eiga heima I sveit eöa viö
sjó, veröa aö geta notið lands
sins og gæöa þess. Landeigend-
ur annars vegar, og Ibúar
.þéttbýlissvæðanna hins vegar,
veröa að komast aö samkomu-
lagi, þannig að allir geti vel viö
unaö, en einskis manns hlutur
sé fyrir borð borinn. —VS.
Lán tíl
þeirri þróun viö, aö eldri hverfi
borganna geröust mannlaus eöa
þvi sem næst. Sagði Gylfi að nauö
syn væri á aö bregöast eins viö
hér og menn þyrftu aö hafa í huga
hversu ofboöslega dýrt og óhag-
kvæmt þaö væri aö byggöin þend-
iststöðugtút, oguppvaxandi kyn-
slóðir væru alltaf I jaöarbyggða-
lögunum á sama tima og skólar
tæmdust I eldri byggöahverfum,
en eldra fólk heföist þar viö i
óþægilegastórum byggingum og I
húsnæöi sem nýttist engan veg-
inn. Hér væri raunar einn liö hús-
næöisvandans aö finna.
Góöur rómur var geröur aö
þessariathugasemd, en á þaö var
þó bent, aö margt eldra fólk I
gömlu hverfunum vildi alls ekki
yfirgefa Ibúðir sinar, þætti sem
þaö væri þá aö slita sig upp meö
rótum. Hins vegar voru menn
sammála um, aö einhver hluti
þessa fólks aö minnsta kosti
mundi kjósa nýrra og minna hús-
næöi ætti hann á þvl kost án mik-
ils kerfisþvargs.
Sa mvinnu by gginga rfé-
lög
Nokkuö var á ráöstefnunni
fjallaö um nauösyn þess og leiöir
til aö lækka byggingarkostnaö i
landinu. Þá var og fjallaö um
samvinnubyggingarfélög I þvi
sambandi, en þeim hefur viöa
tekist aötryggja kaupendum góö-
ar Ibúöir viö vægu veröi.auk þess
sem kaupendur eru mjög tryggir I
sllkum félagsskap. Allt sem unnt
er er gert til þess aö koma til móts
viö þá og greiöslumöguleika
þeirra og þeir geta auk þess unniö
viö húsbygginguna og kemur
vinna þeirra þá til frádráttar því
sem þeir þurfa aö greiöa út i
hönd.
Byggingarsamvinnufélögum
hefur þaö vlöa staöiö fyrir þrifum
aö þau fá ekki úthlutaö lóöum
nógu reglulega. t Kópavogi tlök-
ast þó núoröiö aö úthluta Bygg-
ingarsamvinnufélagi Kópavogs
lóöum til fimm ára i senn og er
slikt til fyrirmyndar.
Aö ööru leyti njóta byggingar-
samvinnufélög engra forréttinda
og sagöi Jóhann, aö hann gæti þvl
ekki skiliö þær kvaöir sem hvildu
á kaupendum Ibúöa i sllkri sam-
vinnu, aö þeir mættu ekki selja
þær aftur á frjálsum markaöi
fyrr en aö fimm árum liönum. Þó
kvaö hann þann kost viö þessa
löggjöf aö hún verndaði félögin
fyrir peningapúngum sem annars
væru visir til aö kaupa íbúöir á
þessum hagstæöu kjörum til þess
eins aö selja þær strax aftur á
uppsprengdu veröi sem tiökast á
markaönum.
Leigjendamál
Kristján Benediktsson borgar-
fulltrúifjallaði um leigjendamál i
framsöguerindi og gat þess fyrst,
aö athyglisvert væri hversu upp-
lýsingar um þessi málefni og hag
leigjenda væru fáar og litlar i
kerfinu.
A vegum Reykjavíkurborgar
sagöi hann vera 800 leigulbúðir en
þaö væri ekki nóg eftir þvl aö
dæma.aö hjá Félagsmálastofnun
lægju fyrir einar 500 umsóknir um
leiguhúsnæöi. Þó kvaö hann þann
vanda á höndum i þessu efni aö
leigukjör hjá borginni væru svo
margfalt hagstæöari en á
almennum markaöi, aö væru
menn einusinni komnir inn i sllkt
húsnæði hugsuöu þeir sér varla til
hreyfings fyrr en þá I fyrsta lagi
að farið væri aö þrengja verulega
aö þeim vegna stækkunar fjöl-
skyldu. Kvaö Kristján þaö ekki
ótltt, aö fólk I fjárhagsörðugleik-
um og fólk meö mjög stórar fjöl-
skyldur flyttust inn I þessar leigu-
ibúöir, og jafnvel þó fólk þetta
kæmistl sæmilegar álnir sæti þaö
um kyrrt. Þaö yröiaö segjast eins
ogþaö væri, sagöi hann, aömargt
af þessu fólki væri miklu betur á
vegi statt til þess aö byggja á
almennum markaöi eöa leigja
heldur en margir þeir er ekki
kæmust inn i þetta húsnæöi. Hér
væri þó um viðkvæmt mál aö
ræða og erfitt fyrir opinberan aö-
ila aö bera fólk út úr húsnæöi. Þá
kvað hann nauðsynlegt aö borgin
færi á ný aö hyggja aö byggingu
leigulbúöa.
1 pallborösumræöum fjallaöi
Jón frá Pálmholti nokkuð um
þessi mál og sagöi, aö hin ný-
stofnuöu leigjendasamtök hefðu
gert nokkrar kannanir á þessu
sviöi og meöal annars sent fyrir-
spurnir út um allt land um ástand
leigumála þar. Alls staöar væri
sama sagan.mikill skortur væri á
leiguhúsnæöi.
1 könnunum, sem geröar heföu
veriö I Reykjavík, sagöi Jón aö
útkoman benti til þess. aö þaö
væri einkum ungt fólk og ein-
stæðir foreldrar sem væru á
hrakhólum með húsnæöi og væru
jafiiframt leigutakar fengju þeir
Ibúöir. Hann vakti jafnframt
athygli á þvl, aö bæöi f járhagsaö-
stæöurog ýmsar aörar geröu þaö
aö verkum.aö menn leigöu sér
húsnæði. Sumir væru og þvl
marki brenndir að þeir kæröu sig
ekki um aö standa i húsbygging-
um eða eiga sjálfir sinn kofa og
taka þyrfti tillit til allra þjóöfé-
lagsþegna jafnt.
Jón hvatti til þess, aö viö endur-
skoöun á húsnæöismálum íslend-
inga yröi miklu meiri gaumur
gefinn aö félagslegri hliö þessara
mála og ekki lögö sú áhersla sem
nú er á þaö,aö hver væri aö bauka
i sínu horni viö húsbyggingar.
Kvaö hann þaö skyldu þjóöfélags-
ins aö koma miklu meira til móts
viö óskir og þarfir þegnanna i
þessum málum og tryggja þyrfti
aö ákveönir þjóöfélagshópar yrðu
ekkibeinli'nis undir i þessarisam-
keppni einkafjármagnsins. KEJ.
SIMI 815QO-ARMÚLA11
HEIMSMEISTARI
í LÉTTAVIGT!
Á næstunni kynnum við nýja japanska
traktorinn frá KUBOTA, traktorinn,
sem nú fer sigurför um heiminn i sinum
stærðarflokki. KUBOTA L245DT
traktorinn er búinn ótal kostum.
★ 25 ha hljóðlátur dieselmótor
★ Fjórhjóladrif fullnýtir aflið
★ Sparneytinn traktor á timum hækk-
andi oliuverðs
★ Lipur traktor til léttari verka
Hann leynir á sér sá litli.

.*■_< ■
. *\

Alternatorar
t Ford Bronco,
Maverick,
Chevrolet Nova,
Blaser,
Dodge I)art,
Playmouth.
Wagoneer
Land-Rover,
Ford Cortina,
Sunbeam,
Fíat,
Datsun,
Toyota,
VW, ofl. ofl.
Verð frá
kr. 17.500.-
Einnig:
Startarar,
Cut-Out,
Anker,
Bendixar,
Segulrofar,
Miöstöövamótorar
ofl. i margar
teg. bifreiöa.
Póstsendum.
Bílaraf h.f.
S. 24700.
Borgartúni 19.
Byggung s.f. Reykjavík
Aðalfundur
verður haldinn þriðjudaginn 10. apríl kl. 20.30
að Hótel Esju
A fundinn er boöiö:
Borgarstjóra Agli Skúla Ingibergssyni.
Borgarráösntönnunum: Albert Guömundssyni, Birgir tsleifi Gunnarssyni, Björgvin
Guðmundssyni, Kristjáni Benediktssyni og Sigurjóni Péturssyni.
Framkvæmdarstjóra Húsnæöisstjórnar: Siguröi E. Guöntundssyni.