Fréttablaðið - 17.01.2007, Síða 50

MARKAÐURINN
Sögurnar... tölurnar... fólkið...
17. JANÚAR 2007 MIÐVIKUDAGUR14
S K O Ð U N
U M V Í Ð A V E R Ö L D
Að undanförnu hefur umræða um
kosti og galla þess að taka upp
evru aukist til muna. Óánægja
með núverandi gengisfyrirkomu-
lag virðist fara hratt vaxandi,
bæði á meðal almennings og á
meðal forystumanna atvinnulífs-
ins. Stórar sveiflur í gengi krón-
unnar og hátt vaxtastig eru þau
atriði sem hallmælendur núver-
andi fyrirkomulags eru helst
óánægðir með.
Eitt sjónarmið sem lítið hefur
verið áberandi í þessari umræðu
er það að á Íslandi búum við
í frjálsu landi og öllum er því
frjálst að nota evrur eins og þeim
sýnist. Almenningur og fyrirtæki
á Íslandi geta því í raun meira
eða minna sagt skilið við krón-
una hvenær sem þeim sýnist.
Frumkvæði stjórnvalda í þessum
efnum er alls ekki jafn nauðsyn-
legt og margir virðast halda.
Auðvitað er það svo að ákveð-
ið hagræði hlýst af því að stærst-
ur hluti viðskipta sem á sér stað
á Íslandi er í sama gjaldmiðli.
En vandinn við það að nota fleiri
en einn gjaldmiðil er samt mun
minni en flesta grunar.
Tökum dæmi. Segjum að versl-
un eins og ELKO eða Hagkaup
tæki allt í einu upp á því að
verðleggja vörur sínar í evrum
í stað þess að verðleggja þær í
krónum. Flestir landsmenn hafa
reynslu af því að nota íslensku
kreditkortin sín til þess að kaupa
vörur erlendis sem verðlagðar
eru í öðrum gjaldmiðlum. Slíkt
er á engan hátt flóknara en að
kaupa vörur á Íslandi sem verð-
lagðar eru í krónum. Enn frem-
ur er í fjölda verslana á Íslandi
(t.d. í Leifsstöð) hægt að greiða
fyrir vörur með fleiri en einum
gjaldmiðli (en maður fær allt-
af til baka í krónum). Verslanir
sem verðlegðu í evrum gætu
tekið upp svipað fyrirkomulag
(en gefið til baka í evrum) fyrir
þá viðskiptavini sem vilja greiða
með reiðufé. Óhagræðið af þessu
fyrirkomulagi væri óverulegt
nema hvað viðskiptavinir versl-
ananna þyrftu að venjast því að
hugsa um vöruverð í evrum.
Segjum að þessar sömu versl-
anir tækju einnig upp á því að
greiða starfsfólki sínu laun í
evrum. Starfsfólkið gæti hæg-
lega opnað evrureikning í bank-
anum sínum og látið leggja laun-
in sín inn á hann. Það gæti síðan
fært fé á milli evrureiknings síns
og krónureiknings síns eins og
það vildi.
Þær verslanir sem ef til vill
gætu séð sér mestan hag í því að
verðleggja vörur sínar í evrum
eru verslanir sem selja dýrar
innfluttar vörur, svo sem bíla
og heimilistæki. Verðlagning í
evrum myndi minnka gengisá-
hættu slíkra aðila og viðskipta-
vinir sem keyptu vörur á rað-
greiðslum myndu þar að auki fá
mun lægri vexti.
Það sem stendur ef til vill
helst í vegi fyrir því að þessi
þróun eigi sér stað er það að
framkvæmd greiðslna í evrum í
gegnum íslenska bankakerfið er
dýrari en framkvæmd greiðslna
í krónum. Þetta er vegna þess
að íslensku bankarnir hafa
komið sér upp mjög hagkvæmu
greiðslukerfi í krónum sem rekið
er af Reiknistofu bankanna en
þeir hafa ekki komið sér upp
sams konar kerfi í öðrum gjald-
miðlum. Bankarnir hafa einnig
greiðan aðgang að stórgreiðslu-
kerfi í krónum sem rekið er af
Seðlabanka Íslands. En þeir hafa
í dag ekki jafn greiðan aðgang að
stórgreiðslukerfi í evrum.
Einni helstu hindruninni,
sem stendur í vegi fyrir því að
íslenskur almenningur og íslensk
fyrirtæki geti einfaldlega skipt
krónunni út í eins miklum eða
litlum mæli og þeim sýnist,
mætti ryðja úr vegi með því að
íslensku bankarnir kæmu sér
upp hagkvæmum greiðslukerf-
um í evrum og tækju að bjóða
viðskiptavinum sínum upp á alla
þjónustu jafnt í evrum og krón-
um. Bankarnir hafa sumir hverj-
ir að undanförnu verið ákafir
talsmenn þess að taka upp evru.
Með því að koma sér upp hag-
kvæmum greiðslukerfum í evru
gætu þeir í raun tekið þessi mál
í sínar eigin hendur í meiri mæli
en þeir virðast telja að þeir geti.
Í lögum um Seðlabanka Íslands
er reyndar ákvæði þess efnis
að íslenska krónan sé lögeyrir á
Íslandi. Hvað felst í þessu er ekki
fullkomlega ljóst. Ef þetta þýðir
einungis að allir séu skyldugir
til þess að taka við krónum sem
greiðslu í viðskiptum á Íslandi er
þetta fremur meinlaust ákvæði.
En ef það þýðir að fólki sé bann-
að að verðleggja vörur, greiða
laun og gefa út verðbréf í öðrum
einingum en krónum er vitaskuld
um mjög bagalegt ákvæði að
ræða. Hugtakið lögeyrir virðist
raunar vera nokkuð úrelt hugtak.
Það væru mistök af stjórnvöld-
um að halda til streitu víðtæku
banni á notkun annarra gjald-
miðla en íslensku krónunnar
ef almenningur og fyrirtæki á
Íslandi sýndu öðrum gjaldmiðl-
um verulegan áhuga.
Einnig eru ákvæði um verð-
merkingar í lögum. Þar er kveðið
á um að fyrirtæki sem selji vörur
skuli merkja þær með verði sem
sé áberandi og auðvelt fyrir neyt-
andann að sjá. Neytendastofu er
jafnframt heimilt að gefa fyrir-
tækjum fyrirmæli um að „gera
ráðstafanir til að auðvelda við-
skiptavinum að meta verð og
gæði“. Óljóst er hvort í þessu
felst að vörur skuli verðlagðar í
íslenskum krónum.
Eins og fyrr segir hafa margir
haldið því fram að undanförnu
að íslensku krónunni fylgi veru-
legt óhagræði. Ef þetta óhagræði
er nægilega mikið ættum við að
sjá Íslendinga í auknum mæli
hætta að nota krónuna og taka að
notast við aðra gjaldmiðla, svo
sem evru. Hagræðið af notkun
evru eykst vitaskuld eftir því
sem fleiri aðilar á Íslandi taka
að nota hana. Það er því erfitt
fyrir einn aðila að taka af skarið
og skipta yfir í evru. Stórir aðil-
ar í íslensku viðskiptalífi, svo
sem bankarnir, geta hins vegar
haft veruleg áhrif og frumkvæði
stjórnvalda er ekki nauðsynlegt.
Aukin notkun evru myndi hins
vegar kalla á viðbrögð frá stjórn-
völdum. Æskileg viðbrögð myndu
felast í því að haga peningamála-
stefnunni þannig að sveiflur í
gengi krónunnar gagnvart evru
minnkuðu.
Öllum er frjálst að nota evru
O R Ð Í B E L G
Jón
Steinsson
Doktorsnemi
í hagfræði við
Harvard-háskóla
Bankarnir hafa sumir hverjir að undanförnu verið
ákafir talsmenn þess að taka upp evru. Með því að
koma sér upp hagkvæmum greiðslukerfum í evru
gætu þeir í raun tekið þessi mál í sínar eigin hendur
í meiri mæli en þeir virðast telja að þeir geti.
Árið 1883 var tekin ákvörðun um það hjá útgáfustjórn Financial
Times, sem þá var fimm ára gamalt blað, að prenta blaðið á laxa-
bleikan pappír. Þessi ráðstöfun reyndist gifturík fyrir blaðið.
Markmiðið með þessari ákvörðun var að skapa sér sérstöðu gagn-
vart keppinautunum. Það tókst og skapaði blaðinu leiðandi stöðu
sem fjármálablað í Bretlandi. Önnur blöð sem sérhæft hafa sig í
umfjöllun um efnahagsmál, viðskipti og atvinnulíf hafa fylgt hefð
Financial Times og eru flest prentuð
á bleikan pappír. Financial Times hélt
upp á hundrað ára afmæli fyrsta bleika
blaðsins með því að koma út á hvítum
pappír 4. janúar 1993.
Markaðurinn er nú tæplega tveggja
ára gamall. Þegar blaðið var í mótun
fyrir tveimur árum var vilji til þess að
fara þá leið að prenta blaðið á slíkan
pappír. Þá voru tæknilegar hindranir í
því. Slíkar hindranir eiga ekki að stöðva
góðar hugmyndir og því var haldið af
stað á hvítum pappír.
Rétt eins og fyrir hundrað árum er
markmiðið að skera sig úr. Ekki frá öðrum
blöðum, heldur að Markaðurinn verði
sýnilegri sem fylgirit Fréttablaðsins og
skerpi á sérstöðu sinni innan þeirrar
fjölskyldu. Við sem vinnum á blaðinu
erum spennt fyrir þessari breytingu og
teljum hana skapa okkur möguleika til
frekari sóknar. Við vonum einnig að les-
endur okkar kunni að meta breytinguna.
Markaðurinn hefur fengið góðar við-
tökur allt frá fyrsta degi. Tímamót eins
og þessi breyting gefa tilefni og tæki-
færi til að þakka þeim fjölmörgu sem
hafa lagt okkur lið og gaukað að okkur
hrósi og hlýlegum orðum. Við höfum
einnig þegið með þökkum uppbyggilega
gagnrýni og ábendingar um það sem
betur má fara. Markaðurinn er fjölmiðill
og hlýtur sem slíkur að vera í sífelldri
mótun. Tilurð blaðsins markast af því að
efnahagsmál, atvinnulíf og viðskipti eru
vaxandi þáttur í samfélaginu. Þann þátt
mannlífsins þarf að endurspegla eins og
aðra iðju í samfélaginu.
Þetta höfum við leitast við að gera undanfarin ár með þær
dyggðir í farteskinu sem prýða mega góða blaðamennsku. Fram
undan eru spennandi tímar í samfélaginu. Við blasir að núver-
andi hagsveifla er komin yfir tindinn og fram undan eru tímar í
efnahagslífinu sem enginn veit fyllilega hvað bera í skauti sér.
Viðskiptalífið er á fullri ferð og vænta má talsverðra tíðinda á
árinu.
Við höfum alltaf haft það að leiðarljósi við vinnslu blaðsins að
margir þættir mannlífins hafi hagræna hlið. Við viljum fylgjast
með og leitast við að upplýsa lesendur okkar um hvaðeina sem snýr
að þessum þáttum mannlífsins.
Fjölmiðlaheimur er síbreytilegur og ekki á vísan að róa. Alltaf
er þó hægt að gæla við þá hugmynd að eitt tölublað Markaðarins
verði hvítt þegar haldið verði upp á daginn eftir hundrað ár.
Markaðurinn mun framvegis koma út á bleikum pappír.
Skýrari sérstaða
innan fjölskyldunnar
Rétt eins og fyrir
hundrað árum
er markmiðið að
skera sig úr. Ekki
frá öðrum blöð-
um, heldur að
Markaðurinn verði
sýnilegri sem fylgi-
rit Fréttablaðsins
og skerpi á sér-
stöðu sinni innan
þeirrar fjölskyldu.
Við sem vinnum
á blaðinu erum
spennt fyrir þess-
ari breytingu og
teljum hana skapa
okkur möguleika
til frekari sóknar.
Við vonum einnig
að lesendur okkar
kunni að meta
breytinguna.
Capacent Ráðgjöf býður uppá fjölbreytt námskeið fyrir fyrirtæki
ásamt lengra námi og tímasettum námskeiðum fyrir stjórnendur,
sérfræðinga, sölumenn og starfsfólk fyrirtækja og stofnana.
CAPACENT KYNNIR
HAGNÝTA ÞJÁLFUN OG NÁMSKEIÐ
www.capacent.is
Nánari upplýsingar
Aðalheiður Ósk Guðmundsdóttir í síma 540 1000,
namskeid@capacent.is og á www.capacent.is/namskeid
Meðal námskeiðsflokka má nefna:
Liðsheildarnámskeið
Persónuleg færni
Stjórnendaþjálfun
Viðskipta- og sölustjórnun
Olíuverð og útflytjendur
Economist | Breska vikuritið Economist gerir
snarpar verðlækkanir á hráolíuverði á árinu
að umtalsefni í vikunni. Verðlækkanirnar hafa
komið stjórnvöldum margra landa illa, ekki síst
Mexíkó, en þriðjungur af innflutningstekjum
landsins kemur frá
sölu á svartagullinu.
Getur svo farið að
stjórnvöld þar verði
að endurskoða fjár-
hagsáætlun sína fyrir
árið vegna verðlækk-
ananna, að sögn tímaritsins. Agustín Carstens,
fjármálaráðherra Mexíkó, vísar þessu hins vegar
á bug því fjárhagsáætlun ríkisins eigi inni fyrir
enn frekari verðlækkunum. Í fjárhagsætluninni
er gert ráð fyrir að verð á hráolíu geti farið niður
í allt að 42,80 Bandaríkjadali á tunnu á árinu en
það er umtalsvert fall úr því sögulega hámarki
sem verðið fór í um mitt síðasta sumar. Tímaritið
áréttar engu að síður að í endurskoðaðri áætlun
þurfi stjórnvöld að gera ráð fyrir enn frekari
lækkunum; allt að einum dal minna á tunnu.
Besta fyrirtækið
Fortune | Besta fyrirtækið til að vinna hjá á
þessu ári er bandaríski netleitarrisinn Google í
Sílikondal, að mati bandaríska fjármálatímaritsins
Fortune. Fortune segir fyrirtækinu berast 1.300
umsóknir frá fólki víða um heim á degi hverjum.
Og skyldi engan undra því um sælureit og sannkall-
aða paradís er
að ræða, ef
marka má
u m f j ö l l u n
tímaritsins.
Starfsmenn hjá Google fá allar máltíðir fríar í
öllum ellefu mötuneytum fyrirtækisins. Í höfuð-
stöðvum Google er jafnframt sundlaug og gufubað
auk þess sem læknisþjónusta skrifast á reikning
fyrirtækisins. Þá þarf starfsfólk í fullu starfi
ekki að nýta nema 80 prósent af vinnutíma sínum
í verkefni tengd Google en afganginn í eigin
gæluverkefni. Af öðrum fyrirmyndarfyrirtækjum
vestanhafs var líftæknifyrirtækið Genentech í
öðru sæti en matvælafyrirtæki í næstu þremur
sætum. Þar af er Whole Food Markets, sem m.a.
selur íslenskar landbúnaðarafurðir, í fimmta sæti.