Fréttablaðið - 17.01.2007, Side 58

MARKAÐURINN 17. JANÚAR 2007 MIÐVIKUDAGUR22
F Y R S T O G S Í Ð A S T
ríðarlegar breytingar hafa orðið
í Búlgaríu frá falli kommúnismans í
Austur-Evrópu við lok níunda áratugar
síðustu aldar og fram til dagsins í dag.
Um síðustu áramót varð landið formlega
hluti af Evrópusambandinu og má því gera ráð
fyrir að breytingar verði áfram hluti af
daglegu lífi þeirra sjö og hálfrar
milljónar manna sem landið
byggja.
„Það er allt að opn-
ast í Búlgaríu og nóg
af tækifærum þar
á mörgum sviðum,“
segir Tanja Tzoneva,
sem kom hingað fyrst
til að læra íslensku og
hefur nú verið búsett hér í
tólf ár. Hún nefnir sem dæmi að
ferðamannaiðnaðurinn bjóði mikla möguleika, ekki
síst vegna legu landsins við Svartahafið. „Þarna er
heitt á sumrin og kalt á veturna og bæði hægt að
fara á skíði og á ströndina. Það eru ekki mörg lönd í
Evrópu sem hafa upp á það sama að bjóða.“
TÆKIFÆRI FYRIR SÉRÍSLENSKAR VÖRUR
Tanja er frá lítilli borg, á búlgarskan mælikvarða,
sem heitir Kazanlak. Þar eru meðal annars ræktað-
ar rósir og úr þeim framleitt það sem Tanja segir
vera „bestu rósaolíu í heimi“. Hún
hefur þó ekki tekið upp á því sjálf
að flytja olíuna til Íslands og seg-
ist bíða spennt eftir því að einhver
geri það. Tanja telur að ýmsar
íslenskar vörur gætu vel átt upp
á pallborðið hjá búlgörskum neyt-
endum. „Séríslenskar vörur sem
fást hvergi annars staðar gætu vel
gengið í Búlgaríu, eins og vörur
sem eru unnar úr íslensku nátt-
úrunni. Ég held líka að íslenskir
hönnuðir gætu markaðssett sig í
stærri borgunum. Stéttaskipting
hefur aukist í landinu og bilið á
milli ríkra og fátækra aukist. Nú
er til ríkt fólk í Búlgaríu sem vill
kaupa eitthvað öðruvísi, eitthvað
sem enginn annar á.“
Fremur lítið er um bein vöru-
skipti milli Íslands og Búlgaríu.
Fyrstu ellefu mánuði ársins 2006
voru vörur fluttar þangað fyrir
154,3 milljónir króna og inn fyrir
133,6 milljónir samkvæmt tölum
af vef Hagstofunnar. Hins vegar hefur nokkuð
verið um fjárfestingar þar og fer þá mest fyrir
fyrrnefndum Björgólfi Thor Björgólfssyni og
félögum tengdum honum. Hann er einn umsvifa-
mesti erlendi fjárfestirinn þar í landi og var í
lok árs 2005 útnefndur fjárfestir ársins af búlg-
arska ríkisútvarpinu. Novator, fjárfestingarfélag
Björgólfs, á um 75 prósent í búlgarska símanum
BTC og 34 prósenta hlut í búlgarska bankanum
EIBank. Þá á og rekur Actavis, sem Björgólfur á 35
prósenta hlut í og gegnir stjórnarformennsku fyrir,
fjórar verksmiðjur í landinu.
VANN SIG UPP ÚR HÁLOFT-
UNUM
Tanja er mikil mála-
manneskja og talar
búlgörsku, rússnesku,
þýsku, ensku og
sænsku, að ógleymdri
íslensku sem hún fer
betur með en margir barn-
fæddir Íslendingar. Það er því
ekki að undra að fyrsta starfið sem
hún fékk hér á landi, og draumastarfið á þeim tíma,
var sem flugfreyja hjá Icelandair. Hún var í háloft-
unum í fimm ár, þangað til henni bauðst starf hjá
lyfjafyrirtækinu Actavis. Þetta var um það leyti er
félagið var að kaupa búlgörsku lyfjaverksmiðjuna
Balkanpharma og var Tönju falið að sjá um ýmis
samskipti við heimaland sitt. Á þessum tólf árum
hefur hún jafnframt náð sér í BA-próf í íslensku og
MA-próf í uppeldis- og menntunarfræðum auk þess
sem hún er löggiltur skjalaþýðandi úr íslensku yfir
í búlgörsku.
SAMBÖND OG ÞEKKING MIKILVÆG
FJÁRFESTUM
Gríðarlegar þjóðfélagsbreyt-
ingar hafa orðið í Búlgaríu frá
því að Tanja flutti til Íslands,
sem fyrr segir. „Um það leyti
er ég kom hingað var Búlgaría
að ganga í gegnum efnahagslega
kreppu. Þá ríkti mikil óvissa og
enginn vissi hvað tæki við eftir
kommúnismann. Nú er allt að
færast til betri vegar og nútíma-
væðast. Búlgaría er loksins komin
í Evrópusambandið og fólk er því
bjartsýnna og líður almennt betur
en þegar ég fór þaðan.“
Eitt af skilyrðunum sem
Búlgaría þurfti að uppfylla til þess
að fá inngöngu i Evrópusambandið
var að útrýma spillingu í landinu.
Tanja telur að vel hafi tekist til
með það verkefni en þó skipti
miklu máli að vanda valið við að
finna viðskiptaaðila. „Það skiptir máli að velja
gaumgæfilega það fólk sem á að vinna með og finna
einhvern sem er hægt að treysta. Svo er líka mjög
mikilvægt að hafa góða innlenda innsýn og vaða
ekki bara inn á markaðinn, einn og óstuddur.“
Allt að opnast og nútímavæðast
Á vinsælum bar í miðborg
Reykjavíkur situr hópur uppá-
búinna og glaðbeittra manna sem
öðru hvoru lyfta glösum og skála
fyrir sigrum dagsins. Þeir hafa
ástæðu til þess að fagna því blek-
ið er rétt að þorna á samningi
með undirskriftum þeirra allra um
kaup á mikilli verksmiðju í Evrópu.
Mönnunum er mikið niðri fyrir og
þeir láta sig dreyma um frekari
landvinninga. „Hvar eigum við að
fjárfesta næst?“ segir einn þeirra.
„Kannski í Rússlandi?“ leggur
annar til, nokkuð niðri fyrir. „Jááá,
hvernig væri það?“ segir sá þriðji.
„Spurningin er bara hvar við
eigum að finna einhvern sem talar
rússnesku?“ Á næsta borði situr
maður sem kemst
ekki hjá því að heyra
það sem mönnunum
fór á milli. Hann
veltir því fyrir sér
hvort hann ætti að
benda þeim á það að hér á landi
búa meira en tvö hundruð manns
frá Rússlandi, sem margir hverjir
tala bæði reiprennandi rússnesku
og íslensku.
ÓVENJULEG SAMSETNING
Þessi sanna saga er ef til vill
lýsandi fyrir íslenskan raunveru-
leika. Á sama tíma og íslensk
fyrirtæki keppast um að kaupa
fyrirtæki í útlöndum eykst hröð-
um skrefum fjöldi útlendinga
sem kjósa sér að búa á Íslandi.
Hlutfall fólks af erlendu bergi
brotnu var um aldamótin rétt um
þrjú prósent. Í lok árs 2006 var
það hlutfall orðið sex prósent.
18.411 manns eiga því rætur sínar
að rekja til 125 landa víðs vegar
um heim. Þrátt fyrir þessa miklu
aukningu á báða bóga er lítið um
að íslensk fyrirtæki leiti til nýju
Íslendinganna um hjálp á þeirra
heimamörkuðum.
Einar Skúlason, framkvæmda-
stjóri Alþjóðahússins, segir að
margt sé ólíkt með innflytjend-
um á Íslandi og í nágrannalöndum
okkar. Samsetning innflytjend-
anna, ástæður að baki búferla-
flutningunum þeirra og atvinnu-
þátttaka fylgi allt öðru mynstri
hér en þar. „Sum lönd í Evrópu
telja þá einungis til innflytjenda
sem koma utan Evrópu. Sjötíu
og fimm prósent innflytjenda á
Íslandi eru evrópsk og myndu því
víða ekki vera flokkuð sem slík.
Í öðrum löndum er það gjarnan
vandamál hve atvinnuleysi inn-
flytjenda er hátt en hér er það í
algjöru lágmarki. Þar að auki er
hlutfall flóttamanna af mannfjölda
0,1 prósent hér, miðað við um fimm
prósent á Norðurlöndunum. Fólk
flyst því ekki hingað af neyð held-
ur fyrst og fremst til að vinna,“
segir hann.
Innflytjendur hér á landi eru
oft á tíðum vel menntaðir en eiga
það ósjaldan sameiginlegt að vinna
störf þar sem sú menntun nýtist
ekki. Sögurnar af kvensjúkdóma-
lækninum sem eldar ofan í íslensk
leikskólabörn, lögfræðingnum
sem vinnur sem húsvörður og
fyrrum blaðafulltrúa filippeyska
forsetaembættisins sem skúrar
á Landspítalanum eru allar dag-
sannar.
VANNÝTT ÞEKKING Á ÍSLANDI
Íslendingar eru þekktir fyrir að
ganga mjög hreint til verks á
erlendum mörkuð-
um, með sín eigin
gildi og viðmið að
leiðarljósi. Jafnan
gera þeir ráð fyrir
að þeir sem eigi við
þá viðskipti aðlagist þeirra aðferð-
um. Þetta hefur stundum verið
talið til þeirra þátta sem stutt
hafi við íslensku útrásina. Ýmsir
finna þeim þetta þó til foráttu.
Stjórnendur íslenskra fyrirtækja
leita ýmissa leiða til að undirbúa
innrás sína á erlenda markaði og
eyða oft háum fjárhæðum í ráð-
gjöf. Það myndi örugglega ekki
saka fyrir þá að kynna sér betur
siði og venjur þeirra þjóða sem átt
er í viðskiptum við. Þar gæti hinn
stóri hópur nýrra Íslendinga hjálp-
að. Þekkingargrunnur þjóðarinnar
hefur aukist með tilkomu þeirra
og sjálfsagt að nýta hann.
Stundum koma íslensk fyrir-
tæki auga á kostinn sem fylgir því
að leita til útlendinga sem búsett-
ir eru hér á landi. Saga Tönju
Tzonevu hjá lyfjafyrirtækinu
Actavis er dæmi um það. Hún
var fengin til liðs við félagið til að
sjá um samskipti við heimaland
sitt, Búlgaríu, á þeim tíma sem
félagið var að auka umsvif sín
verulega þar í landi. Tanja er fyrst
þeirra sem Markaðurinn fær að
forvitnast um í nýjum dálki undir
nafninu „Heimskringlan“ á næstu
misserum. Í hverju tölublaði verð-
ur útlendingur búsettur á Íslandi
fenginn til að segja frá sinni sýn á
viðskiptatækifæri milli Íslands og
hans heimalands, aðstæðunum þar,
hvað ber að varast og þar fram
eftir götunum, allt eftir því hvað
hver og einn þeirra hefur fram að
færa. Það verður vonandi til þess
að varpa ljósi á leynd tækifæri
er finnast víða um heim. Þá ekki
síður til að vekja athygli á þeim
mikla mannauði sem leynist í þeim
fjölda fólks af erlendum uppruna
sem búsettur er hér á landi.
Ósýnilega auðlindin
... eru samskipti formleg og til
siðs að nota formleg ávörp á borð
við „herra“ og „frú“ samkvæmt
því.
... er til siðs að gefa konum blóm
við ýmis tækifæri. Aldrei skyldi
þó fjöldi blóma í vendi vera slétt
tala, það á einungis við í jarðar-
förum.
... kinkar fólk kolli til merkis um
neitun en hristir höfuðið til sam-
sinnis, öfugt við siði á Íslandi.
F R Ó Ð L E I K S M O L A R
Í Búlgaríu ...
BÚLGARÍA
Mannfjöldi: 7,7 milljónir
Hagvöxtur: 5,5 prósent
Verðbólga: 5 prósent
Atvinnuleysi: 13,7 prósent
Gjaldmiðill: Leva (1 leva = 47 krónur)
Heimild: Heimasíða Alþjóðabankans.
Tölur miðast við árið 2005.
H E I M S K R I N G L A N
M Á L I Ð E R
Heimskringlan
Hólmfríður Helga Sigurðardóttir